SARS: Το χρονικό της πρώτης πανδημίας του 21ου αιώνα

Αθήνα: Δικαίως θεωρείται η πρώτη πανδημία του 21ου αιώνα, καθώς το Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο (SARS), έγινε η αιτία μέσα σε λίγους μόνο μήνες από την εμφάνιση του (Νοέμβριος του 2002) να νοσήσουν περισσότερα από 8.000 άτομα και να αποβιώσουν 774 ασθενείς σε 26 χώρες και στις πέντε ηπείρους.

Αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της παγκοσμιοποίησης, καθώς η ελεύθερη διακίνηση ατόμων και εμπορευμάτων ευνοεί τη διασπορά των μολυσματικών ασθενειών. Επίσης κατέδειξε την ανάγκη της συνεργασίας μεταξύ των κρατών για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των μεταδοτικών νοσημάτων.

Αν και η επιδημία είχε ξεκινήσει ήδη από τον Νοέμβριο του 2002, η πρώτη επίσημη αναφορά τόσο από τις υγειονομικές αρχές όσο και από τον Τύπο, έγινε τον Ιανουάριο του 2003 και αφορούσε την πρωτεύουσα της επαρχίας Γκουαντόνγκ, Γκουανγκχου, όπου οι τοπικές αρχές καλούνταν να αντιμετωπίσουν την επιδημία πνευμονίας που είχε ξεσπάσει.

Η αδυναμία περιορισμού των κρουσμάτων ανάγκασε το υπουργείο Υγείας της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας να συντάξει και να αποστείλει επίσημη έκθεση στις 11 Φεβρουαρίου στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), αναφέροντας ότι «η χώρα μαστίζεται από επιδημία αδιευκρίνιστου αναπνευστικού νοσήματος, από το οποίο νοσούν 305 άτομα, ενώ έχει προκαλέσει τον θάνατο άλλων πέντε».

Στις 20 του ίδιου μήνα, οι υγειονομικές αρχές του Χονγκ Κονγκ ανακοινώνουν ότι η επιδημία ενδεχομένως να οφείλεται στον θανατηφόρο ιό της γρίπης τύπου Α, ο οποίος ανιχνεύθηκε κατόπιν εργαστηριακών εξετάσεων στα μέλη οικογένειας που επέστρεψαν μετά από ταξίδι στην επαρχία Φουτζιάν της Κίνας.

Μια μέρα αργότερα φτάνει στο Χονγκ Κονγκ ο 46χρονος ιατρός Κάρλο Ουρμπάνι, ειδικός στα λοιμώδη νοσήματα, μέλος της οργάνωσης Γιατροί Χωρίς Σύνορα (MSF). Με εμφανή συμπτώματα γρίπης ήδη από τις 15 Φεβρουαρίου, αναγκάζεται τελικά να εισαχθεί στο νοσοκομείο του Ανόι στις 22 Φεβρουαρίου. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο ξενοδοχείο «Hotel M» μεταδίδει το νόσημα σε 17 άτομα, τα οποία στη συνέχεια ταξιδεύουν στο Βιετνάμ, τη Σιγκαπούρη και το Τορόντο του Καναδά, μεταδίδοντας περαιτέρω την ασθένεια.

Στις 26 Φεβρουαρίου, ένας πελάτης του ξενοδοχείου εισάγεται σε ιδιωτική κλινική του Ανόι και γίνεται η αιτία να ξεσπάσει μια καινούρια επιδημία. Επτά μέλη του νοσηλευτικού προσωπικού της κλινικής μολύνονται.

Στις 4 Μαρτίου ένας ακόμη πελάτης του «Hotel M» εισάγεται στο νοσοκομείο «Πρίγκιπας της Ουαλίας» στο Χονγκ Κονγκ και τρεις ημέρες αργότερα, ο εκπρόσωπος του νοσοκομείου ανακοινώνει ότι ο ασθενής πάσχει από νόσημα του αναπνευστικού. Στις 5 Μαρτίου, άτομο το οποίο είχε διαμείνει στο ίδιο ξενοδοχείο, πεθαίνει τελικά στο Τορόντο, μολύνοντας προηγουμένως πέντε μέλη της οικογένειας του.

Το γεγονός αυτό αναγκάζει τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να θέσει σε συναγερμό τις υγειονομικές αρχές ανά την υφήλιο (12 Μαρτίου). Στις 14 Μαρτίου οι υγειονομικές αρχές της Σιγκαπούρης και του Τορόντο αναφέρουν νέες εστίες άτυπης πνευμονίας, όπως ονομάζεται πλέον, οι οποίες έχουν κάποια επιδημιολογική σχέση με το ξενοδοχείο «Hotel M». Την ίδια ημέρα, κατά τη διάρκεια τη επιστροφής του από τη Σιγκαπούρη, ένας ιατρός εκδηλώνει συμπτώματα της άτυπης πνευμονίας και τίθεται σε καραντίνα στη Γερμανία, όπου το αεροσκάφος που τον μετέφερε κάνει στάση για ανεφοδιασμό.

Στις 15 Μαρτίου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας παραλαμβάνει νέα αναφορά όπου καταγράφονται 150 επιπλέον κρούσματα του Σοβαρού Οξέος Αναπνευστικού Συνδρόμου (SARS), όπως ονομάζεται επισήμως πια το νόσημα. Αμέσως εκδίδεται ταξιδιωτική οδηγία για αποφυγή των χωρών που θεωρούνται εστίες της επιδημίας, δηλαδή της Κίνας, της Ταϊβάν, της Σιγκαπούρης και του Καναδά.

Στις 17 Μαρτίου συστήνεται διεθνές δίκτυο συνεργασίας εργαστηριών με σκοπό την αιτιολόγηση και τη διάγνωση της ασθένειας. Αυτή η διεθνής δραστηριοποίηση έχει σαν αποτέλεσμα το χρονικό διάστημα 21-27 Μαρτίου να ανιχνευθεί ένας νέος κοροναϊός, σε άτομο το οποίο επισήμως έχει καταγραφεί ως πάσχον από SARS.

Στις 12 Απριλίου χαρτογραφείται το πλήρες γονιδίωμα του κοροναΐού που σχετίζεται με το SARS και καταχωρείται υπό την επιστημονική ονομασία SARS-CoV. Τελικά στις 16 Απριλίου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοινώνει επισήμως ότι ο SARS-CoV είναι ο αιτιολογικός παράγοντας του Σοβαρού Οξέος Αναπνευστικού Συνδρόμου.

Το Ιούνιο ένας νέος ιός που σχετίζεται με τον SARS-CoV απομονώνεται σε ζώα. Στις 5 Ιουλίου η απουσία περαιτέρω μετάδοσης της άτυπης στην Ταϊβάν, σηματοδοτεί το τέλος της επιδημίας του SARS στους ανθρώπους.

Στις 5 Σεπτεμβρίου δημοσιοποιείται πόρισμα κινεζικής μελέτης όπου γίνεται λόγος για μετάδοσης του ιού της άτυπης πνευμονίας από ζώα στον άνθρωπο. Στις 9 Σεπτεμβρίου καταγράφεται ένα ακόμη κρούσμα SARS, πρόκειται για ερευνητή από ιολογικό εργαστήριο της Σιγκαπούρης ο οποίος προσεβλήθη από άτυπη πνευμονία κατά τη διάρκεια εργαστηριακών πειραμάτων. Στις 16 Σεπτεμβρίου ένα ακόμη κρούσμα αναφέρεται στο Χονγκ Κονγκ.

Στις 6 Οκτωβρίου Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκδίδει επίσημη ανακοίνωση κάνοντας λόγο «για πιθανή επάνοδο του Σοβαρού Οξέος Αναπνευστικού Συνδρόμου το Νοέμβριο λόγω κενών ασφαλείας που υπάρχουν στα ιατρικά εργαστήρια της Κίνας», θέτοντας σε εγρήγορση τις υγειονομικές υπηρεσίες ανά τον κόσμο για το ενδεχόμενο νέας παρόμοιας ασθένειας.

Στις 8 Οκτωβρίου εκπρόσωπος του νοσοκομείου «Πρίγκιπας της Ουαλίας» στο Χονγκ Κονγκ ανακοινώνει ότι έχουν τεθεί υπό ιατρική παρακολούθηση τα πέντε πρώτα νεογνά που γεννήθηκαν από μητέρες οι οποίες είχαν νοσήσει. Το αξιοσημείωτο είναι ότι κατόπιν εργαστηριακών εξετάσεων στις οποίες υποβλήθηκαν τα βρέφη, δεν ανιχνεύθηκαν αντισώματα του κοροναϊού, ενώ κανένα δεν παρουσίασε συμπτώματα της νόσου.

Στις 13 Οκτωβρίου οι υγειονομικές αρχές της Κίνας τίθενται σε εγρήγορση λόγω της απότομης πτώσης της θερμοκρασίας, η οποία ενδεχομένως να ευνοεί την επανεμφάνιση του SARS. Μάλιστα οι ταξιδιώτες που φτάνουν στο λιμάνι Τιανζίν υποβάλλονται υποχρεωτικά σε μέτρηση της θερμοκρασίας του σώματος και σε περίπτωση που αυτή υπερβαίνει τους 38 βαθμούς Κελσίου τίθενται υπό ιατρική παρακολούθηση.

Στις 30 Οκτωβρίου ερευνητής του Ινστιτούτου Εράσμους της Νορβηγίας ανακοινώνει ότι ακόμα και τα κατοικίδια ζώα προσβάλλονται από τον ιό SARS χωρίς ωστόσο να παρουσιάσουν συμπτώματα και να γίνουν «όχημα μετάδοσης» του ιού στον άνθρωπο.

Στις 24 Νοεμβρίου επιστήμονες από το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Ταϊβάν ανακοινώνουν ότι δημιούργησαν μια νέα διαγνωστική τεχνική που ανιχνεύει αντιγόνα του κοροναϊού, προσφέροντας αποτελέσματα σε 2-3 ημέρες, δηλαδή πολύ νωρίτερα από ότι η ορολογική ανίχνευση αντισωμάτων κατά του ιού που χρησιμοποιείται επί του παρόντος.

Στις 5 Δεκεμβρίου ερευνητές του Πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ και των Κέντρων Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών των ΗΠΑ (CDC) ανακοινώνουν ότι παρασκεύασαν εμβόλιο κατά του SARS. Βάση του εμβολίου είναι ένας αδενοϊός, ο οποίος προκαλεί λοιμώξεις του αναπνευστικού όπως το κοινό κρυολόγημα.

Στις 17 Δεκεμβρίου αναφέρεται ένα ακόμη κρούσμα άτυπης πνευμονίας στην Ταϊβάν, το οποίο οφείλεται επίσης σε εργαστηριακό ατύχημα καθώς ο ασθενής είναι ερευνητής που έκανε πειράματα σε δείγματα του ιού.

Στις 18 Δεκεμβρίου ομάδα ερευνητών από το Διεθνές Πρόγραμμα για τις μολυσματικές ασθένειες των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών που εδρεύουν στο Νοντχάμπουρι στην Ταϊλάνδη, ανακοινώνει ότι η μετάδοση του SARS είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί και μέσα σε ένα αεροπλάνο όταν τα συμπτώματα της νόσου έχουν ήδη εκδηλωθεί.

Λίγο πριν το κλείσιμο της χρονιάς οι υγειονομικές αρχές των ασιατικών κρατών είναι και πάλι σε ετοιμότητα καθώς θεωρούν ότι το πρόσφατο κρούσμα SARS στην Ταϊβάν ίσως γίνει αφορμή για την απαρχή μιας νέας επιδημίας. Το σίγουρο είναι με την αξιοποίηση της υπάρχουσας πληροφορίας για την άτυπη πνευμονία, η αντιμετώπιση μιας νέας επιδημίας καθίσταται αποτελεσματικότερη.

health.in.gr