Eτοιμάζοντας τα παιδιά για ένα πολυπολιτισμικό σχολείο

Καθώς τα κοινωνικά και δημογραφικά δεδομένα αλλάζουν, γίνονται και αλλαγές στη σύσταση μιας σχολικής τάξης: από εκεί που όλα τα παιδιά προέρχονταν από τη γειτονιά, ήταν Έλληνες και μητρική τους γλώσσα ήταν η ελληνική, ξαφνικά οι συμμαθητές και οι συμμαθήτριες είναι πολίτες του κόσμου!

Η διπλανή στο θρανίο μπορεί να είναι από την Αλβανία, τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, την Κίνα, κάποια χώρα της Αφρικανικής ηπείρου… οι γλώσσες, τα ήθη, τα έθιμα, αλλάζουν. Η έννοια της γειτονιάς, από την άποψη της ομοιογένειας αλλάζει, νέοι ορίζοντες ανοίγονται μπροστά μας και τα παιδιά θα πρέπει να είναι έτοιμα να δεχτουν και ν’ αγκαλιάσουν τη διαφορετικότητα.

Όμως, για να γίνει αυτό, κάποιος πρέπει να τους το διδάξει. Το καθήκον αυτό είναι των γονιών και των δασκάλων.

Για γονείς: Προάγοντας τη διαπολιτισμική ποικιλομορφία και την πολιτισμική επάρκεια

Ο παρακάτω κατάλογος δεν είναι κάποιο τεστ επάρκειας για τους γονείς, αλλά ένα εργαλείο το οποίο μπορούν να χρησιμοποιήσουν προκειμένου ν’ αξιολογήσουν το αν είναι ενεργά ευαισθητοποιημένοι στο να διδάξουν -όχι μόνο με λόγια αλλά και με έργα- στα παιδιά τους τις διαπολιτισμικές διαφορές και τη διαφορετικότητα των ατόμων από άλλες χώρες:

Οδηγίες: δίπλα σε κάθε δήλωση, βάλτε αναλόγως το γράμμα Α, Β, ή Γ.

Α= κάτι που κάνω συχνά

Β= κάτι που κάνω καμιά φορά

Γ= κάτι που κάνω σπάνια ή ποτέ

_____ 1. Στο σπίτι μας έχουμε φωτογραφίες ή αντικείμενα από άλλους πολιστισμούς.

_____2. Αγοράζω στο παιδί μου παιχνίδια που δείχνουν τη διαφορετικότητα (πχ μαύρη κούκλα, παραδοσιακά παιχνίδια από άλλες χώρες).

_____3. Στο σπίτι υπάρχουν βιβλία για παιδιά ή λευκώματα για μεγάλους που παρουσιάζουν άλλες χώρες ή κουλτούρες.

_____4. Σαν οικογένεια μας αρέσει να δοκιμάζουμε εθνικές κουζίνες.

_____5. Γνωρίζουμε άτομα από άλλες χώρες.

_____6. Κάνουμε παρέα με άτομα από άλλες χώρες.

_____7. Όταν μιλάω σε άτομο από άλλη χώρα που δεν ξέρει καλά ελληνικά, δε θεωρώ ότι είναι κουτό, αλλά ότι δεν είχε ακόμα την ευκαιρία να μάθει τη γλώσσα, επομένως χρησιμοποιώ απλούστερη γλώσσα για να το διευκολύνω.

_____8. Μιλάω στο παιδί μου για διαπολιτισμικές διαφορές, χωρίς να παρουσιάζω τους Έλληνες ως τους καλύτερους και όλους τους υπόλοιπους ως χειρότερους.

_____9. Αντιλαμβάνομαι ότι οικογένειες από διαφορετικές χώρες μπορεί να έχουν διαφορετικές αξίες και προσδοκίες από τα παιδιά τους.

_____10. Σέβομαι τις παραδόσεις, γιορτές, φαγητά, ήθη κι έθιμα των ανθρώπων από άλλες χώρες.

Απαντήσεις

Αν βάλατε Α στις περισσότερες δηλώσεις, έχετε μια πολύ ανοιχτή στάση απέναντι στις διαπολιτισμικές διαφορές και με το παράδειγμά σας βοηθάτε το παιδί σας να αναγνωρίσει και να σεβαστεί τις διαφορές των ανθρώπων από άλλη κουλτούρα.

Θεωρείτε ότι οι διαπολιτισμικές διαφορές είναι θετικές και εμπλουτίζουν τους ανθρώπους και είστε δεκτικοί σε αυτές. Η ύπαρξη παιδιών μεταναστών στο σχολείο είναι κάτι που το βλέπετε θετικά και μπορείτε να βοηθήσετε και να εκπαιδεύσετε το παιδί σας προς αυτή την κατεύθυνση.

Αν βάλατε Β στις περισσότερες δηλώσεις, έχετε μια βασική αντίληψη του ότι οι άνθρωποι δεν είναι όλοι ίδιοι σε σχέση με το από που προέρχονται και πως φέρονται, αλλά δεν έχετε ξεκαθαρίσει εαν αυτό είναι καλό ή κακό. Η ύπαρξη παιδιών μεταναστών στο σχολείο είναι κάτι που σας προβληματίζει και δεν ξέρετε τι στάση να τηρήσετε και πως να χειριστείτε το θέμα με το παιδί σας.

Αν πάλι βάλατε Γ στις περισσότερες δηλώσεις, η στάση σας δηλώνει ξενοφοβία και προκατάληψη απέναντι στις διαπολιτισμικές διαφορές. Παίρνοντας υπόψιν τις αλλαγές στην κοινωνία μας, ίσως πρέπει ν’ αναθεωρήσετε κάποιες απόψεις σας και να επιμορφωθείτε περαιτέρω, ώστε να μπορέσετε να διδάξετε στη συνέχεια στο παιδί σας την ομαλή συμβίωση με τα παιδιά των μεταναστών στο σχολείο.

Πώς μαθαίνουν και πώς ξε-μαθαίνουν τα παιδιά την προκατάληψη

Έχω σγουρά μαύρα μαλλιά και το δέρμα μου είναι σκούρο καφέ, γιατί γεννήθηκα από γονείς Φιλιπινέζους που μένουν στην Ελλάδα. Όταν πήγα στην πρώτη δημοτικού, σε ένα σχολείο στο κέντρο της Αθήνας, βρήκα πολλούς φίλους και φίλες.

Το σχολείο μου είχε πολλά άλλα παιδιά από την Αλβανία, από την Ουκρανία, τη Λευκορωσία, την Πολωνία, την Ινδία, που μιλούσαν διαφορετικές γλώσσες στο σπίτι τους και είχαν διαφορετικά ήθη κι έθιμα. Κάναμε όλοι παρέα και περνούσαμε όμορφα.

Ύστερα μετακομίσαμε και στη δευτέρα δημοτικού με έγραψαν σε ένα σχολείο των βόρειων προαστείων. Εκεί ήμουν το μόνο παιδάκι από τις Φιλιππίνες και η μόνη που είχε δέρμα διαφορετικού χρώματος. Οι συμμαθητές μου με κορόιδευαν και με ρωτούσαν από που είμαι και γιατί είμαι αλλιώτικη.

Τελικά, ρώτησα τη μαμά μου: ‘τι είμαι;’ Η μαμά μου, απάντησε ‘είσαι κοσμοπολίτισα, ένας άνθρωπος του κόσμου’. Την άλλη μέρα, δήλωσα με σιγουριά στους συμμαθητές μου ‘είμαι κοσμοπολίτισα, και αυτό θα πει ότι είμαι άνθρωπος του κόσμου’.

Πραγματικά, οι συμμαθητές μου εντυπωσιάστηκαν που ήξερα μια τόσο δύσκολη λέξη! Μετά από αυτό, σταμάτησαν να με κοροϊδεύουν και άρχισαν να με βλέπουν με άλλο μάτι, να με σέβονται περισσότερο. Ίσως να ήθελαν να γίνουν κι αυτοί κοσμοπολίτες!

Αυτή είναι μια ιστορία με αίσιο τέλος, αλλά υπάρχουν πολλές παρόμοιες ιστορίες που τα πειράγματα, η προκατάληψη και ο ρατσισμός ταλαιπωρούν το παιδί και το στιγματίζουν στην πιο τρυφερή του ηλικία.

Γιατί ένα παιδί έχει προκατάληψη απέναντι σε παιδιά άλλων πολιτισμών;

Η απλούστερη απάντηση είναι διότι δεν έχουν εξοικειωθεί με το διαφορετικό και φοβούνται αυτό που δεν τους είναι οικείο. Επιπλέον, η στάση της οικογένειάς τους, εαν είναι αρνητική, συμβάλλει στη δημιουργία στερεότυπων και προκαταλήψεων.

Ακόμα, πολλές φορές η ανάρμοστη συμπεριφορά μιας μικρής εθνικής ομάδας μπορεί να δημιουργήσει το κακό προηγούμενο και, γενικεύοντας από μεμονωμένες περιπτώσεις να κακοχαρακτηρίσει κανείς έναν ολόκληρο λαό και να δημιουργήσει αρνητικά στερεότυπα.

Το σχολείο επίσης παίζει ρόλο στη δημιουργία προκαταλήψεων. Όταν οι δάσκαλοι κάνουν σαν να μην υπάρχουν διαπολιτισμικές διαφορές και φέρονται σε όλα τα παιδιά χωρίς να λαμβάνουν υπόψιν τις ιδιομορφίες της καταγωγής, της μητρικής τους γλώσσας και της κουλτούρας τους, μοιραία αδικούν αυτά τα παιδιά και στέλνουν το μήνυμα ότι οι πολιτισμικές διαφορές δεν είναι κάτι καλό.

Όταν πάλι οι δάσκαλοι ξεκινούν με στερεότυπα, πχ ότι το παιδί από άλλη χώρα δεν θα είναι καλός μαθητής, στέλνουν ένα πολύ αρνητικό μήνυμα και στο ίδιο το παιδί αλλά και στους συμμαθητές του.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς

Με τη στάση τους και μέσα από ποικίλες δραστηριότητες, οι γονείς μπορούν να διδάξουν με ευχάριστο τρόπο στα παιδιά τους τι σημαίνει να ζουν σε ένα πλουραλιστικό περιβάλλον.

Καταρχήν, και από μικρή ηλικία, χρειάζεται να διδάξουν στο παιδί καλούς τρόπους, τους οποίους θα πρέπει να εφαρμόζει όχι επιλεκτικά, αλλά σε όλους τους ανθρώπους που συναναστρέφεται.

Μέσα από βιβλία, ταξίδια, την τηλεόραση και προσωπικές εμπειρίες, οι γονείς θα πρέπει να δείξουν στο παιδί ότι υπάρχουν διαφορές από χώρα σε χώρα και από πολιτισμό σε πολιτισμό και ότι αυτό είναι φυσιολογικό.

Όταν οι γονείς δε χρησιμοποιούν υποτιμητική γλώσσα για τους μετανάστες, όταν δεν προσπαθούν να τους υποβιβάσουν ή να κάνουν αρνητικά σχόλια για την κουλτούρα τους, αλλά, αντίθετα, τους φέρονται με το σεβασμό και την αξιοπρέπεια που αρμόζει σε κάθε άνθρωπο, διδάσκουν στο παιδί τους πολύτιμα μαθήματα.

Οι γονείς θα πρέπει να φροντίζουν να καλλιεργούν σχέσεις με άτομα από άλλα πολιτισμικά πλαίσια και να ενθαρρύνουν τη φιλία των παιδιών τους με παιδιά μεταναστών.

Μια στάση ζωής που προάγει τη συνεργασία, τη φιλειρηνική διευθέτηση προβλημάτων, τις φιλικές σχέσεις, το σεβασμό των ανθρώπων και των διαφορών που μπορεί να έχουν, είναι το εχέγγυο για ένα πιο όμορφο και πιο ειρηνικό αύριο.

health.in.gr