Ειδικά διατροφικά συμπληρώματα: Πόσο καλά είναι;

«Γλουταμίνη», «κρεατίνη», «φυτοστερόλες». Λέξεις που ίσως πολλές φορές έχουμε ακούσει αλλά δεν έχουμε ιδέα τι σημαίνουν. Συχνότερα εκστομίζονται από δήθεν ειδικούς, που μας προτρέπουν μέσω αυτών να ενισχύσουμε την υγεία και την αντοχή μας. Πόσο ωφέλιμες, όμως, είναι τελικά όλες αυτές οι ουσίες για τον οργανισμό και πόσο απέχει η πραγματικότητα από το μύθο;

Οι φωνές των «ειδικών» είναι πολλές και οι παγίδες ακόμη περισσότερες. Σε προϊόντα που ίσως καταναλώνουμε καθημερινά ή σε συμπληρώματα που υπόσχονται να αυξήσουν τον όγκο και τη μυϊκή ισχύ μας, διαβάζουμε για την ύπαρξη ουσιών που «μας κάνουν καλό». Στην πλειονότητα των περιπτώσεων γνωρίζουμε μόνο τη μία όψη του νομίσματος. Στις παρακάτω γραμμές θα επιχειρήσουμε να δούμε μερικές από τις πιο συχνά απαντώμενες ουσίες και τον τρόπο με τον οποίο μας ωφελούν και μας βλάπτουν.

Ταυρίνη

Ένα παράγωγο της συγκεκριμένη ουσίας, που φέρει το όνομα «Ν-ακετυλομοταυρίνη» έχει αποδειχθεί αποτελεσματική όσον αφορά τη θεραπεία της μέτριου βαθμού εξάρτησης από το αλκοόλ. Επιπλέον, η προσθήκη της στην παρεντερική διατροφή σε περιπτώσεις ηπατοπάθειας φαίνεται να είναι επωφελής. Ωστόσο, καμία επιστημονική έρευνα δεν επιβεβαιώνει τη φημολογούμενη ευεργετική ή θεραπευτική δράση της όταν χορηγείται σε απόλυτα υγιή άτομα με τη μορφή συμπληρώματος.

Γλουταμίνη

Η γλουταμίνη είναι ένα από τα βασικότερα αμινοξέα του οργανισμού που φυσιολογικά συντίθεται και αποθηκεύεται στα μυϊκά κύτταρα και απελευθερώνεται στο αίμα κατά τη διάρκεια της σωματικής άσκησης. Επειδή αποτελεί λοιπόν συστατικό των μυών, εικάζεται ότι τα συμπληρώματα γλουταμίνης ίσως συμβάλλουν στη διατήρηση της μυϊκής μάζας, κάτι όμως που δεν έχει αποδειχθεί μέχρι στιγμής.

Η υπόθεση αυτή, έχει κάνει τα συμπληρώματα γλουταμίνης εξαιρετικά δημοφιλή μεταξύ των επαγγελματιών αθλητών και συγκεκριμένα των αθλητών της άρσης βαρών και της ελληνορωμαΐκής πάλης, διότι αγωνίζονται σε κατηγορίες με βάση το σωματικό τους βάρος. Έτσι υποβάλλονται συχνά σε δίαιτες απώλειας βάρους με άμεση συνέπεια και την απώλεια μυϊκής μάζας.

Ένας σημαντικός αριθμός μελετών που έχουν γίνει κατά το παρελθόν καταδεικνύουν πως η χορήγηση συμπληρωμάτων γλουταμίνης δεν ενισχύει την αθλητική απόδοση.

Χονδροϊτίνη

Πρόκειται για φυσικό συστατικό του οργανισμού που είναι σημαντικό για τη θρέψη των χόνδρων των αρθρώσεων και την «λίπανση» των αρθρώσεων. Η θειική χονδροϊτίνη προκαλεί την παραγωγή άλλων συστατικών των χόνδρων και εμποδίζει την «αποσύνθεσή» τους.

Πολύ συχνά η ουσία χορηγείται επιτυχώς για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της οστεοαρθρίτιδας σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Ωστόσο, τα στοιχεία των μελετών που αφορούν τις ευεργετικές ιδιότητες της χονδροϊτίνης κατά της υψηλής χοληστερίνης και αρτηριοσκλήρυνσης είναι ελάχιστα και σε πολλές περιπτώσεις ελλιπή.

Καρνιτίνη

Η συγκεκριμένη ουσία έχει αποδειχθεί χρήσιμη όταν χορηγείται συμπληρωματικά για τη θεραπεία της πρωτογενούς έλλειψής της από τον οργανισμό. Μελέτες υποδεικνύουν ότι ενδεχομένως να έχει ευεργετικές ιδιότητες για την αντιμετώπιση της συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας και περιφερειακής αγγειακής ισχαιμικής νόσου, μιας μορφής καρδιαγγειακού νοσήματος. Επίσης, υπάρχουν μελέτες που καταδεικνύουν την καρνιτίνη ως ουσία ενίσχυσης της απόδοσης και της αντοχής, αν και δεν καταλήγουν όλες σε αυτό το συμπέρασμα.

Κρεατίνη

Στη φυσική του μορφή πρόκειται για ένα μόριο που υπάρχει στους μυς και λειτουργεί ως αποθηκευτική μονάδα ενέργειας του οργανισμού. Παρά το γεγονός ότι τα συμπεράσματα των περισσότερων μελετών είναι αντιφατικά όσον αφορά τη συμβολή της κρεατίνης στην απόκτηση ενέργειας, εντούτοις η προσεκτική λήψη της έχει μάλλον ευεργετικές ιδιότητες.

Ω-3 λιπαρά οξέα

Τα πολυακόρεστα και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα έχουν αποδειχθεί ευεργετικά όσον αφορά την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων, ενώ νεότερες έρευνες κάνουν λόγο και για θετική δράση κατά της ελκώδους κολίτιδας. Η λήψη τους μπορεί να επιφέρει παρενέργειες μόνο σε περίπτωση που η δοσολογία ξεπεράσει τα 3 γραμμάρια ανά ημέρα.

Προβιοτικές ουσίες

Μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ασφάλεια σε ασθενείς που πάσχουν από διαταραχές του παχέος εντέρου. Η θετική επίδρασή τους βασίζεται στο ότι ανταγωνίζονται ορισμένα παθογόνα εντεροβακτήρια. Τα προβιοτικά έχουν, όμως, και άλλες ευεργετικές επιδράσεις, όπως το ότι παράγουν βιταμίνες, διεγείρουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και προστατεύουν από τον καρκίνο του παχέος εντέρου και από ορισμένες αλλεργίες.

Θειική Διυδροεπιανδροστερόνη (DHEA)

Τα στοιχεία των μελετών που αφορούν την ασφάλεια χορήγησης της εν λόγω ουσίας σε υγιή άτομα για την ενίσχυση της αντοχής τους είναι ανεπαρκή και κατά συνέπεια δεν μπορούμε να μιλάμε σε καμία περίπτωση για ευεργετική δράση. Υπό αμφισβήτηση τίθεται επίσης και η χρήση της ορμόνης ως μέρος της θεραπείας υποκατάστασης σε γυναίκες με επινεφριδιακή ανεπάρκεια.

Ανδροστενεδιόνη

Το διάσημο αναβολικό είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για τον οργανισμό. Η χρήση του ως ουσίας ενισχυτικής της αθλητικής απόδοσης όχι μόνο δεν ενδείκνυται αλλά πολλές μελέτες έχουν καταδείξει την επιβλαβή δράση της στο λιπιδαιμικό προφίλ (χοληστερίνη). Η ενσωμάτωση της ανδροστενεδιόλης σε σκευάσματα με άλλα φυτικά συστατικά αμφιβόλου ευεργετικής δράσης αποτελούν διαφημιστικό τέχνασμα για την αγορά του προϊόντος.

Φλαβονοειδή

Πρόκειται για ουσίες με αντιφλεγμονώδεις, αντι-ιικές και αντιθρομβωτικές ιδιότητες, που μπορούν να έχουν ήπια θετική επίδραση στην πρόληψη ορμονοεξαρτώμενων όγκων αλλά και στα συμπτώματα νοσημάτων όπως της οστεοπόρωσης και της αρτηριοσκλήρυνσης.

Φλαβονοειδή υπάρχουν σε κάθε φυτό, αλλά οι υψηλότερες συγκεντρώσεις παρατηρούνται στα φρούτα και κυρίως στο εξωτερικό τους περίβλημα, δηλαδή στη φλούδα. Τα μήλα, τα σταφύλια και τα πορτοκάλια έχουν τις υψηλότερες συγκεντρώσεις φλαβονοειδών.

Από τα λαχανικά, τα μπρόκολα και τα κρεμμύδια αποτελούν σημαντικές πηγές, ενώ η σόγια περιέχει ισοφλαβίνη, ένα είδος φλαβονοειδούς, το οποίο λειτουργεί ως οιστρογόνο και έχει χρησιμοποιηθεί ως εναλλακτική μέθοδος ορμονοθεραπειών σε γυναίκες.

Ορισμένα φυτικά φαρμακευτικά σκευάσματα, όπως εκχύλισμα από ιτιά ή γκίγκο, που χρησιμοποιούνται ως καταπραϋντικά για τον πόνο, περιέχουν φλαβονοειδή. Επίσης, η σοκολάτα περιέχει ισοκατεχίνη (είδος φλαβονοειδών), αλλά απαιτείται προσοχή, καθώς βλάπτει σημαντικά την υγιεινή των δοντιών, όταν καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες.

Φυτοστερόλες

Η χημική δομή τους είναι παρόμοια με εκείνη της χοληστερόλης και εντοπίζονται σε φυτικά έλαια, στους ξηρούς καρπούς και στα φρούτα. Η ευγερτική δράση τους στη μείωση των επιπέδων της «κακής χοληστερόλης» (LDL) του οργανισμού, η οποία έχει ενοχοποιηθεί για την πρόκληση καρδιαγγειακών νοσημάτων, έχει αποδειχθεί από πολλές μελέτες.

Επιπλέον, οι φυτοστερόλες έχουν ευεργετική δράση όσον αφορά την αντιμετώπιση κακοηθών νοσημάτων και τις διαταραχές των λιπιδίων του αίματος (υπερχοληστερολαιμία). Ωστόσο, οι επίσημες κατευθυντήριες οδηγίες προς τους επαγγελματίες της υγείας συνιστούν την αποφυγή χορήγησης φυτοστερολών ως προληπτικής αγωγής σε άτομα με φυσιολογικά επίπεδα χοληστερίνης.

Α-Λιποϊκό οξύ

Το λιποϊκό οξύ είναι ένα φυσικό αντιοξειδωτικό που απαντάται με τη μορφή λιποαμιδίου σε πρωτεΐνες ευκαρυωτικών κυττάρων. Αποτελεί παράδειγμα φαρμάκου, του οποίου η αντιφλεγμονώδης δράση και η θεραπευτική χρήση έναντι όπως η κίρρωση του ήπατος, η ισχαιμία και ο σακχαρώδης διαβήτης συνδέονται με την αντιοξειδωτική του ικανότητα.

health.in.gr