Η ιατρική εξέταση του εφήβου πριν από τη συμμετοχή του σε αθλήματα

Κάθε χρόνο ο αριθμός των εφήβων που συμμετέχουν σε οργανωμένα σπορ αυξάνεται. Η συμμετοχή σε ομαδικά αθλήματα έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς μέσω της άθλησης καλλιεργούνται οι αρχηγικές ικανότητες, η άμιλλα και το ομαδικό πνεύμα, στοιχεία εξαιρετικά χρήσιμα για τη μετέπειτα ζωή των εφήβων. Επίσης, προάγει την ιδέα της καλής φυσικής κατάστασης, η οποία έχει μεγάλη σημασία, αν αναλογιστούμε ότι η χώρα μας κατέχει τα πρωτεία στην Ευρώπη όσον αφορά στην παιδική παχυσαρκία. Πριν όμως από τη συμμετοχή του σε ομαδικά αθλήματα, ο έφηβος επιβάλλεται να εξεταστεί από γιατρό, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν η υγεία του είναι σε καλή κατάσταση.

Η ιατρική εξέταση των εφήβων πριν από την έναρξη κάποιου αθλήματος είναι η συχνότερη αιτία επίσκεψής τους στο γιατρό. Επομένως, αποτελεί μια πολύ καλή ευκαιρία για προληπτική εξέταση. Προηγουμένως, πρέπει να δίνεται το ατομικό και το οικογενειακό ιστορικό. Η εξέταση θα πρέπει να είναι προσανατολισμένη στον τύπο του αθλήματος στο οποίο θα συμμετάσχει ο έφηβος ή το παιδί και να εκτελείται τέσσερις με έξι εβδομάδες προτού ξεκινήσει να ασχολείται με το συγκεκριμένο άθλημα.

Η ιατρική εξέταση πρέπει να καλύπτει οπωσδήποτε τα ακόλουθα:
1. Αναγνώριση των ιατρικών και μυοσκελετικών προβλημάτων που μπορεί να καταστήσουν επικίνδυνη τη συμμετοχή του παιδιού σε αθλήματα (με προσανατολισμό στο είδος του αθλήματος)
2. Έλεγχος για υποκείμενα νοσήματα με τη βοήθεια του ατομικού και του οικογενειακού ιστορικού, την ανασκόπηση όλων των συστημάτων και τη φυσική εξέταση
3. Αναγνώριση προηγούμενων τραυματισμών και έναρξη προγραμμάτων αποκατάστασης, προκειμένου να προληφθούν νέοι παρόμοιοι

Τι θα πρέπει να προσέχετε από το ιστορικό του παιδιού σας:
1. Αίσθημα λιποθυμίας, αδυναμία ή κανονική λιποθυμία κατά τη διάρκεια άσκησης
Η αναφορά λιποθυμίας ή μεταβολής του επιπέδου της συνείδησης κατά τη διάρκεια της άσκησης συνιστά απόλυτη ένδειξη για εξέταση από γιατρό (παιδοκαρδιολόγο). Η πλειονότητα των θανάτων κατά τη διάρκεια της άσκησης οφείλεται σε καρδιακά νοσήματα. Παρόμοια συμπτώματα μπορεί βέβαια να προκληθούν από άσθμα, υπογλυκαιμία και σπασμούς.

2. Συρίττουσα αναπνοή (γατάκια) κατά τη διάρκεια της άσκησης
Το άσθμα είναι το συχνότερο χρόνιο νόσημα μεταξύ των εφήβων. Από αυτούς που πάσχουν από άσθμα το 85% υποφέρει από βρογχόσπασμο που προκαλείται από την άσκηση. Η συχνότητα του άσθματος άσκησης είναι 10-35% μεταξύ των αθλητών. Σε περίπτωση που υπάρχει υποψία άσθματος άσκησης, θα πρέπει το παιδί να κάνει σπιρομέτρηση, μια εύκολη και ανώδυνη εξέταση.

3. Διάσειση
Ανάλογα με τον αριθμό και το είδος της διάσεισης, θα πρέπει να ακολουθηθεί διαφορετική τακτική.

4. Λοιμώδης μονοπυρήνωση
Αν το παιδί έχει περάσει λοιμώδη μονοπυρήνωση, είναι πιθανό να έχει σπληνομεγαλία, οπότε, εάν λάβει μέρος σε αθλήματα όπου ενέχεται σωματική επαφή, μπορεί να συμβεί ρήξη του σπλήνα. Έχετε υπόψη σας ότι η σπληνομεγαλία εμφανίζεται τρεις με τέσσερις εβδομάδες μετά την εκδήλωση των πρώτων συμπτωμάτων της νόσου. Η ρήξη του σπλήνα αποτελεί τη συχνότερη αιτία θανάτου από λοιμώδη μονοπυρήνωση και συμβαίνει συνήθως εντός των τριών πρώτων εβδομάδων από την έναρξη της νόσου. Εάν τα ευρήματα από τη φυσική εξέταση είναι ύποπτα για διόγκωση του σπλήνα, ενδέχεται να χρειαστεί υπερηχογράφημα ή αξονική τομογραφία, προκειμένου να καθοριστεί το ακριβές μέγεθος του σπλήνα.

5. Μονήρες όργανο
Οι αθλητές που έχουν μονήρες όργανο, όπως νεφρό ή όρχι, χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή πριν ξεκινήσουν κάποιο άθλημα. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, ο μονήρης νεφρός αποτελεί αντένδειξη συμμετοχής σε αθλήματα με έντονη σωματική επαφή. Για αθλήματα με μικρή ή μέτρια σωματική επαφή, οι αθλητές θα χρειαστεί να φορέσουν ειδικό ενισχυμένο μπουφάν. Οι αθλητές με έναν όρχι χρειάζονται οπωσδήποτε κάποια προστασία για όλα τα αθλήματα.

6. Φάρμακα
Διάφορα φάρμακα ευθύνονται για αρρυθμίες. Σε αυτά περιλαμβάνονται οι βήτα αγωνιστές (αλβουτερόλη), οι μεθυλοξανθίνες (θεοφυλλίνη), τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (ιμιπραμίνη), οι μακρολίδες (ερυθρομυκίνη), καθώς και μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, όπως τα αποσυμφορητικά και τα ναρκωτικά (κοκαΐνη και αμφεταμίνες).

7. Γυναικολογικό ιστορικό
Η τριάδα των ιατρικών προβλημάτων των γυναικών που ασχολούνται με αθλητισμό περιλαμβάνει την ανορεξία, την αμηνόρροια και την οστεοπόρωση. Εάν το κορίτσι πάσχει από πρωτοπαθή αμηνόρροια (απουσία έμμηνου ρύσης μέχρι την ηλικία των 16 ετών) ή δευτεροπαθή αμηνόρροια (απουσία έμμηνου ρύσης για τρεις συνεχόμενους κύκλους), είναι απαραίτητες επιπλέον εξετάσεις.

8. Σπασμοί
Εάν οι σπασμοί ελέγχονται ικανοποιητικά, το σχετικό ιστορικό δεν αποτελεί απόλυτη αντένδειξη συμμετοχής σε αθλήματα. Ωστόσο, προσοχή χρειάζονται οι αθλητές -και ιδιαίτερα αυτοί που συμμετέχουν σε θαλάσσια σπορ- οι οποίοι έχουν εκδηλώσει σπασμούς το τελευταίο εξάμηνο.

9. Ιστορικό παλαιότερου τραυματισμού
Το παιδί θα πρέπει να ακολουθήσει ειδικά προγράμματα αποκατάστασης προηγούμενων τραυματισμών, όπως, π.χ., για χρόνια διαστρέμματα.

Οικογενειακό ιστορικό
Θάνατος συγγενή πρώτου βαθμού από καρδιακό επεισόδιο σε ηλικία μικρότερη των 50 ετών.
Επειδή κάποια καρδιολογικά νοσήματα κληρονομούνται, εάν κάποιος συγγενής πρώτου βαθμού πάσχει από συγγενή καρδιοπάθεια, αρρυθμίες, υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια και σύνδρομο Μάρφαν, θα πρέπει να γίνει λεπτομερής έλεγχος του παιδιού πριν από τη συμμετοχή του σε αθλήματα.

Οικογενειακό ιστορικό χρόνιας νόσου
Το άσθμα, ο διαβήτης, η επιληψία και οι αιμορραγικές διαταραχές είναι λίγα μόνο από τα χρόνια νοσήματα που κληρονομούνται και παρατηρούνται στην παιδική και εφηβική ηλικία. Σε πολλά παιδιά, αυτά τα νοσήματα δεν εκδηλώνονται παρά μόνο μέχρι να φτάσουν στην εφηβεία. Οικογενειακό ιστορικό τέτοιων νοσημάτων πρέπει να δημιουργήσει υποψίες και να οδηγήσει το παιδί στο γιατρό, προκειμένου αυτά να αποκλειστούν.

Από τα παραπάνω φαίνεται ότι, προτού ξεκινήσει το παιδί να ασχολείται με κάποιο άθλημα, θα πρέπει οπωσδήποτε να εξεταστεί από γιατρό, ο οποίος θα αξιολογήσει τα δεδομένα από το ατομικό και το οικογενειακό ιστορικό, τα ευρήματα από τη φυσική εξέταση και τα αποτελέσματα από εργαστηριακές εξετάσεις που πιθανώς να χρειαστούν.

Απόδοση από το Pediatrics in Review Vol 22 No6 June 2001: Preparticipation Examination of the Adolescent Athlete.

health.in.gr