Πέμπτη 13 Φεβρουαρίου 2025
weather-icon 21o
Ανακτώντας τη δημοκρατία και την παράταξή της

Ανακτώντας τη δημοκρατία και την παράταξή της

Τι σημαίνει να μιλάμε σήμερα για «δημοκρατική παράταξη»

Προτιμώ να αναφέρομαι σε «δημοκρατική παράταξη» και όχι σε προοδευτικό χώρο ή σε αριστερά / κεντροαριστερά, όπως γνωρίζουν όσοι παρακολουθούν όσα γράφω.

Αυτό το κάνω για δύο λόγους.

Ο πρώτος – και ίσως λιγότερο σημαντικός» είναι γιατί πιστεύω ότι η χρήση εννοιών που παραπέμπουν στην πολιτική «γεωμετρία» και τον άξονα «δεξιά – αριστερά», έχει χάσει κάπως το νόημα της, όχι γιατί δεν υπάρχουν βαθιές διαιρετικές γραμμές στο πολιτικό σύστημα, αλλά γιατί αυτές δεν έχουν να κάνουν απλώς με τους ιστορικούς διαχωρισμούς ανάμεσα στις παρατάξεις. Αλλά και γιατί πιστεύω ότι η έννοια της προόδου έχει επίσης κακοπάθει οπότε δεν έχει πια την ίδια σημασία και βαρύτητα που μπορεί να είχε σε κάποιες άλλες εποχές.

Ο δεύτερος – και πιο ουσιαστικός – λόγος σχετίζεται με το ότι πραγματικά πιστεύω ότι χρειαζόμαστε μια παράταξη που να εκπροσωπεί σήμερα το αίτημα της δημοκρατίας. Ή για να το πω διαφορετικά: τα αιτήματα που συνήθως συνδέουμε με τις παρατάξεις «αριστερότερα του κέντρου» όχι μόνο είναι σε μεγάλο βαθμό δημοκρατικά αιτήματα, αλλά και μόνο μέσα από μια ανάκτηση της δημοκρατίας, σε ότι αφορά την ουσία και την ποιότητά της, μπορούν να γίνουν πράξη.

Η εκτίμηση αυτή προκύπτει από τον τρόπο που σήμερα έχει διαμορφωθεί η λειτουργία του πολιτικού συστήματος όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και συνολικά στην Ευρώπη.

Τις τελευταίες δεκαετίες διαμορφώθηκε μια συνθήκη όπου θεωρήθηκε ότι τις αποφάσεις για το αναπτυξιακό υπόδειγμα μπορούσαν να τις πάρουν κυρίως οι αγορές, ότι τη νομισματική και οικονομική πολιτική είναι καλύτερο να τις αναθέσουμε στις Κεντρικές Τράπεζες, ότι πολιτικές κατευθύνσεις όπως οι ιδιωτικοποιήσεις και η «απελευθέρωση των αγορών» έπρεπε να καταστούν θεσμικά απρόσβλητες από τη λαϊκή βούληση και ότι βεβαίως τα κράτη δεν πρέπει να έχουν το δικαίωμα να υψώνουν εμπόδια στην «παγκοσμιοποίηση».

Στην πράξη αυτή η λογική σχεδόν απαγόρευε -αφού τα περιθώρια ήταν ασφυκτικά- στα ευρωπαϊκά κράτη να μπορούν να αποφασίσουν δημοκρατικά, δηλαδή μέσα από εκλογές και δημοψηφίσματα μέτρα που να βελτιώνουν τη θέση των λαϊκών τάξεων, να κάνουν αναδιανομή εισοδήματος, να φτιάχνουν ισχυρό δημόσιο τομέα, εάν οι αγορές είχαν αντίθετη γνώμη (που κατά τεκμήριο πάντα έχουν).

Αυτό, όμως, ισοδυναμεί με κατάργηση της δημοκρατίας στην πράξη, ή έστω με έναν σημαντικό περιορισμό του πραγματικού της εύρους.

Δηλαδή, οι ψηφοφόροι καλούνται να εκφράσουν μεν γνώμη, αλλά όντας πεπεισμένοι ότι δεν τους επιτρέπεται να ελπίζουν ότι μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα με την ψήφο τους, αφού οι βασικές πολιτικές αποφάσεις παρουσιάζονται ως προειλημμένες και ως μονόδρομος.

Ας μην ξεχνάμε ότι εάν στην Ευρώπη – και στη χώρα μας έστω και με καθυστέρηση – τα λαϊκά στρώματα και η μεσαία τάξη εξασφάλισαν αυτό που συνήθως λέμε «κοινωνικό κράτος», αυτό έγινε επειδή ως ένα βαθμό λειτουργούσε η δημοκρατία και οι ψηφοφόροι μπορούσαν να επιβάλουν τέτοιες κατευθύνσεις είτε μέσα από το βάρος των αριστερών και σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων είτε επειδή και τα κεντροδεξιά κόμματα έπρεπε να επιδείξουν κοινωνικό πρόσωπο για να διεκδικήσουν την εξουσία. Ταυτόχρονα, επειδή λαμβάνονταν τέτοια μέτρα οι κοινωνίες αποκτούσαν μεγαλύτερη συνοχή.

Αυτό σταμάτησε όταν τα κεντροδεξιά και κεντροαριστερά κόμματα ασπάστηκαν τις ίδιες νεοφιλελεύθερες αρχές (με αποκορύφωμα την ιδεολογία του «Ακραίου Κέντρου») και – ιδίως στην Ευρώπη – άρχισε να θεωρείται πρώτη προτεραιότητα το να αποτραπεί οι ψηφοφόροι να αποτρέψουν την εφαρμογή τέτοιων αρχών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το πώς στην περίοδο των Μνημονίων ουσιαστικά περιφρονήθηκε με κάθε τρόπο η λαϊκή βούληση ενάντια σε μια καταστροφική πολιτική λιτότητας.

Ούτε είναι βέβαια τυχαίο ότι όλο αυτό συνδυάστηκε με την πολεμική ενάντια στον λαϊκισμό, αυτή την έννοια «πασπαρτού», που όμως στην τρέχουσα χρήση της πέραν του να συγχέει εντελώς διαφορετικούς πολιτικούς χώρους (ως παραλλαγή της «θεωρίας των δύο άκρων») αποτυπώνει και μια περιφρόνηση για την πραγματική δυνατότητα των κοινωνικών πλειοψηφιών να αποφασίζουν.

Και είναι αυτή η εμπέδωση μιας κουτσουρεμένης δημοκρατίας που εξηγεί και την απογοήτευση των πολιτών και την αίσθηση μιας διάχυτης δυσαρέσκειας που δεν βρίσκει πολιτική έκφραση και βεβαίως τον τρόπο που προσπαθεί να εκμεταλλευτεί αυτό το κενό η άκρα δεξιά που αυτοπροβάλλεται ως η δύναμη που είναι «κατά του κατεστημένου» που θέλει να εκπροσωπήσει τα λαϊκά στρώματα, παρότι βεβαίως όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά πόσο αντιδημοκρατική είναι στην πράξη η άκρα δεξιά.

Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα είναι που χρειαζόμαστε πολιτικές δυνάμεις που θα θέλουν να κάνουν τη δημοκρατία να δουλέψει ξανά και θα δώσουν κίνητρο και όραμα στην κοινωνία να γίνει σύμμαχός τους σε αυτό. Δηλαδή, να ξαναγίνει ο θεσμός μέσα από τον οποίο ενδυναμώνονται τα κοινωνικά στρώματα που δεν ανήκουν στις οικονομικές και κρατικές ελίτ και τα κράτη ανακτούν έτσι τη νομιμοποίηση να παρεμβαίνουν στην οικονομία επιβάλλοντας συμβιβασμούς και πολιτικές αναδιανομής και κατοχύρωσης δημόσιων αγαθών που κάνουν τις κοινωνίες λιγότερο άνισες και άρα πιο συνεκτικές.

Όλα αυτά σημαίνουν ότι σήμερα μια παράταξη που θα εκπροσωπεί πραγματικά τα συμφέροντα της μεσαίας τάξης και των λαϊκών στρωμάτων δεν μπορεί παρά να είναι μια δημοκρατική παράταξη, πιο σωστά η παράταξη της δημοκρατίας, δηλαδή η παράταξη που πιστεύει ότι δεν μπορούμε να πορευτούμε ούτε με τη λογική ότι οι αγορές είναι οι «αυτόματοι πιλότοι» ούτε με τα αντανακλαστικά του «κοινωνικού αυτοματισμού», αλλά ξαναβάζοντας «την πολιτική στο τιμόνι», δηλαδή δίνοντας ξανά τη δυνατότητα στους πολίτες να επιλέξουν έναν εναλλακτικό δρόμο και έτσι με την ψήφο τους πραγματικά να επηρεάσουν το προς τα πού πηγαίνουν τα πράγματα στη χώρα.

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ALTER EGO MEDIA A.E.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΦΑΕ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

ΜΗΤ Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442

Πέμπτη 13 Φεβρουαρίου 2025
Απόρρητο