To «μαύρο πέπλο» πάνω από την Νύμφη του Θερμαϊκού

Είναι εδώ και κάποιο διάστημα πολύ λάθος οι λόγοι που ακούγεται το όνομα της Θεσσαλονίκης. Μέσα σε μόλις 4 μήνες η πόλη μέτρησε τουλάχιστον δύο πολύ σοβαρές φασιστικές επιθέσεις. Η πρώτη ήταν τον Ιανουάριο, όταν οι γνωστοί – άγνωστοι της ακροδεξιάς έβαλαν φωτιά στην κατάληψη LIbertaria. Ήταν η ημέρα της διαδήλωσης για το μακεδονικό. Η δεύτερη επίθεση έγινε εναντίον του Γιάννη Μπουτάρη.

«Δεν θα επιτρέψουμε να γυρίσουμε πίσω στην εποχή του Γκοτζαμάνη. Να χαρακτηρίζεται η Θεσσαλονίκη πόλη του Πολκ, του Γκοτζαμάνη, του Τσαρουχά. Η δημοκρατία ήρθε στη Θεσσαλονίκη για να μείνει», δήλωσε σήμερα ο δήμαρχος της πόλης και η αναφορά δεν ήταν καθόλου τυχαία. Στις 22 Μαίου του 1963 ο Γρηγόρης Λαμπράκης επρόκειτο να δεχθεί την δολοφονική παρακρατική επίθεση από το… τρίκυκλο. Εκείνη την ημέρα πραγματοποιούταν στην Θεσσαλονίκη εκδήλωση που διοργάνωνε η  «Επιτροπή δια την διαθνή ύφεσιν και ειρήνην». Ταυτόχρονα είχε ξεκινήσει να σχηματίζεται αντισυγκέντρωση ακροδεξιών στοιχείων. Όταν το τρίκυκλο, το οποίο οδηγούσε ο Σπύρος Γκοτζαμάνης έφτασε κοντά στον Γρηγόρη Λαμπράκη, έπεσε με ταχύτητα πάνω του και κάποιος τον χτύπησε με λοστό στο κεφάλι. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης ξεψύχησε 4 ημέρες αργότερα.

Πολυπολιτισμικότητα

Ο ελληνικός Βορράς είχε πάντοτε ιδιαιτερότητες. Ο πολυπολιτισμικός του χαρακτήρας σε συνάρτηση με το γεγονός της καθυστερημένης ένταξης στο ελληνικό κράτος και φυσικά τα βαλκανικά σύνορα που δεν έπαψαν ποτέ να επηρεάζουν τις πολιτικές συγκρούσεις, σίγουρα έχουν χτίσει μία ταυτότητα. Η Θεσσαλονίκη των ορθόδοξων, των Εβραίων και των μουσουλμάνων δεν θα μπορούσε να ξεφύγει ούτε από τα θετικά ούτε από τα αρνητικά συμπαρομαρτούντα της κοινωνικής και γεωπολιτικής της θέσης. Κι ενώ έχει να παρουσιάσει την ιστορία των απαρχών του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα με την ίδρυση της Φεντερασίον, ακόμα και σήμερα τα ακροδεξιά παρατράγουδα κρατούν γερά στον τόπο.

Δεν είναι καθόλου τυχαία κι αυτά. Οι αλυτρωτικές φωνές και οι εθνικές αφηγήσεις «χτυπούσαν» στην Θεσσαλονίκη πιο έντονα από ότι έκαναν στην Αθήνα για παράδειγμα. Έτσι, η σύγχρονη κοινωνιολογία της περιοχής διαμορφώθηκε σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο που αξιοποιήθηκε στρατηγικά η ιστορία της ώστε να «ανθίσουν» ακροδεξιές ιδέες.

Τα τελευταία χρόνια εκφράζονται έντονα και μέσω της Εκκλησίας. Ο μητροπολίτης Άνθιμος είναι ο κύριος και βασικός φορέας. Οι ρατσιστικές και ομοφοβικές του κορώνες φαίνεται πως χαίρουν υποστήριξης από το ποίμνιο. Την ώρα που φορείς και πολιτική της πόλης προσπαθούν να μεταστρέψουν το κλίμα, η Εκκλησία πυροδοτεί εντάσεις.

Ο Γιάννης Μπουτάρης υπήρξε εξαρχής ένας προοδευτικός δήμαρχος. Δεν καταδίκασε ποτέ ούτε τους πρόσφυγες, ούτε τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων. Κράτησε ψύχραιμη στάση για το μακεδονικό και αναγνωρίζει το δικαίωμα την εβραϊκής κοινότητας να αναγνωριστεί η ιστορία και η συνεισφορά της στην πόλη. Όλα αυτά ξεκίνησαν επί δημαρχίας του, μετά από το μεσουράνημα Ψωμιάδη στη νομαρχία.

Αξίζει να σημειωθεί πως επί νομαρχίας του Παναγιώτη Ψωμιάδη είχαν διοργανωθεί και στηριχθεί διάφορες ακροδεξιές φιέστες -στις οποίες είχε συχνά παρευρεθεί ο τέως νομάρχης. Αφορούσαν αλυτρωτικές κινήσεις με άξονα τον… Μεγάλο Αλέξανδρο. Μάλιστα, συχνά ο Παναγιώτης Ψωμιάδης είχε συνυπάρξει με ακροδεξιά στοιχεία προερχόμενα από το ΛΑ.Ο.Σ και την Χρυσή Αυγή. Οι φιέστες του Παναγιώτη Ψωμιάδη στο άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου ξεχείλιζαν γραφικότητα, αλλά ο απόηχός τους επιδρούσε στους πολίτες της Θεσσαλονίκης.

Gay Pride

Όταν ήρθε η ώρα να γυρίσει σελίδα η πόλη, διοργανώνοντας το πρώτο Gay Pride της, ο Γιάννης Μπουτάρης δέχτηκε σφοδρή κριτική, αλλά τα βέλη στράφηκαν κυρίως στην διοργάνωση αυτήν καθεαυτή. Το πρώτο Φεστιβάλ Υπερηφάνειας του 2012 χρειάστηκε την παρέμβαση της αστυνομίας για να ολοκληρωθεί αναίμακτα. Ο μητροπολίτης Άνθιμος συγκέντρωσε το ποίμνιο και εξαγριωμένοι οι Θεσσαλονικής «επιτέθηκαν» στους συμμετέχοντες φωνάζοντας, καταδικάζοντας και… αφορίζοντάς τους. Ήταν «ανώμαλοι», ένας χαρακτηρισμός που ακουγόταν τόσο από το στόμα του μητροπολίτη, όσο και από μερίδα των κατοίκων.

Η ισχυρή επιρροή του μητροπολίτη Άνθιμου είναι σαφής και δεν χωράει αμφιβολία. Έχει κατηγορηθεί για ρατσιστικό μίσος, ομοφοβία, ξενοφοβία και ισλαμοφοβία με πιο πρόδηλο παράδειγμα τις κινητοποιήσεις εναντίον της ίδρυσης τμήματος Ισλαμικών Σπουδών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.

Τα τελευταία τρία χρόνια και λόγω της σκληρής κατάστασης στο Ωραιόκαστρο και την Ειδομένη η ακροδεξιά βρήκε πρόσφορο έδαφος. Οι συγκεντρώσεις -υπό τη… αιγίδα της Χρυσής Αυγής- κατά των προσφύγων μετουσιώθηκαν σε συγκεντρώσεις «αγανακτισμένων» γονέων στο Ωραιόκαστρο με σκοπό να μην αφήσουν τα προσφυγόπουλα να ενταχθούν στα σχολεία.

Κι αν η αρχή έγινε έτσι, ο ακροδεξιός σουρεαλισμός συνεχίστηκε τραγελαφικά. Τον Οκτώβριο του 2017 ομάδα πολύ θυμωμένων κατοίκων της πόλης επιτέθηκαν σε μία παράσταση (!), την «Ώρα του Διαβόλου». Τότε μία ομάδα γύρω στα 50 άτομα κραδαίνοντας σταυρούς και χριστιανικά λάβαρα προσπάθησε να ματαιώσει την θεατρική παράσταση, αλλά το αποτέλεσμα ήταν πολύ πιο θορυβώδες από ό,τι υπολογιζόταν τελικά.

Το θεατρικό κείμενο του Φερνάντο Πεσσόα έπεσε θύμα μεσαιωνικών αντανακλαστικών. Οι συγκεντρωμένοι τραγούδησαν τον εθνικό ύμνο και φώναζαν προς τους αστυνομικούς και τους δημοσιογράφους ότι είναι «σατανιασμένοι», «πιόνια των σιωνιστών και των μασόνων» και άλλα παρεμφερή. Κυριάρχησαν συνθήματα όπως «σεβασμός στην Παναγία» και «Ελλάδα σημαίνει ορθοδοξία».

Τρεις μήνες αργότερα το μαζικό συλλαλητήριο για το μακεδονικό θα αναδείκνυε με ακόμα μεγαλύτερη σαφήνεια ποιος επιχειρεί να κάνει «κουμάντο» στην πάντοτε πολυπολιτισμική και ιστορικά προοδευτική Θεσσαλονίκη. Η Χρυσή Αυγή προσπάθησε και σε μεγάλο βαθμό κατάφερε να καπηλευτεί τον όγκο της διαδήλωσης και στο περιθώριο της συγκέντρωσης βεβηλώθηκε το μουσείο του Ολοκαυτώματος και κάηκε η κατάληψη Libertaria. Από «αγνώστους», φυσικά…

Και τώρα, η συμπρωτεύουσα πρώτη είδηση για τον ξυλοδαρμό ενός δημάρχου για τις απόψεις του…