Την Κυριακή με το Βήμα: Φύλλα Κατοχής

Την Κυριακή με το Βήμα:

Ενα πολύτιμο ντοκουμέντο ιστορικής μνήμης.

Η μαρτυρία της αγωνίστριας και ποιήτριας Ιωάννας Τσάτσου (Σμύρνη 1909-Αθήνα 30/9/2000) για όσα βίωσε τα χρόνια της Κατοχής.

Πείνα, κακουχίες, φυλακίσεις, αλλά και ο αγώνας για την ελευθερία,
όπως τα κατέγραψε στο προσωπικό της ημερολόγιο η αδερφή του Γιώργου Σεφέρη και σύζυγος του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας και φιλοσόφου Κωνσταντίνου Τσάτσου.

«Τούτο το ημερολόγιο δεν το προόριζα για τη δημοσιότητα.
Εγραφα και κάθε τόσο έριχνα τα φύλλα του μέσα σ’ ένα τενεκεδένιο κουτί, θαμμένο σε μια γωνιά του κήπου μας, για να το διαβάσουν κάποτε τα παιδιά μου. Πέρασαν περισσότερα από είκοσι χρόνια και βλέπω πως τα γεγονότα που συντάραξαν το Εθνος ολόκληρο λησμονήθηκαν. Το ψυχικό κλίμα της εποχής εκείνης έχει ολότελα εξαφανιστεί. Μυριάδες όμως τότε Ελληνίδες αισθάνθηκαν όπως εγώ και πράξανε όπως εγώ. Το βίωμα το δικό μου υπήρξε βίωμα σχεδόν καθολικό της Ελληνίδας γυναίκας. Πιστεύω πως η διατήρησή του στη μνήμη μας αποτελεί καθήκον. Ακόμη, από τη θέση όπου έτυχε να βρίσκομαι την εποχή εκείνη, μου δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσω την ψυχή και τις πράξεις μερικών ξεχωριστών, υπέροχων ανθρώπων, μερικών ηρώων. Θεώρησα χρέος μου να διασώσω τα όσα έζησα τότε από τη ζωή τους σαν ένα παράδειγμα και σα μια διδαχή για τις ώρες όπου τα εθνικά ιδανικά δεν έχουν την κυρίαρχη θέση που τότε είχανε. Ελπίζω να μου συγχωρεθούν τα πολλά κενά και οι κάθε είδους ατέλειες. Παρουσιάζω αναλλοίωτο ένα κείμενο, που είναι ένα κομμάτι της ζωής μου. Οπως δεν μπορώ ν’ αλλάξω τη ζωή μου που πέρασε, έτσι και αυτό δεν μπόρεσα και δεν θέλησα να τ’ αλλάξω.»

Οι προσωπικές σημειώσεις μιας ελληνίδας γυναίκας, που κρατούσε στα μικρά διαλείμματα των ανυπέρβλητων ανθρωπιστικών και πατριωτικών καθηκόντων της, μια και η συμβολή της και ο ατομικός της αγώνας στην διάσωση από την πείνα, τα βάσανα, τις φυλακίσεις και τις άλλες κακουχίες των ελλήνων και ελληνίδων αλλά και των μικρών παιδιών-ορφανών και πεινασμένων, εκείνη την εποχή, είναι ιστορικά, κάτι παραπάνω από μεγάλη και σημαντική. Βοηθός του τότε αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού, οργάνωσε μαζί με άλλες ελληνίδες γυναίκες χιλιάδες συσσίτια για τα άπορα και ορφανά παιδιά με την βοήθεια της εκκλησίας. Αναζητούσε με όλες της δυνάμεις οικονομικούς και άλλους πόρους για να θρέψει οικογένειες, να ανακουφίσει οικογενειακά δράματα του πολέμου, έκρυβε αντιστασιακούς έλληνες πατριώτες και άγγλους που βρίσκονταν στο στόχαστρο των γερμανικών δυνάμεων κατοχής. Γλίτωσε δεκάδες ζωές, άτομα μικρά και μεγάλα από τον βέβαιο άγριο σκοτωμό τους από τους Γερμανούς, τα βασανιστήρια.