Εμπαιγμός Δυτικών Βαλκανίων;

Η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) συνεχίζει να παίζει ένα μάλλον επικίνδυνο παιχνίδι με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων (Σερβία, Μαυροβούνιο, Β. Μακεδονία, Αλβανία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Κόσοβο). Η (τηλε)διάσκεψη κορυφής που πραγματοποιήθηκε χθες μεταξύ της ΕΕ και των χωρών αυτών (αρχικά επρόκειτο να γίνει στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας – προεδρία του Συμβουλίου -, αλλά λόγω της πανδημίας έλαβε χώρα διαδικτυακά) και στην οποία αρχικά είχαν επενδυθεί μεγάλες προσδοκίες, αποδείχτηκε ένα εν πολλοίς ασήμαντο γεγονός (αν όχι εμπαιγμός) αφού τελικά η ΕΕ αρνήθηκε να πάρει καθαρή θέση γύρω από το θέμα που καίει τις χώρες αυτές: την ένταξή τους στην Ενωση. Επιμένοντας στην άρνησή της να ορίσει έναν συγκεκριμένο οδικό χάρτη, έστω μακροχρόνιο, για την προσχώρηση των Δ. Βαλκανίων, απλώς το ενδιαφέρον της εξαντλείται στο πώς θα μπορούσε να αναχαιτίσει τη διείσδυση και επιρροή χωρών όπως οι Κίνα, Ρωσία, Τουρκία κ.ά. στην περιοχή. Η Ενωση αρνήθηκε μάλιστα στο ανακοινωθέν της σημερινής διάσκεψης να χρησιμοποιήσει ακόμη και τη λέξη «διεύρυνση» (enlargement), ενώ μιλά με το μάλλον θεωρητικό και αφηρημένο κλισέ για την «ευρωπαϊκή προοπτική» των Δ. Βαλκανίων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ η Ενωση αποφάσισε τον περασμένο Μάρτιο την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Β. Μακεδονία και την Αλβανία, δεν έχει ορίσει συγκεκριμένη ημερομηνία για το άνοιγμα της διαδικασίας. Ενώ από την άλλη μεριά οι διαπραγματεύσεις με το Μαυροβούνιο και τη Σερβία λιμνάζουν. Ετσι, ενώ η Ενωση προσφέρει μεν σημαντική οικονομική στήριξη και βοήθεια στην περιοχή, η επιρροή / απήχησή της φαίνεται να συρρικνώνεται, όταν χωρών όπως η Κίνα και η Ρωσία αυξάνεται. Και τούτο καθώς αρνείται να ικανοποιήσει το βασικό αίτημα: κατηγορηματική δέσμευση για την ένταξη των χωρών αυτών στο σύστημά της.

Αυτό βέβαια δεν αναιρεί την ανάγκη η Ενωση να εντατικοποιήσει τη συνεργασία της με τα Δ. Βαλκάνια σε συγκεκριμένους τομείς, από την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού μέχρι την υποστήριξη των μεταρρυθμίσεων για την καταπολέμηση της διαφθοράς, εδραίωση του κράτους δικαίου και δημοκρατίας, επίλυση των συγκρούσεων, διαπεριφερειακή συνεργασία και βεβαίως οικονομική ανάπτυξη.

Η Ελλάδα θα μπορούσε εδώ να διαδραματίσει σημαντικό ευεργετικό ρόλο όπως το έκανε και στο παρελθόν (2003 – «Agenda Θεσσαλονίκης») υποστηρίζοντας την επιτάχυνση της ενταξιακής διαδικασίας (με την εκπλήρωση των βασικών προϋποθέσεων) και την από τώρα άτυπη βαθύτερη ενσωμάτωση των χωρών στα όργανα, διαδικασίες, δράσεις και προγράμματα της Ενωσης.

Η σταθερότητα της περιοχής και της Ευρώπης γενικά εξαρτάται από την πορεία της διεύρυνσης.

Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ