«Πώς να σκοτώσετε μια μάγισσα»: Το ταξίδι ενός βασιλιά που στέρησε τη ζωή αμέτρητων γυναικών

Ένα νέο βιβλίο δίνει νέες, ανατριχιαστικές λεπτομέρειες για μια από τις πιο σκοτεινές περιόδους της ιστορίας. Ο λόγος για το «Πώς να σκοτώσετε μια μάγισσα».

Όταν ο βασιλιάς Ιάκωβος επέστρεφε δια θαλάσσης στη Σκωτία με τη νέα του σύζυγο Άννα της Δανίας, ταλαιπωρήθηκαν πολύ από το ταξίδι τους λόγω της κακοκαιρίας. Ο βασιλιάς όμως, ήταν βέβαιος ότι για την ταλαιπωρία τούτη δεν έφταιγε ο καιρός, αλλά ο διάβολος και οι πράκτορές του – ήτοι, οι μάγισσες. Και ο ασκός του Αιόλου άνοιξε. Ο νόμος περί μαγείας της Σκωτίας του 1563 και τα επακόλουθα κυνήγια μαγισσών ξεκίνησαν.

Το κυνήγι μαγισσών στη Σκωτία

Από τη δεκαετία του 1560 έως το 1700, το κυνήγι μαγισσών έπληξε τη Σκωτία, με τουλάχιστον 4.000 κατηγορούμενους και χιλιάδες ανθρώπους να εκτελούνται. Στην πορεία υπήρξαν ανείπωτα βασανιστήρια, που περιλάμβαναν «pilliwinks» (βίδες με αντίχειρες), μπότες που έσπαγαν τα πόδια και το «χαλινάρι των μαγισσών», μεταξύ άλλων άγριων και βάναυσων μεθόδων.

Στη Νορβηγία και στις ΗΠΑ -όπου την ίδια περίοδο διεξήχθησαν κυνήγια μαγισσών και δίκες παρόμοιας κλίμακας- οι εκτελεσθείσες έχουν μνημονευθεί.

Οι μάγισσες σήμερα

Εν τω μεταξύ, όλα τα αισθητικά «μαγικά» πράγματα κερδίζουν δημοτικότητα σε όλο τον κόσμο και σε όλες τις γενιές εδώ και αρκετά χρόνια – το WitchTok κερδίζει ολοένα και περισσότερους οπαδούς και hashtags- η εμφάνιση WitchCore εξακολουθεί να προσελκύει οπαδούς- η ρομαντική λογοτεχνία με μάγισσες είναι ένας αναπτυσσόμενος κλάδος του είδους της ρομαντικής φαντασίας. Στον κινηματογράφο και την τηλεόραση, το Practical Magic 2 βρίσκεται σε παραγωγή για να κυκλοφορήσει το επόμενο έτος, και το τηλεοπτικό δράμα με μάγισσες Domino Day σημείωσε επιτυχία. Όλα αυτά αντικατοπτρίζουν το γεγονός ότι οι νεοπαγανιστές και οι σύγχρονες μάγισσες βρίσκονται πραγματικά σε άνοδο. Μια σύγχρονη μάγισσα μπορεί να ενσωματώσει τη λατρεία της φύσης, τα ταρώ, τη μαγεία και τις τελετουργίες με βότανα και κρυστάλλους στην πνευματική της πρακτική. Η συμμετοχή κυμαίνεται από την αυτοφροντίδα και την ενδυνάμωση μέχρι τη συμμετοχή σε θρησκευτικές ομάδες όπως η Wicca.

Το θέμα των δικών των μαγισσών εξάπτει σήμερα τη φαντασία και των συγγραφέων μυθιστορημάτων. Το βιβλίο Hex της Jenni Fagan αφηγείται την ιστορία «μιας από τις πιο ταραχώδεις στιγμές στην ιστορία της Σκωτίας: τις δίκες μαγισσών του North Berwick». Το μυθιστόρημα Bright I Burn της Molly Aitken είναι μια μυθιστορηματική περιγραφή της πρώτης γυναίκας στην Ιρλανδία που κατηγορήθηκε ως μάγισσα. Και το πρόσφατο ιστορικό θρίλερ The Wicked of the Earth της AD Bergin βασίζεται στις δίκες μαγισσών στο Νιούκαστλ της Αγγλίας.

Ένα καταλυτικό ταξίδι

Στο Πώς να σκοτώσετε μια μάγισσα, οι συγγραφείς δείχνουν πώς εκείνη η στιγμή στο ταξίδι του βασιλιά Τζέιμς ήταν το σημείο από το οποίο ξετυλίχθηκε η ιστορία. «Ο Ιάκωβος VI και εγώ [ήταν ο έκτος βασιλιάς Ιάκωβος της Σκωτίας και ο πρώτος της Αγγλίας] είχαν τεράστιο αντίκτυπο στις δίκες των μαγισσών», εξηγεί η συν-συγγραφέας Κλαιρ Μίτσελ, η οποία ειδικεύεται στο ποινικό δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μεταξύ των «αποδεικτικών στοιχείων» περιλαμβάνονταν μαρτυρίες για υποτιθέμενες μάγισσες που έκαναν σερφ στη θάλασσα μέσα σε κόσκινα και χόρευαν στην εκκλησία του North Berwick.

«Λίγα χρόνια αργότερα ο Τζέιμς έγραψε το βιβλίο Δαιμονολογία – ένας οδηγός για να βρείτε και να αντιμετωπίσετε μάγισσες και άλλα πνεύματα». Το βιβλίο διαδόθηκε ευρέως – και το μήνυμά του διαδόθηκε γρήγορα. Ο νόμος περί μαγείας είχε σχεδιαστεί για να επιβάλει την «ευσέβεια» στη νεοσύστατη προτεσταντική Σκωτία, με το νόμο να καταδικάζει όποιον φαινόταν να «συνωμοτεί με το διάβολο».

«Οι άνθρωποι εξακολουθούν να στοιχειώνονται από αυτό που συνέβη», λέει η ιστορικός Τζούντιθ Λάνγκλαντς-Σκοτ, η οποία έχει παρατηρήσει μια τεράστια αύξηση του ενδιαφέροντος για τις δίκες των μαγισσών τα τελευταία χρόνια. «Ο βασιλιάς Ιάκωβος είχε εμμονή με τη Βίβλο και πίστευε ότι ήταν ο εκπρόσωπος του Θεού – και είχε εμμονή με την ιδέα ότι οι μάγισσες πολλαπλασιάζονταν. Οι ιστορικοί συμφωνούν ευρέως ότι μετά τον θάνατο της μητέρας του [της Μαίρης, βασίλισσας της Σκωτίας] ανατράφηκε να πιστεύει ότι οι γυναίκες ήταν αδύναμες και εύκολα χειραγωγήσιμες λόγω των σαρκικών τους επιθυμιών».

«Στο Φόρφαρ [στο Άνγκους, στη βόρεια Σκωτία], απ’ όπου κατάγομαι, μάθαμε ότι οι άνθρωποι που κατηγορούνταν – οι περισσότερες γυναίκες – ήταν συνήθως ηλικιωμένοι, ανάπηροι ή τυφλοί ή άνθρωποι με εθισμό στο αλκοόλ. Ήταν άνθρωποι που θα κόστιζαν χρήματα στην κοινωνία, οι οποίοι ζούσαν στο περιθώριο, ήταν φτωχοί και δεν προσέφεραν τίποτα. Η κοινότητα -με επικεφαλής το πρεσβυτεριανό υπουργείο- ήθελε να τους ξεφορτωθεί».

«Ο ‘μαγισσοκόφτης’ ή ‘brodder’ – που είχε οικονομικό κίνητρο – αυτοανακηρύχθηκε ειδικός στην αναγνώριση μαγισσών», λέει. Ο πιο επιφανής «μαγισσοκόφτης» στα μέσα του 17ου αιώνα ήταν ο John Kincaid, ο οποίος ήταν γνωστός ως υποτιθέμενος αναγνωριστής των «σημαδιών των μαγισσών» και συμμετείχε στα βασανιστήρια και τις εκτελέσεις εκατοντάδων κατηγορούμενων γυναικών. «Οι κατηγορούμενες γδύνονταν γυμνές και εξετάζονταν μπροστά σε ένα εκκλησίασμα μόνο ανδρών [για να εντοπίσουν τα «σημάδια» που είχε κάνει ο διάβολος] και συχνά ξυρίζονταν σε όλο τους το σώμα».

Κατά την άποψη της Λανγκλαντς-Σκοτ, αυτή η εξευτελιστική τελετουργία ήταν «πολύ ψυχοσεξουαλική και στην πρεσβυτεριανή κοινωνία της Σκωτίας εκείνη την εποχή, το σεξ ήταν μια ενασχόληση». Υπήρχαν δίκες μαγισσών στην Αγγλία, αλλά, η Λανγκλαντς-Σκοτ επισημαίνει ότι «η Ιρλανδία και η Ουαλία είχαν μόνο μία δίκη η καθεμία, καθώς πίστευαν στις νεράιδες, ενώ στη Σκωτία [η πίστη τους] ήταν στον διάβολο και σε όποιον κάνει τη δουλειά του διαβόλου» – δηλαδή στις μάγισσες.