«Πόνος στο σβέρκο»: Απαντήσεις για το πρόβλημα της αυχεναλγίας

Ένα πολύ συχνό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος άνθρωπος είναι ο έντονος
πόνος στον αυχένα. Πολλές φορές, μάλιστα, γίνεται ιδιαίτερα ενοχλητικός, προκαλώντας
δυσφορία στον ασθενή, ο οποίος αναζητεί κάποια θεραπεία για να ανακουφιστεί.

Ποιες αιτίες προκαλούν αυχεναλγία;

Διάφορες καταστάσεις μπορούν να
εκδηλωθούν με αυχεναλγία, οι πιο συνηθισμένες από τις οποίες είναι:

• Η αρθρίτιδα
  και πιο συχνά η οστεοαρθρίτιδα
• Οι δισκοπάθειες
• Ο σπασμός
  των μυών της περιοχής
• Ο Τραυματισμός
  

Πιο σπάνιες καταστάσεις που ενδέχεται
να σχετίζονται με αυχεναλγία είναι φλεγμονές του θυρεοειδούς αδένα, των λεμφαδένων
της περιοχής, καθώς και άλλων οργάνων που γειτνιάζουν με τη συγκεκριμένη περιοχή
(όπως αυτές των πνευμόνων ή της κάτω γνάθου). Αλλοτε, είναι δυνατόν να υποκρύπτεται
κάποια σοβαρή κατάσταση, όπως, για παράδειγμα, νεοπλασματική
εξεργασία ή μηνιγγίτιδα.

Ας
πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή…

Ο αυχένας (κοινώς σβέρκος) είναι
το πρώτο κομμάτι της σπονδυλικής μας στήλης. Αποτελείται από μια στήλη επτά
οστών -των αυχενικών σπονδύλων- που στηρίζουν το κρανίο.
Η αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης βρίσκεται σε άμεση συνάφεια με το κρανίο,
συνδέεται, δε, με αυτό με τέτοιον τρόπο ώστε να επιτρέπει την ευρεία κινητικότητα
που εμφανίζει η κεφαλή. Περιβάλλεται από πολλούς μυς οι οποίοι συμβάλλουν ουσιαστικά
στη στήριξη της κεφαλής αλλά και στην κινητικότητά της.

Η ιδιαιτερότητα του αυχένα, όμως,
έγκειται στο γεγονός ότι, μέσα από το μυελικό σωλήνα που σχηματίζουν οι αυχενικοί
σπόνδυλοι, διέρχεται ως συνέχεια του εγκεφάλου η αυχενική μοίρα του νωτιαίου
μυελού, ενώ στο σημείο όπου ο πρώτος αυχενικός σπόνδυλος συναντά τη βάση του
κρανίου βρίσκεται το τμήμα του εγκεφάλου (ο προμήκης μυελός) στο οποίο εδράζονται
πολύτιμα νευρικά κέντρα, όπως αυτό που ελέγχει τη λειτουργία της αναπνοής.

Ανάμεσα από τους αυχενικούς σπονδύλους
διέρχονται τα αυχενικά νεύρα, τα οποία νευρώνουν μεταξύ άλλων τα άνω άκρα, το
ανώτερο τμήμα του θώρακα, τους μύες του τραχήλου (λαιμού), αλλά και τους αυχενικούς
μυς.

Τέλος, διαμέσου των ανώτερων αυχενικών
σπονδύλων διέρχονται οι δύο σπονδυλικές αρτηρίες, οι οποίες φέρνουν αίμα σε
ένα σημαντικό κομμάτι του εγκεφάλου.

Τι
ονομάζουμε αυχεναλγία;

Η αυχεναλγία αποτελεί ένα σύμπτωμα,
δηλαδή ένα υποκειμενικό αίσθημα πόνου με χαρακτηριστική εντόπιση στον αυχένα.
Πόσες φορές δεν ξυπνάμε το πρωί και νιώθουμε ότι κουβαλάμε ένα βάρος στον αυχένα;
Πόσες φορές κατά τη διάρκεια ενός κρυολογήματος δεν αισθανόμαστε «πιάσιμο»
ώστε να μην μπορούμε να γυρίσουμε το κεφάλι μας ούτε δεξιά ούτε αριστερά; Αυτό
ακριβώς ονομάζουμε αυχεναλγία και πολλές φορές, ανάλογα με το αίτιο, ο πόνος
μπορεί να αντανακλά και σε άλλες περιοχές (όπως, για παράδειγμα, να συνυπάρχουν
κεφαλαλγία και πονοκέφαλος) ή να συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα, όπως πυρετός,
ίλιγγος, τάση για έμετο κ.ά.

Μερικά
στοιχεία για τις καταστάσεις που προκαλούν αυχεναλγία

Αρθρίτιδα

Πρόκειται για φλεγμονή των αρθρώσεων
(δηλαδή των σημείων όπου συνδέονται μεταξύ τους δύο οστά). Η αρθρίτιδα μπορεί
να είναι γενικευμένη, δηλαδή να αφορά σε πολλές αρθρώσεις του σώματος, ή να
είναι εντοπισμένη στην περιοχή του αυχένα. Η φλεγμονή μπορεί να είναι αποτέλεσμα
διαταραχής των ανοσολογικών μηχανισμών (όπως, για παράδειγμα, η ρευματοειδής
αρθρίτιδα) ή καταστροφής των αρθρώσεων από μηχανικά αίτια (π.χ., λόγω τριβής
των αρθρικών επιφανειών όπως συμβαίνει στην εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα). Στην
τελευταία περίπτωση διαταράσσεται η φυσιολογική ανάπτυξη του οστού, με αποτέλεσμα
να σχηματίζονται ανώμαλες οστικές προεκβολές, οι οποίες ονομάζονται οστεόφυτα
-ακριβώς αυτό εννοούμε όταν λέμε ότι υπάρχουν «άλατα» στον αυχένα.
Ο πόνος στην περίπτωση των αρθρίτιδων οφείλεται είτε σε αυτήν καθαυτή τη φλεγμονή
είτε σε πίεση των νεύρων της περιοχής από τα οστεόφυτα.

Δισκοπάθειες

Ανάμεσα στους αυχενικούς σπονδύλους
-όπως και μεταξύ όλων των σπονδύλων της σπονδυλικής στήλης- βρίσκονται μαλακά
«μαξιλαράκια» που σκοπό έχουν να απορροφούν τους έντονους κραδασμούς,
αποτρέποντας έτσι την τριβή των οστών. Πρόκειται για το μεσοσπονδύλιο δίσκο.
Αυτό το «μαξιλαράκι» σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως, για παράδειγμα,
ύστερα από ένα δυνατό χτύπημα ή εξαιτίας εκφύλισης των οστών, όπως στην οστεοαρθρίτιδα,
μπορεί να μετακινηθεί. Τότε, ο μεσοσπονδύλιος δίσκος πιέζει είτε τα νεύρα που
διέρχονται ανάμεσα από τους αυχενικούς σπονδύλους είτε το νωτιαίο μυελό (κατάσταση
πάρα πολύ σοβαρή) -έχει συνέπεια την εκδήλωση πόνου αλλά και νευρολογικών ανωμαλιών
που ενδέχεται να προκαλέσουν έως και αναπηρία των άνω άκρων.

Σπασμός των μυών της περιοχής

Η αυχενική μοίρα της σπονδυλικής
στήλης περιβάλλεται από πολλούς μυς, οι οποίοι επιτελούν το επίπονο έργο της
συνεχούς στήριξης της περιοχής αυτής αλλά και του κεφαλιού. Αν αναλογιστούμε
ότι το βάρος της κεφαλής προσεγγίζει τα τέσσερα κιλά, καταλαβαίνουμε ότι οι
μύες αυτοί είναι επιφορτισμένοι με δύσκολη αποστολή. Όταν ένας μυς τραυματιστεί
ή διαταθεί απότομα (π.χ., έπειτα από δυνατό τράνταγμα σε αυτοκινητικό δυστύχημα,
στη διάρκεια κάποιου αθλήματος ή ακόμα και από κακή θέση κατά τη διάρκεια του
ύπνου) εμφανίζει φλεγμονή και μια αντιδραστική σύσπαση που συνοδεύονται από
έντονο πόνο στον αυχένα.

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονίσουμε
ότι γενικότερα η μακροχόνια κακή στάση του σώματος (όπως συμβαίνει σε πολλούς
εργασιακούς χώρους) μπορεί να οδηγήσει σε θλάση των μυών και μεταξύ άλλων και
αυχεναλγία.

Τραυματισμός

Η ανατομία της περιοχής του αυχένα
είναι τέτοια, ώστε καθίσταται πολύ ευπαθής σε τραυματισμούς. Στη σύγχρονη ζωή
μάλιστα, με τα σκληρά σπορ αλλά και τα αυτοκινητικά δυστυχήματα, οι τραυματισμοί
του αυχένα είναι ιδιαίτερα συχνοί. Ένας απλός τραυματισμός οδηγεί σε βλάβες
των μαλακών μορίων της περιοχής (μύες, σύνδεσμοι κ.λπ.) και συχνά εκδηλώνεται
με αυχεναλγία. Οι σοβαροί τραυματισμοί, που μπορεί να αφορούν και στα οστά της
σπονδυλικής στήλης ή στο νωτιαίο μυελό, είναι εξαιρετικά επικίνδυνοι για την
ίδια τη ζωή.

Μηνιγγίτιδα

Σε σπάνιες περιπτώσεις, η αυχεναλγία
συσχετίζεται με μηνιγγίτιδα. Η μηνίγγιτιδα είναι μια λοίμωξη, δηλαδή προκαλείται
από κάποιο μικρόβιο και σχετίζεται με φλεγμονή των περιβλημάτων του εγκεφάλου
που ονομάζονται μήνιγγες. Αυτή η φλεγμονή εξαναγκάζει σε σπασμό τους αυχενικούς
μυς, δημιουργώντας αυχενική δυσκαμψία και αυχεναλγία. Η αυχεναλγία, πέρα από
την αυχενική δυσκαμψία, συνοδεύεται από υψηλό πυρετό και από μια πολύ κακή γενική
κατάσταση του ασθενούς. Η συνύπαρξη αυτών των συμπτωμάτων και των σημείων θα
πρέπει να μας προβληματίζει και να μας οδηγεί στο γιατρό για μια ενδελεχή εξέταση,
αν και πολύ συχνά απλές ιώσεις (όπως και η γρίπη) εκδηλώνονται με αυτό τον τρόπο.

Πότε
πρέπει να συμβουλευτούμε το γιατρό;

Συνήθως μια επίμονη αυχεναλγία είναι
τόσο ενοχλητική που, αργά ή γρήγορα, οδηγεί τον ασθενή στο γιατρό. Χρειάζεται,
λοιπόν, να εξετάσουμε τις καταστάσεις, ακόμα και χωρίς έντονες εκδηλώσεις, που
θα πρέπει να μας οδηγούν στο γιατρό:

Ύστερα από ένα έντονο χτύπημα είναι
ανάγκη, έστω και για προληπτικούς λόγους, να γίνεται ιατρική εξέταση. Έτσι,
ακόμα και εάν υπάρχει κάκωση της αυχενικής μοίρας, η έγκαιρη αντιμετώπισή της
θα αποτρέψει τις σημαντικές εκδηλώσεις.

Αυχεναλγία σε συνδυασμό με δυσκαμψία
και υψηλό πυρετό θα πρέπει να μας οδηγεί στο γιατρό για τον αποκλεισμό της πιθανότητας
να πάσχουμε από μηνιγγίτιδα.

Όταν η αυχεναλγία συνοδεύεται και
από άλλα συμπτώματα, όπως νευρολογικές διαταραχές (ζάλη, ίλιγγος, μούδιασμα
των άνω άκρων ή ακόμα και διαταραχές της κινητικότητας των άνω άκρων), σημαντική
γενικευμένη αδυναμία και απώλεια βάρους ή εμφάνιση διόγκωσης της περιοχής (που
μπορεί να υποκρύπτουν κάποιο κακόηθες νόσημα), οφείλουμε να επισκεφθούμε το
γιατρό.

Τι
θέλει να μάθει ο γιατρός;

Ο γιατρός με τις ερωτήσεις του θα
προσπαθήσει να εντοπίσει τον πόνο. Επίσης, θα εξετάσει αν αντανακλά σε άλλα
σημεία, εάν σχετίζεται με συγκεκριμένες στάσεις ή κινήσεις, αν συνοδεύεται από
περιορισμό της κινητικότητας της περιοχής, αν συνυπάρχουν άλλες εκδηλώσεις από
το νευρικό ή άλλο σύστημα, καθώς και το χρόνο έναρξης των συμπτωμάτων. Επιπλέον,
θα αναζητήσει τυχόν προηγηθέντες τραυματισμούς, θα σας ρωτήσει για το επάγγελμα,
καθώς και για προηγούμενα νοσήματα που μπορεί να σχετίζονται με την παρούσα
κατάσταση.

Θα
χρειαστεί να υποβληθώ σε εξετάσεις;

Η απόφαση ανήκει αποκλειστικά στο
γιατρό και εξαρτάται από τα αιτία που θεωρεί πιθανότερα.

Συνηθήστερες εργαστηριακές εξετάσεις
αποτελούν οι απλές ακτινογραφίες της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.
Συχνά ο ασθενής υποβάλλεται σε αξονική τομογραφία ενώ
πιο σπάνια απαιτείται μαγνητική τομογραφία. Επίσης, συχνά γίνονται εξετάσεις αίματος, ώστε να διαπιστωθούν ενδείξεις
φλεγμονής ή διαταραχών που επηρεάζουν το μεταβολισμό των οστών (π.χ., οστεοπόρωση).
Τέλος, σε μερικές περιπτώσεις ίσως ζητηθεί να γίνει ηλεκτρομυογράφημα
ή και εκτίμηση της νευρικής λειτουργίας των άνω άκρων.

Υπάρχει
θεραπεία;

Η θεραπεία εξαρτάται από το υποκείμενο
νόσημα. Φάρμακα αντιφλεγμονώδη χρησιμοποιούνται στις αρθρίτιδες και στις
θλάσεις, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και τα κορτικοστεροειδή.

Αμφιλεγόμενη είναι η χρήση ζεστών
επιθεμάτων χωρίς να υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι βοηθούν. Από την άλλη
πλευρά, τα τοπικά σκευάσματα -αλοιφές, κρέμες, έμπλαστρα- δεν φαίνεται
από τις μελέτες να εμφανίζουν αξιόλογα αποτελέσματα. Επίσης, ερευνάται η χρησιμότητα
της χειροπρακτικής στη θεραπεία της αυχεναλγίας, και εδώ όμως τα αποτελέσματα
είναι αμφιλεγόμενα.

Σε μερικές περιπτώσεις, π.χ., ύστερα
από τραυματισμό της κεφαλής, η φαρμακευτική αγωγή συνεπικουρείται από την υποστήριξη
της κεφαλής με κάποιο νάρθηκα (τα γνωστά κολάρα), ώστε να μειώνεται η
φόρτιση που δέχεται ο αυχένας και να δίνεται ο χρόνος να υποχωρήσει η φλεγμονή.
Ο αυχενικός νάρθηκας εξασφαλίζει ταυτόχρονα και μια σχετική ακινησία της περιοχής,
αποτρέποντας περαιτέρω σοβαρούς τραυματισμούς. Γι΄ αυτό, καλό είναι να τοποθετείται,
έστω και προληπτικά, έπειτα από έναν τραυματισμό της κεφαλής ή του αυχένα.

Για τις πιο σοβαρές καταστάσεις, όπου η συντηρητική θεραπεία δεν αποδίδει
ή υπάρχει σοβαρό -ίσως και απειλητικό για τη ζωή- πρόβλημα, συνιστάται η χειρουργική
θεραπεία. Οι επεμβάσεις στην περιοχή αυτή είναι λεπτές και συνήθως πραγματοποιούνται
από νευροχειρουργούς.

Η καλύτερη θεραπεία και σε
αυτή την περίπτωση είναι η πρόληψη.

Τι
πρέπει να κάνει κάποιος για να προλάβει την εμφάνιση αυχεναλγίας;

Από όσα έχουν προαναφερθεί, καταλαβαίνει
κανείς ότι ορισμένες καταστάσεις, οι οποίες είναι και οι πιο συχνές, μπορούν
να προληφθούν. Τα μέτρα πρόληψης σχετίζονται αφενός με τα στοιχεία εκείνα που
μειώνουν την πιθανότητα κάποιου ατυχήματος αλλά και του σοβαρού τραυματισμού
της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, αφετέρου δε με τη σωστή στάση του
σώματος κατά τη διάρκεια διαφόρων εκδηλώσεων, ώστε να μην «ταλαιπωρείται»
η σπονδυλική στήλη.

Προσεχτική οδήγηση και σωστή
ρύθμιση των προσκέφαλων των καθισμάτων, ώστε σε περίπτωση σύγκρουσης να φανούν χρήσιμα και
όχι να τραυματίσουν. (Τα προσκέφαλα πρέπει να είναι σε τέτοιο ύψος ώστε γέρνοντας
ελαφρά το κεφάλι προς τα πίσω να ακουμπά πάνω τους.)

Αποφυγή συγκρούσεων κατά τη διάρκεια
διαφόρων σπορ (ποδόσφαιρο,
πάλη, πυγμαχία κ.λπ.), καθώς και χρήση του ενδεικνυόμενου εξοπλισμού
κατά περίσταση

Σωστή
στάση σώματος κατά τη διάρκεια της εργασίας
(σωστή τοποθέτηση της οθόνης του υπολογιστή, εργονομική καρέκλα).

Σωστή στάση του σώματος κατά
τη διάρκεια του ύπνου
(είναι προτιμώτερο να κοιμάται κανείς σε σκληρό στρώμα και, αν είναι δυνατόν,
χωρίς τη χρήση μαξιλαριού).

health.in.gr