Το NATO έχει όπλα, αλλά του λείπει κάτι που έχουν ακόμα οι Ρώσοι – Η Ελλάδα;

Πολλοί στη Δύση θεωρούν ότι το NATO αντιμετωπίζει για πρώτη στην 76ετή ιστορία του ρωσική απειλή στον εναέριο χώρο του. Ρωσικά μαχητικά και drones φέρονται να εισέβαλαν εντός Σεπτεμβρίου στους αιθέρες μελών της Συμμαχίας και στη συνέχεια αναχαιτίστηκαν. Αμερικανοί ειδικοί στην άμυνα προειδοποιούν ότι παρά τα υπεροπλία του, το NATO -και η Ελλάδα- αντιμετωπίζουν μια καταλυτική έλλειψη.

Υπενθυμίζεται ότι, τον Ιούνιο, οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ κατέληξαν σε συμφωνία για την αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ των χωρών τους έως το 2035.

Ωστόσο, σε ανάλυση τους οι Άλεξ Βάγκνερ, πρώην Βοηθός Υπουργός της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ για Θέματα Προσωπικού και Εφεδρείας και Κρίστεν Τέιλορ, στέλεχος του Ατλαντικού Συμβουλίου, προειδοποιούν πως τα όπλα δεν είναι αρκετά από μόνα τους.

«Ακόμη κι αν οι σύμμαχοι τηρήσουν τη νέα δέσμευση για δαπάνες 5% του ΑΕΠ στην άμυνα, το κλείσιμο των κενών σε προσωπικό μπορεί να αποδειχθεί δυσκολότερο από το να υπογράψουν μεγαλύτερα συμβόλαια» λένε άρθρο τους στο National Interest.

Για τους ίδιους τα πρόσφατα περιστατικά στην Πολωνία αποκαλύπτουν τη διογκούμενη έλλειψη στρατιωτικού προσωπικού στο ΝΑΤΟ.

«Σήμερα, το ΝΑΤΟ δεν διαθέτει το αναγκαίο ανθρώπινο δυναμικό για να υλοποιήσει τα περιφερειακά αμυντικά του σχέδια—πόσο μάλλον για να αποτρέψει μια αυξανόμενη ρωσική απειλή ή να εκπληρώσει τις φιλόδοξες δεσμεύσεις μετασχηματισμού από τη Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου».

Λιγότερες γεννήσεις, λιγότεροι στρατιώτες

Υπογραμμίζουν ότι σχεδόν όλοι οι σύμμαχοι δυσκολεύονται να στρατολογήσουν και να διατηρήσουν επαρκείς δυνάμεις ώστε να αποτρέπουν αποτελεσματικά τον ρωσικό στρατό, ο οποίο υπογραμμίζουν παραμένει πολυπληθής, ακόμη κι αν συνυπολογιστούν οι τεράστιες απώλειες της Μόσχας στο πεδίο.

«Η δημογραφική συρρίκνωση και το διευρυνόμενο χάσμα πολιτών–στρατού επιτείνουν το πρόβλημα» λένε, υπογραμμίζοντας πως δημογραφική κρίση της Ευρώπης απειλεί άμεσα τη στρατολόγηση. «Το 2022, οι γεννήσεις στην ΕΕ έπεσαν κάτω από τα 4 εκατ. για πρώτη φορά από το 1960. Παράλληλα, δεκαετίες μετα-Ψυχροπολεμικής ειρήνης έχουν αφήσει τη στρατιωτική υπηρεσία σε μεγάλο βαθμό εκτός των επαγγελματικών επιλογών των νέων Ευρωπαίων».

Ο ολιγάριθμος ιταλικός στρατός στα όρια της επιβίωσης

Οι δύο ειδικοί δείχνουν, ενδεικτικά, τα προβλήματα τριών συμμάχων, ενώ παραθέτουμε και την Ελλάδα που αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα έχοντας πάντα δίπλα της ένα casus belli.

Στη Γερμανία παρά τις σημαντικές προόδους στον σχεδιασμό και τη χρηματοδότηση, ενδέχεται να μην υπάρχουν αρκετοί Γερμανοί πρόθυμοι να καταταγούν για να επανδρώσουν μια μεγαλύτερη δύναμη. Η αύξηση μόλις 30.000 του στρατιωτικού προσωπικού μέσα σε έξι χρόνια, είναι υπερβολικά μετριοπαθής για την αποτελεσματική άμυνα της χώρας, εκτιμούν οι Άλεξ Βάγκνερ και Κρίστεν Τέιλορ.

Για να στηρίξει η Νορβηγία το νέο φιλόδοξο δεκαετές αμυντικό σχέδιό της αξίας 60 δισ. δολ. χρειάζεται να αυξήσει τις ένοπλες δυνάμεις της κατά 50% έως το 2036. Ωστόσο, το Όσλο συχνά δυσκολεύεται να μετατρέψει τους κληρωτούς σε στελέχη καριέρας. Με μέγιστη διάρκεια θητείας 19 μηνών, η υψηλή εναλλαγή μπορεί επίσης να επιβαρύνει την εμπειρία και τη συνέχεια του κλάδου συνολικά. Μια χώρα 5,6 εκατ, κατοίκων που ήδη δυσκολεύεται να παρατάξει τον απαιτούμενο αριθμό προσωπικού θα πιεστεί σίγουρα για να στηρίξει μια ενισχυμένη αμυντική στάση του NATO.

Η Ιταλία δυσκολεύεται σοβαρά με τη στρατολόγηση. Πέρυσι, ο Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων ανακοίνωσε ότι οι 165.000 στρατιωτικοί της Ιταλίας είναι «απολύτως λιγότεροι του κανονικού» και ότι οτιδήποτε κάτω από τους 170.000 είναι «κάτω από το όριο επιβίωσης». Οι χαμηλές αποδοχές, σε συνδυασμό με τη σχετική απόσταση της Ιταλίας από τη Ρωσία, αποδυναμώνουν τη δημόσια στήριξη, καθώς μόνο το 16% των Ιταλών δηλώνει ότι θα πολεμούσε για τη χώρα του, υπογραμμίζουν οι δύο ειδικοί.

Ελλάδα: μεγάλες δαπάνες, λίγες γεννήσεις

Στην περίπτωση της Ελλάδας, το ζήτημα του ανθρώπινου δυναμικού εμφανίζεται με δική του ιδιαιτερότητα: πολύ υψηλή αμυντική δαπάνη και μικρή «δεξαμενή» νεολαίας, συνδυασμένα με ένα μίγμα υποχρεωτικής θητείας και στοχευμένης επαγγελματοποίησης. Η χώρα διατηρεί περίπου 142.700 ενεργούς και 221.350 εφέδρους—από τα μεγαλύτερα μεγέθη αναλογικά στον ΝΑΤΟ—και εξακολουθεί να δαπανά γύρω στο 3% του ΑΕΠ για άμυνα, με πολυετές πρόγραμμα εκσυγχρονισμού που ξεπερνά τα 25 δισ. ευρώ έως το 2036.

Την ίδια στιγμή, το εργαλείο της θητείας παραμένει κομβικό: η διάρκεια είναι 12 μήνες (ή 9 μήνες για όσους υπηρετούν αποκλειστικά σε μονάδες μεθορίου/ειδικών δυνάμεων), με πρόσφατες συζητήσεις για βελτιώσεις στην εκπαίδευση και τα επιδόματα.

Παρ’ όλα αυτά, τα σημάδια πίεσης είναι ορατά: καταγράφονται δυσκολίες στρατολόγησης και κενές θέσεις σε σχολές, κάτι που επιβαρύνει τη μεσοπρόθεσμη διαθεσιμότητα μονάδων. Σύμφωνα με την ΕΛ.ΣΤΑΤ. η δημογραφική εικόνα επιτείνει το πρόβλημα: το 2023 καταγράφηκαν 71.455 γεννήσεις έναντι 128.101 θανάτων, συνέχιση μιας δεκαετούς τάσης φυσικής μείωσης που περιορίζει το πιθανό «pool» στρατευσίμων.

Λύσεις από ΗΠΑ;

Έτσι, οι δύο ειδικοί προτείνουν λύσει από τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις, οι οποίες πρόσφατα υιοθέτησαν κάποια επιτυχή μέτρα στρατολόγησης.

«Αντιμέτωπες με παρόμοιες δημογραφικές πιέσεις, οι αμερικανικές δυνάμεις υπερέβησαν τους στόχους στρατολόγησης του 2024 μέσω στοχευμένης ηγετικής προσοχής, καινοτόμων πρωτοβουλιών όπως προπαρασκευαστικά μαθήματα για το «boot camp» και πραγματιστικών αλλαγών πολιτικής: χαλάρωση περιορισμών για τα τατουάζ, δυνατότητα επανεξετάσεων για ναρκωτικά και εκσυγχρονισμός των προτύπων σωματικής σύστασης» λένε.

Έτσι, καταλήγουν πως οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι θα μπορούσαν να υιοθετήσουν παρόμοιες προσεγγίσεις, ενώ ταυτόχρονα θα αντιμετωπίζουν τις μοναδικές τους προκλήσεις, όπως την πολιτισμική αντίσταση της Γερμανίας προς τη στρατιωτική υπηρεσία και τις μη ανταγωνιστικές μισθολογικές κλίμακες των ενόπλων δυνάμεων της Ιταλίας.