Αντζελα Μπρούσκου: «Η ρίζα του κακού είναι οι θεατρικές δομές»

Το τελευταίο διάστημα η γνωστή σκηνοθέτρια και δασκάλα υποκριτικής Αντζελα Μπρούσκου παρακολουθεί τις εξελίξεις που αφορούν στις καταγγελίες συναδέλφων της για περιστατικά ψυχολογικής, σεξουαλικής ή λεκτικής βίας. Εχει ζήσει παρόμοια, άλλωστε, και η ίδια κατά το παρελθόν, όπως εξομολογείται. Επιλέγει, ωστόσο, να τοποθετεί τη συζήτηση σε μια ευρύτερη βάση. «Ειδικά στον χώρο μας, όπου ενέχονται σημαντικά ζητήματα, όπως ταυτότητες, σεξουαλικότητα, σεξουαλικές επιλογές, οι άνθρωποι πρέπει να κρύβονται και να μη δείχνουν τις επιθυμίες ή τον τρόπο που ζουν. Πρέπει να παίζουν ένα παιχνίδι με τα στερεότυπα των φύλων: άνδρας και γυναίκα, θηλυκότητα και αρρενωπότητα. Ολα αυτά δείχνουν ότι είμαστε μία κοινωνία που δεν έχει λύσει τα θέματά της».

Η συζήτηση μαζί της γίνεται ενώ καθημερινά προκύπτουν ειδήσεις – ή φερόμενες ειδήσεις – για «δεκάδες περιστατικά», τα οποία καταγγέλλονται στο Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών. «Είναι βαθιά η ρίζα και δεν αφορά μόνο δράστες και θύτες. Εχει ευθύνη ένα ολόκληρο σύστημα το οποίο κατευθύνει και προσανατολίζει τα παιδιά. Υπάρχει ένα οικογενειακό μοντέλο που ορίζει να μη μιλάμε γιατί μπορεί και μέσα στις οικογένειες να υπάρχει η κακοποίηση.

Κι εδώ κολλάει το «γιατί τώρα;». Αυτό ακούγεται: «γιατί πρέπει να μιλήσεις μετά από 15 χρόνια που έχεις φτιάξει τη ζωή σου;» Είναι ένα μοντέλο που μεταφέρεται μέσα στους χώρους κι εκεί είναι η ρίζα του κακού. Νιώθω σαν να πρέπει να κάνουμε μία ομαδική ψυχανάλυση ως κράτος. Να ακουστούν τα ερωτήματα: γιατί από μια θέση εξουσίας μπορείς να επεμβαίνεις στη ζωή του άλλου και την προσωπική και την ερωτική χωρίς να υπάρχει αντίκρισμα πίσω από αυτό; Νομίζω ότι πρέπει να γίνει μια μεγάλη συζήτηση, πιο πλατιά από το να γίνει ένα κυνήγι ανθρώπων. Γιατί δεν τελειώνει με αυτούς, με όποιους. Είναι ένας φαύλος κύκλος που βασίζεται στη σεξουαλικότητα, που δείχνει ότι είμαστε μια χώρα με πολλά προβλήματα πάνω στα θέματα της σεξουαλικότητας. Υπάρχει μια ανελευθερία πάνω στις σχέσεις, στις ταυτότητες, στο οτιδήποτε διαφορετικό».

Η ίδια μίλησε πρόσφατα για τις προσωπικές της εμπειρίες μέσα στον χώρο: «Εχω κι εγώ δυσάρεστες εμπειρίες παρενόχλησης, και μετά τη δραματική σχολή κι αργότερα. Τότε δεν υπήρχε η λέξη σεξουαλική παρενόχληση. Το μοντέλο το πατριαρχικό ήταν ακόμα πιο ισχυρό πάνω από τα κεφάλια μας. Πηγαίνεις σ’ έναν σκηνοθέτη και το πρώτο που σκέφτεται ένα κορίτσι είναι «να του αρέσω». Δεν πηγαίνει να κάνει ακρόαση. Ανήκει στο υποσυνείδητο μια τέτοια σκέψη. Δεν το κάνει επίτηδες. Αυτό το μοντέλο πρέπει να εκλείψει. Πρέπει να υπάρξει αξιοκρατία και να μην είναι αυτή η δουλειά τόσο εύκολη και τόσο εκπορνευμένη. Κι αυτό σημαίνει ότι πρέπει να έχουμε πολιτισμό, σχολές, δασκάλους, θεσμούς. Οταν υπάρχουν αυτά, το άλλο είναι δύσκολο».

Θεσμική αναβάθμιση

Σε ένα δεύτερο παράλληλο επίπεδο έχει ξεκινήσει ήδη μια συζήτηση για την εισαγωγή Κώδικα Δεοντολογίας και πιθανότατα νέων θεσμικών μέτρων εντός του θεατρικού χώρου. «Πρέπει να εντοπίσουμε από πού αρχίζει όλη η δυσκολία. Στο ότι δεν υπάρχει αξιοκρατία, δεν έχουμε σχολές, δεν έχουμε ακαδημίες και υποδομές. Και επειδή δεν υπάρχει αυτό το οικοδόμημα, ο καθένας μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, πέρα από μεμονωμένες καταγγελίες. Στο εξωτερικό φυσικά και συμβαίνουν αντίστοιχα περιστατικά, αλλά υπάρχουν δομές που μπορούν να υποστηρίξουν τους αδύνατους. Γι’ αυτό λέω ότι είμαστε σε μια κατάσταση λίγο υποανάπτυκτη. Δεν έχουμε απεύθυνση νομική, δεν έχουμε θεσμούς, κάπου που να μπορούμε να μιλήσουμε, να καταγγείλεις κάτι χωρίς να γίνεις θέμα σε όλα τα κανάλια. Να μπορείς να πεις «μου συνέβη αυτό, έγινε εκείνο» και να μη φοβάσαι ότι θα χάσεις τη δουλειά σου. Και νομίζω ότι εκεί εδράζεται το θέμα. Πρέπει να αναβαθμιστούμε. Εκτός από τα αρχαιολογικά κι εμείς».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ