Το ΠΑΣΟΚ «έχει συγκεκριμένο σχέδιο και πλέον την εμπειρία στη διαχείριση κρίσεων»

Η ανεργία έχει ήδη εκτοξευθεί στο 21,8%, ιστορικά υψηλό ποσοστό, με πολλούς να θεωρούν την εκτίναξη αυτή χειροπιαστή απόδειξη της αποτυχίας της συνταγής των μνημονίων. Εσείς που αποδίδετε την έκρηξη της; Η ίδια η τρόικα κατά καιρούς εκφράζει την ανησυχία της για την αύξηση της ανεργίας, εξακολουθεί όμως να επιμένει σε μέτρα λιτότητας που βαθαίνουν την ύφεση και «γεννούν» ανεργία. Φαίνεται δε, να αδιαφορεί για την έκρηξη της ανεργίας και στις υπόλοιπες υπερχρεωμένες χώρες του Νότου. Στις αντιφάσεις αυτές ειδικοί βλέπουν βαθύτερο σχέδιο πλήρους απορρύθμισης της αγοράς εργασίας και μετατροπής της Ελλάδας -και όχι μόνο- σε χώρα πάμφθηνου εργατικού δυναμικού. Εσείς πώς ερμηνεύετε αυτές τις αντιφάσεις στη στρατηγική της;

Η μεγάλη απορρύθμιση στις εργασιακές σχέσεις και η δραματική αύξηση της ανεργίας είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα της κρίσης και όχι απόρροια των νομοθετικών παρεμβάσεων.

Το πρόβλημα ανατρέχει πολλά χρόνια πίσω με εντονότερα τα χαρακτηριστικά του, όπως η απουσία αναπτυξιακού προσανατολισμού, ενός οργανωμένου κρατικού μηχανισμού, αλλά και σχεδιασμού για τη σωστή αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων την περίοδο 2004 – 2009, κατά τη διακυβέρνηση της ΝΔ. Την ίδια ώρα γινόντουσαν αθρόες προσλήψεις στο δημόσιο με κάθε είδους εργασιακή σχέση, έτσι ώστε να καλύπτεται το αρνητικό ισοζύγιο προσφοράς – ζήτησης στην αγορά εργασίας και κατ’ επέκταση το πρόβλημα της ανεργίας. Όλες αυτές οι πρακτικές, διατηρούσαν τη ψευδαίσθηση της ευημερίας και έκρυβαν το πρόβλημα για να έρθει τώρα η ώρα της αλήθειας.

Η νέα πραγματικότητα, ως αποτέλεσμα των προαναφερθέντων πρακτικών, είναι η συνεχιζόμενη βαθιά ύφεση που πλήττει τη χώρα από το 2008, η οποία δημιούργησε ένα ιδιαίτερα δυσμενές τοπίο και στην αγορά εργασίας.

Το πρόβλημα της ανεργίας είναι πράγματι τεράστιο. Σε όλη την Ευρώπη και όχι μόνο στην Ελλάδα το 2011 έφθασε σε επίπεδα ρεκόρ 15ετίας. Όμως το μνημόνιο δεν έφερε την κρίση, αλλά η κρίση το μνημόνιο, χωρίς να σημαίνει ότι οι περιοριστικές πολιτικές που εφαρμόζονται χωρίς να συνοδεύονται από πολιτικές ανάπτυξης και ενίσχυσης της απασχόλησης δεν αποτελούν το μείζον πολιτικό θέμα για την Ευρώπη και κυρίως για τις χώρες του Νότου. Οριστική λύση δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς ανάπτυξη, επενδύσεις και ενίσχυση της απασχόλησης.

Όταν φάνηκαν οι ανησυχητικές διαστάσεις που λαμβάνει ποια μέτρα λήφθηκαν για την αναχαίτισή της;

Με βάση τη διεθνή εμπειρία, κάθε μονάδα ύφεσης οδηγεί σε αύξηση της ανεργίας κατά μία έως δύο ποσοστιαίες μονάδες. Με αυτό το δεδομένο και με ύφεση για την Ελλάδα αθροιστικά από το 2008 μέχρι σήμερα 17 μονάδες, η ανεργία από το 10% θα μπορούσε να ξεπεράσει το 27%.

Ωστόσο, το Υπουργείο Εργασίας κατάφερε να αξιοποιήσει όλα τα μέσα που είχε στη διάθεσή του για να μπει ανάχωμα στην αύξηση της, με 68 προγράμματα, συνολικού προϋπολογισμού 4,5 δισ. ευρώ και με 1.250.000 ωφελούμενους, ενισχύοντας τη διατήρηση θέσεων εργασίας, την προώθηση της απασχόλησης με έμφαση στους νέους αλλά και καινοτόμες δράσεις όπως τα ΤΟΠΣΑ με 40.000 ωφελούμενους.

Ήδη έχουμε ολοκληρώσει το σχεδιασμό προγραμμάτων όπως:

• Η κοινωφελής εργασία με 57.000 ωφελούμενους

• Το πρόγραμμα εργασίας με την αυτεπιστασία των δήμων με 30.000 ωφελούμενους

• Τα τοπικά ολοκληρωμένα προγράμματα ευπαθών κοινωνικών ομάδων με 20.000 ωφελούμενους

• Το νέο πρόγραμμα κατάρτισης με 20.000 ωφελούμενους, μέσω voucher (επιταγή κατάρτισης)

• Το ειδικό πρόγραμμα για νέους πτυχιούχους ανέργους με 5.000 ωφελούμενους

Δεν ισχυριζόμαστε ότι λύσαμε το πρόβλημα. Και δεν θα μπορούσαμε άλλωστε στις συνθήκες αυτές. Ισχυριζόμαστε όμως, ότι με τα μέτρα που εφαρμόσαμε περιορίσαμε την αύξηση της ανεργίας κατά 5-6 ποσοστιαίες μονάδες στη δύσκολη συγκυρία που βρέθηκε η χώρα.

Τα τελευταία μέτρα (μείωση κατώτατου μισθού, πλήρης αποδυνάμωση κλαδικών συμβάσεων, κά) παρουσιάστηκαν και ως κινήσεις για τη μείωση ή έστω την ανάσχεση της ανεργίας. Όμως τα στοιχεία μετά τη λήψη μέτρων αυτής της λογικής δεν λειτουργούν υπέρ αυτού του επιχειρήματος: ενδεικτικά αναφέρεται ότι το διάστημα που ακολούθησε της λήψης του αρχικού μέτρου για μείωση του εισαγωγικού μισθού για νέους έως 25 ετών στο 80% του βασικού της ΕΓΣΣΕ η επίσημη ανεργία στην σχετική ηλικιακή ομάδα ξεπέρασε το 50%. Μπορείτε λοιπόν να εξηγήσετε τη φιλοσοφία τους και γιατί θεωρούνται αποτελεσματικά;

Το πρόβλημα της ανεργίας αποτελεί ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της κοινωνίας μας. Σε μια χώρα, όμως, όπως η Ελλάδα που στερείτο για δεκαετίες αναπτυξιακού σχεδιασμού, που ο κρατικός μηχανισμός της αποτελούσε τη μεγαλύτερη τροχοπέδη σε κάθε επιχειρηματική προσπάθεια, όπου οι τιμές αυξάνονταν ανεξέλεγκτα για να ακολουθήσει η αύξηση μισθών και να δημιουργηθεί μία πλασματική πραγματικότητα σε αντίθεση με τις πραγματικές δυνατότητες της οικονομίας, που η λύση για την τόνωση της αγοράς, ήταν ο δανεισμός που κατέληγε στην ενίσχυση της κατανάλωσης και στη διατήρηση προσωρινών μη βιώσιμων θέσεων εργασίας, η άρνηση των αγορών για επιπλέον δανεισμό της χώρας αναπόφευκτα οδήγησε στη κατάρρευση της εικονικής ευημερίας, στη στέρηση ρευστότητας της αγοράς, στη δραματική αύξηση της ανεργίας και στην απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων.

Με 1 εκατομμύριο ανέργους και με επιχειρήσεις που αδυνατούν να πληρώσουν ακόμη και τις αποδοχές των εργαζομένων, είναι αδύνατον με ένα νομοθετικό πλαίσιο, όσο προστατευτικό και αν είναι, να αποτρέψεις την απορρύθμιση. Στη νέα πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί οι ρυθμίσεις που έγιναν για την αγορά εργασίας, πολλές από τις οποίες δεν ήταν στις επιλογές μας, αλλά ήταν το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης σε κεντρικό επίπεδο με τους δανειστές μας, πρέπει να θεωρηθούν ως το αποτέλεσμα και όχι το αίτιο του προβλήματος.

Όμως, η προσπάθεια που έγινε και συνεχίζει να γίνεται με τα μέτρα που προαναφέραμε μπορεί να αποτελέσει ανάχωμα στην ανεργία, εφόσον όμως συνδυαστεί και με την ύπαρξη ενός εθνικού αναπτυξιακού σχεδίου, το οποίο θα θεραπεύσει τις στρεβλώσεις και θα αποκαταστήσει σταδιακά τις αδικίες. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ έχει ήδη εξαγγείλει συγκεκριμένα μέτρα για την υλοποίηση αυτού του σχεδίου, μέσα από τη μείωση του μη μισθολογικού κόστους, την άρση των εμποδίων για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, αλλά και τη διοχέτευση ρευστότητας στην αγορά.

Στο ίδιο πλαίσιο, στο Υπουργείο Εργασίας έχουμε ήδη σχεδιάσει τη σταδιακή μείωση των εισφορών κατά 10%. Η μείωση αυτή θα συνδυαστεί με την εφαρμογή της κάρτας εργασίας και το μέτρο πληρωμής αποδοχών, εισφορών και φόρου μισθωτών υπηρεσιών μέσα από το τραπεζικό σύστημα.

Ούτε όμως για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας θεωρούνται αποτελεσματικά τα ληφθέντα μέτρα στην αγορά εργασίας, σύμφωνα με τους ειδικούς. Όλες οι μελέτες από αυτή του ΙΝΕ ΓΣΕΕ μέχρι του ΙΟΒΕ και της Eurostat αποδεικνύουν ότι το κόστος εργασίας δεν ευθύνεται για την χαμηλή ανταγωνιστικότητα. Τη θέση δε αυτή έχει συμμεριστεί και διατυπώσει και η κυβέρνηση. Επομένως γιατί εξ’ αρχής μπήκε σε μια τέτοια διαπραγμάτευση και γιατί συνεχίζεται η «υπακοή» στα μέτρα που επιβάλλει η εμμονή της τρόικας ότι η κύρια ευθύνη ανήκει στους μισθούς; Τι είδους δε, ανταγωνιστικότητα επιδιώκεται;

Τα μέτρα ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας δεν είναι εύκολο να εφαρμοστούν από τη μία στιγμή στην άλλη, όταν ο ίδιος ο κρατικός μηχανισμός στέκεται τροχοπέδη στην προσπάθεια αυτή. Ήδη μέσα σε 2,5 χρόνια καταφέραμε να άρουμε εμπόδια διασυνδέοντας ηλεκτρονικά νευραλγικές υπηρεσίες για την προώθηση της επιχειρηματικότητας, δημιουργώντας νέες υπηρεσίες, όπως το one stop shop για την ίδρυση μιας επιχείρησης μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, καθώς και νέες πηγές χρηματοδότησης των επιχειρήσεων όπως το Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης. Όμως, χρόνιες στρεβλώσεις θέλουν συνεχή προσπάθεια για να εξαλειφθούν και να αντικατασταθούν από ένα υγειές παραγωγικό μοντέλο.

Μέχρι τότε, όμως, υπάρχουν επιχειρήσεις και δη μικρομεσαίες που έχουν τραγικό πρόβλημα ρευστότητας, σε σημείο να μην μπορούν να καταβάλλουν ούτε τις αποδοχές των εργαζομένων τους. Αυτό σημαίνει ότι βρίσκονται ανάμεσα στο δίλημμα «μειώσεις μισθών ή απολύσεις». Το κράτος οφείλει τότε να δημιουργεί ένα πλαίσιο που θα θεσμοθετεί τη λιγότερο επώδυνη λύση, μέχρι να διοχετευθεί επαρκής ρευστότητα στην αγορά για την ανάκαμψη της πραγματικής οικονομίας.

Τώρα, σε σχέση με την «υπακοή» που επικαλείστε, θα σας επαναλάβω ότι πράγματι οι περιοριστικές πολιτικές που εφαρμόζονται χωρίς να συνοδεύονται από πολιτικές ανάπτυξης αποτελούν το μείζον πολιτικό θέμα για την Ευρώπη και απασχολεί έντονα και εμάς. Το Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης που έχουμε παρουσιάσει αποδεικνύει ότι έχουμε συγκεκριμένη πρόταση, της οποίας οι βάσεις έχουν ήδη μπει τα προηγούμενα χρόνια, προκειμένου τα μέτρα μείωσης του μη μισθολογικού κόστους να εφαρμοστούν άμεσα και να ανακουφίσουν επιχειρήσεις και εργαζόμενους.

Επιχείρημα που διατύπωσε η κυβέρνηση είναι ότι χωρίς τα μέτρα που έχουν παρθεί μέχρι σήμερα η ανεργία θα ήταν πολύ υψηλότερα. Τι θεωρείται όμως αντιμετώπισή της; Δηλαδή αν η συρρίκνωση της λίστας των ανέργων γίνει μέσω της διόγκωσης του αριθμού των εργαζομένων που ζουν στα όρια της φτώχειας και στην απόλυτη εργασιακή ανασφάλεια θεωρείται επιτυχής αντιμετώπιση; Μπορείτε να δεσμευτείτε για το πότε οι εργαζόμενοι θα αρχίσουν να παίρνουν πίσω δικαιώματα και κατακτήσεις που τους αφαίρεσαν οι μνημονιακές πολιτικές;

Όπως ήδη έχω αναφέρει η αναστροφή της τραγικής κατάστασης που βιώνουμε σήμερα έρχεται μόνο μέσα από την επιστροφή της χώρας σε ρυθμούς ανάπτυξης. Το ΠΑΣΟΚ έχει συγκεκριμένο σχεδιασμό και πλέον την εμπειρία στη διαχείριση κρίσεων, ώστε να προωθήσει άμεσα τις διαρθρωτικές αλλαγές που χρειάζονται για τη δημιουργία ενός φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, τη σταδιακή μείωση της φορολογίας, κυρίως των συντελεστών ΦΠΑ σε τουρισμό, αγροτικά εφόδια και εστίαση, που αποτελούν τομείς με συγκριτικά αναπτυξιακά πλεονεκτήματα για τη χώρα μας, την αλλαγή κανόνων ΤΕΙΡΕΣΙΑ προς το φιλικότερο, τη διοχέτευση στην αγορά μεγάλου μέρους των 50 δισ. ευρώ της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, την αυτοματοποιημένη επιστροφή ΦΠΑ (900 εκατ. ευρώ) και τη καταβολή ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του κράτους στην αγορά (6,2 δισ. ευρώ).

Μόνο με συγκεκριμένα και καλά μελετημένα μέτρα, ενταγμένα στο νέο παραγωγικό μοντέλο, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά το διογκούμενο πρόβλημα της ανεργίας και να δώσουμε ώθηση στη δημιουργία νέων βιώσιμων θέσεων εργασίας, με αποκατάσταση της ποιότητας του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων. Μόνο έτσι οι θυσίες των εργαζομένων θα πιάσουν τόπο.

Ποιο είναι το σχέδιο σας και τα συγκεκριμένα μέτρα που θα λάβετε για την αντιμετώπιση της ανεργίας που φέτος προβλέπεται να ξεπεράσει και το 22%;

Για το 2012 ήδη έχουμε ολοκληρώσει το σχεδιασμό και επιταχύνονται οι διαδικασίες υλοποίησης προγραμμάτων από τα οποία θα ωφεληθούν 250.000 άνεργοι. Επίσης, μετά από αλλεπάλληλες διαβουλεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, βρισκόμαστε κοντά στο στόχο μας για εξασφάλιση 400 εκατ. ευρώ επιπλέον, με 80.000 ωφελούμενους, από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, στο πλαίσιο αναθεώρησης και αναμόρφωσης των προγραμμάτων του ΕΚΤ για στοχευμένες πολιτικές ενίσχυσης της απασχόλησης, ιδιαίτερα στους νέους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα των αποτελεσμάτων των προσπαθειών μας είναι ότι ήδη ο αριθμός των ωφελούμενων του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» θα υπερδιπλασιαστεί από το καλοκαίρι του 2012 και μέχρι το 2013 και θα φτάσει τα 130.000 άτομα από 60.000 που καταφέραμε να είναι μέχρι σήμερα.

Πολλές ελπίδες για δημιουργία θέσεων εργασίας έχετε εναποθέσει στην απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων και στα έργα μέσω ΕΣΠΑ. Ωστόσο τέτοια προγράμματα κατάρτισης ή παροχής εργασίας συγκεκριμένου χρόνου έχουν γίνει και στο παρελθόν χωρίς σημαντική συμβολή στην καταπολέμηση της ανεργίας. Τι θα αλλάξει τώρα;

Όσον αφορά το παρελθόν, έτσι έχουν τα πράγματα: παραλάβαμε το ΕΣΠΑ με απορροφητικότητα στο 0,5% και σήμερα βρισκόμαστε στο 35%, ενώ με τις εντάξεις που έχουν γίνει αναμένεται να διαμορφωθεί στο τέλος του 2012 στο 55%. Παράλληλα, οι εντάξεις προγραμμάτων σήμερα είναι στο 70% και μέχρι τέλος του χρόνου θα είναι στο 100%. Αυτό σημαίνει ότι τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με το παρελθόν, στο οποίο αναφέρεστε, ακόμα και στις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν.

Εμείς για πρώτη φορά θωρακίσαμε με διαφάνεια τις διαδικασίες επιλογής των ωφελουμένων με τη συμμετοχή του ΑΣΕΠ, προκειμένου οι πόροι να κατευθύνονται εκεί όπου πραγματικά υπάρχει ανάγκη. Επιπλέον, εκτός από τα 68 προγράμματα με 1.250.000 ωφελούμενους:

• Αναμορφώσαμε τον ΟΑΕΔ που μέχρι το 2009, ήταν ένας οργανισμός υλοποίησης προγραμμάτων stage και τον μετατρέψαμε σε έναν φορέα σχεδιασμού και υλοποίησης ενεργητικών πολιτικών για την απασχόληση.

• Εφαρμόζουμε το πλαίσιο για την κοινωνική οικονομία και τη λειτουργία των κοινωνικών επιχειρήσεων, με 50.000 θέσεις εντός της επόμενης τριετίας.

• Διασφαλίσαμε για πρώτη φορά στη χώρα μας τη λειτουργία ενός νέου διευρυμένου βιώσιμου προγράμματος Βοήθεια στο Σπίτι με επαρκή χρηματοδότηση.

• Θεσμοθετήσαμε νέο πλαίσιο για την στήριξη και περαιτέρω ανάπτυξη κοινωνικών δομών σε τοπικό επίπεδο. Δομές που οδηγούν στην ενίσχυση της απασχόλησης κυρίως των νέων, αλλά και την υλοποίηση πολιτικών καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού (κοινωνικά φαρμακεία και παντοπωλεία, κέντρα υποδοχής αστέγων κλπ).

• Προωθήσαμε την ασφαλιστική κάλυψη των ανέργων, αλλά και των επαγγελματιών που έχουν διακόψει την δραστηριότητα τους για υγειονομική περίθαλψη. Μάλιστα το μέτρο αυτό πρόκειται να επεκταθεί και να εφαρμοστεί ως ολοκληρωμένο πρόγραμμα, κατά τρόπο ενιαίο, έτσι ώστε κάθε πολίτης άνεργος ή με χαμηλό εισόδημα, να έχει πρόσβαση στο γιατρό, στο φάρμακο, στο νοσοκομείο, με πόρους από τους ασφαλιστικούς φορείς και τον ΟΑΕΔ.

Επομένως έχουν ήδη μπει υγιείς βάσεις, όπου με αντικειμενικότητα και διαφάνεια τα προγράμματα θα συνεχίσουν να στοχεύουν στη στήριξη των ανέργων.

Τι χειρότερο πρέπει να περιμένουν οι εργαζόμενοι από τον Ιούνιο και μετά; Η τρόικα επαναφέρει συνεχώς το θέμα περαιτέρω μειώσεων 15% στους μισθούς στο διάστημα 2012-14 και αναθεώρηση της Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας από τον Ιούλιο του 2012, ενώ έχουν συμφωνηθεί και η μείωση των δημοσίων υπαλλήλων (ζητώντας ουσιαστικά απολύσεις) κατά 150.000 μέχρι το 2015. Ποια είναι η δική σας πρότασης; Πώς θα αντικρούσετε τις επιθυμίες αυτές; Γιατί ο πολίτης να πιστέψει ότι και αυτή τη φορά δεν θα είναι αρκετή μια κακή αξιολόγηση της πορείας του προγράμματος για να περάσουν νέα βίαια μέτρα;

Μετά τα τελευταία μέτρα για τις εργασιακές σχέσεις, διανύουμε μία περίοδο προσαρμογής της αγοράς εργασίας στα νέα δεδομένα που προέκυψαν. Η ύπαρξη νέων μέτρων δεν θα διακόψει μόνο την περίοδο προσαρμογής που η αγορά εργασίας χρειάζεται, αλλά θα είναι και ατελέσφορη, αφού δεν θα έχουν προλάβει να αποδώσουν τα ήδη υπάρχοντα μέτρα.

Δεν μπορούμε να αναζητούμε τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας μέσα από νέα μέτρα για τη μείωση των μισθών. Οι μεγάλες αλλαγές που σχεδιάζουμε στη δημόσια διοίκηση, στην οργάνωση του κράτους, στη διασφάλιση ρευστότητας, στην ανάπτυξη του νέου παραγωγικού μοντέλου, αποτελούν την απάντηση για την ενίσχυση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και την ενίσχυση της απασχόλησης.

Παράλληλα η ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα είναι εκείνη που μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της απασχόλησης στο δημόσιο τομέα. Με ένα σφιχτό πρόγραμμα σε ό, τι αφορά τις προσλήψεις στο δημόσιο και με τις αποχωρήσεις που έχουν ήδη προγραμματιστεί μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος για μείωση του αριθμού των εργαζομένων κατά 150.000 άτομα.

Εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ απάντησε ο Γιώργος Κουτρουμάνης, υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, υποψήφιος βουλευτής ΠΑΣΟΚ Β΄Αθήνας

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ