Nepo babies, διαφθορά και βία: Πώς η Gen Z άλλαξε το Νεπάλ σε 48 ώρες – «Άντε γ@@@είτε, με σεβασμό»

Οι νέοι του Νεπάλ βγήκαν στους δρόμους, γκρέμισαν μια κυβέρνηση και άλλαξαν την πολιτική ιστορία της χώρας. Ωστόσο, η νίκη τους έρχεται με το τίμημα του τραύματος, της οργής και της καταστροφής, αφήνοντας πίσω της νεκρούς και ανυπολόγιστες υλικές ζημιές σημειώνει το BBC στο ρεπορτάζ του για τους Gen Z πρωταγωνιστές μιας επανάστασης που είναι επίκαιρη πολύ πέρα από τα γεωγραφικά σύνορα της χώρας.

Το κίνημα, που γεννήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από τη Gen Ζ της χώρας, εξελίχθηκε σε μια καταστροφική εξέγερση που αμφισβήτησε ολόκληρο το πολιτικό σύστημα.

Με 72 νεκρούς, οι διαδηλώσεις της περασμένης εβδομάδας ήταν οι πιο αιματηρές των τελευταίων δεκαετιών για το Νεπάλ.

View this post on Instagram

A post shared by NDTV India (@ndtvindia)

Κυβερνητικά κτίρια, κατοικίες πολιτικών, αλλά και πολυτελή ξενοδοχεία, όπως το Χίλτον, το οποίο είχε ανοίξει τον Ιούλιο του 2024, πυρπολήθηκαν, βανδαλίστηκαν και λεηλατήθηκαν. Η σύζυγος ενός πρώην πρωθυπουργού δίνει μάχη για τη ζωή της, αφού το σπίτι τους παραδόθηκε στις φλόγες.

Όπως σχολιάζει ο Άσις Πραντάν, ανώτερος σύμβουλος της Διεθνούς Ομάδας Κρίσεων, οι διαδηλώσεις αντιπροσωπεύουν «μια πλήρη απόρριψη της σημερινής πολιτικής τάξης του Νεπάλ, λόγω των δεκαετιών κακής διακυβέρνησης και εκμετάλλευσης των κρατικών πόρων».

Ωστόσο, η καταστροφή των κρατικών υποδομών θα μπορούσε να έχει «παράλληλο αντίκτυπο με το πλήγμα του σεισμού του 2015, που κόστισε τη ζωή σε σχεδόν 9.000 ανθρώπους», όπως προσθέτει.

View this post on Instagram

A post shared by Generation_Z (@gen.znepal)

Τα nepo babies της πλουτοκρατίας στην πυρά

Δύο ημέρες πριν από τις διαδηλώσεις της 8ης Σεπτεμβρίου, η 24χρονη ακτιβίστρια για το περιβάλλον, Τανουζά Παντέι, ανέβασε ένα βίντεο με μια εξόρυξη μεταλλευμάτων στο Τσούρε, μια από τις πιο εύθραυστες οροσειρές της περιοχής.

«Οι πόροι του Νεπάλ πρέπει να ανήκουν στον λαό, όχι στις ιδιωτικές εταιρείες των πολιτικών», έγραψε, καλώντας τη γενιά της να «διαμαρτυρηθεί κατά της διαφθοράς και της κατάχρησης του εθνικού μας πλούτου».

Όπως πολλά κινήματα νέων στην Ασία, έτσι και οι διαδηλώσεις της Gen Z του Νεπάλ ξεκίνησαν χωρίς κάποιον επίσημο ηγέτη να πρωτοστατεί του κινήματος. Για μήνες, η οργή συσσωρευόταν για τα nepo babies της πολιτικής, τα παιδιά των ισχυρών παραγόντων της χώρας τα οποία επιδείκνυαν τον πλούτο τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

View this post on Instagram

A post shared by Saugat Thapa (@sgtthp)

Μια από τις φωτογραφίες που έγιναν viral ήταν αυτή του Σογκάτ Τάπα, γιου ενός επαρχιακού υπουργού, ο οποίος ποζάρει δίπλα σε ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο φτιαγμένο από κουτιά πολυτελών brand όπως Louis Vuitton και Gucci.

Ο ίδιος απάντησε ότι επρόκειτο για «άδικη παραπληροφόρηση» και ότι ο πατέρας του «επέστρεψε κάθε ρουπία που κέρδισε από τη δημόσια υπηρεσία στην κοινότητα».

Για την Τανουζά Παντέι, η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν ένα βίντεο που αντιπαρέθετε τη ζωή μιας πολιτικής οικογένειας με αυτή ενός νεαρού από το Νεπάλ, ο οποίος αναγκάστηκε να μεταναστεύσει για να βρει δουλειά σε μια χώρα του Κόλπου.

«Είναι οδυνηρό να το βλέπεις, ειδικά γνωρίζοντας ότι ακόμη και μορφωμένοι νέοι αναγκάζονται να φύγουν από τη χώρα, επειδή οι μισθοί εδώ είναι πολύ κάτω από τα όρια της αξιοπρεπούς διαβίωσης», δηλώνει η ίδια, η οποία κατάγεται από μια μεσοαστική οικογένεια και η αδελφή της αναγκάστηκε να μεταναστεύσει στην Αυστραλία για να μπορέσει να καλύψει τα έξοδα της θεραπείας της για έναν όγκο στον εγκέφαλο.

Πυγμή @genz.nepal

Στα 25 της χρόνια, η Παντέι έγινε το πρόσωπο της εξέγερσης της Gen Ζ του Νεπάλ, μιας εξέγερσης που οδήγησε στην πτώση της κυβέρνησης, με βαρύ, ολέθριο, τίμημα.

Η νεαρή δικηγόρος και κλιματική ακτιβίστρια, η οποία βρέθηκε ξαφνικά στο διεθνές προσκήνιο, δηλώνει ότι η φήμη της προκαλεί «αμηχανία» και «ενόχληση».

Η Τανουζά Παντέι, που γιόρτασε τα 25α της γενέθλια στις 15 Σεπτεμβρίου, είναι πλέον ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα ονόματα της γενιάς Ζ του Νεπάλ, μαζί με τους Ράκσια Μπαμ, Σουντάν Γκουρούνγκ, Μπαλέν Σα και άλλους.

Το κίνημα κατά της διαφθοράς που ξεκίνησαν οδήγησε στην παραίτηση του πρωθυπουργού Κ. Π. Σάρμα Όλι και του προέδρου Ραμ Τσάντρα Πουντέλ, όμως η ειρηνική διαδήλωση της 8ης Σεπτεμβρίου εξελίχθηκε σε βίαιες συγκρούσεις, καθώς, όπως καταγγέλλουν οι ίδιοι οι διοργανωτές, διεισδύσαν σε αυτήν «ταραξίες και πολιτικάντηδες».

View this post on Instagram

A post shared by Generation_Z (@gen.znepal)

Σε συνέντευξη της στο Open Magazine, η Παντέι δηλώνει ότι αισθάνεται πολύ περίεργα με τη δημοσιότητα που έλαβε το όνομά της στα μέσα ενημέρωσης διεθνώς. «Ειλικρινά, αυτή η προσοχή με κάνει να νιώθω λίγο άβολα», παραδέχεται. Η νεαρή ακτιβίστρια τονίζει ότι αισθάνεται πως κάθε της κίνηση παρακολουθείται και κρίνεται, γεγονός που τη συνθλίβει.

«Επιπλέον, ακούω συνεχώς φήμες για μένα, εντελώς κατασκευασμένες, ακόμα και άγριες θεωρίες συνωμοσίας. Άνθρωποι με συνδέουν με ομάδες ή ατζέντες με τις οποίες δεν έχω καμία σχέση, κάτι που είναι εξοργιστικό. Το πιο ανήθικο, όμως, είναι ότι, παρόλο που η αφήγηση θα έπρεπε να αφορά το Νεπάλ και τη δικαιοσύνη για τις νέες ζωές που χάσαμε, στράφηκαν κατά των διαδηλωτών. Είναι λάθος όταν η προσοχή απομακρύνεται από την πραγματική αιτία και τον μεγάλο αγώνα».

Η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός

Το Νεπάλ επιστρέφει διστακτικά στην κανονικότητα, με μεταβατική πρωθυπουργό την πρώην πρόεδρο του Αρείου Πάγου της χώρας και πολέμιο της διαφθοράς, Σουσίλα Κάρκι, η οποία αποτελεί την πιο δημοφιλή επιλογή των διαδηλωτών της γενιάς Ζ, σύμφωνα με τις συζητήσεις τους στην πλατφόρμα Discord.

View this post on Instagram

A post shared by ENVOGUE ~ Nepal’s Next Top Model (@houseoffashionnepal)

Η Κάρκι, η πρώτη γυναίκα που υπηρέτησε ως πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου, έγινε η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της χώρας και αναμένεται να επεκτείνει το υπουργικό συμβούλιο και να ηγηθεί της χώρας έως τις εκλογές στις αρχές του 2026.

Με την Κάρκι στο τιμόνι της χώρας, η κυβέρνηση έχει ανακηρύξει τους μαθητές που σκοτώθηκαν στις διαδηλώσεις μάρτυρες και έχει προσφέρει στις οικογένειές τους αποζημίωση ύψους περίπου 7.000 ευρώ. Επίσης, καταβάλλεται προσπάθεια για την επισκευή ή την ανοικοδόμηση των κτηρίων που καταστράφηκαν από τους εμπρησμούς.

View this post on Instagram

A post shared by I-PAC (@indianpac)

Ψηφιακό κάλεσμα αυστηρά για Gen Z

Η Τανουζά Παντέι περιγράφει την αρχική διαδικτυακή εκστρατεία ως «ονοματοδοσία και διαπόμπευση» κατά των nepo babies, των παιδιών των ισχυρών πολιτικών, τα οποία επιδεικνύουν τον αλόγιστο πλούτο τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η κυβέρνηση απαγόρευσε τότε τις περισσότερες πλατφόρμες, όπως το Facebook και το TikTok, τις οποίες χρησιμοποιούσαν οι νέοι για τις καμπάνιες τους. Το βίντεο της Παντέι στο Instagram, στο οποίο μιλά με πάθος για την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων του Νεπάλ, έγινε αμέσως viral.

«Η δημοκρατία πρέπει να είναι συμπεριληπτική… δεν πρέπει να ωφελεί μόνο μια συγκεκριμένη ομάδα. Η δημοκρατία δεν πρέπει να περιορίζεται στις σελίδες του Συντάγματος, αλλά να αναβαθμίζει τη ζωή κάθε πολίτη. Το 1-2% των ανθρώπων στο Νεπάλ απολαμβάνει καλύτερη διαβίωση και οι υπόλοιποι παλεύουν για να επιβιώσουν σε απελπιστικές συνθήκες», υποστήριξε, καταλήγοντας πως «ο αγώνας μας είναι ενάντια σε αυτήν τη διεστραμμένη ιδέα της δημοκρατίας».

Λόγω του θάρρους και της αποφασιστικότητάς της, η Παντέι απέκτησε αμέσως φήμη, σε μια χώρα όπου ένας στους τρεις πολίτες είναι μεταξύ 18 και 35 ετών και ένας στους τέσσερις ζει κάτω από το εθνικό όριο της φτώχειας.

View this post on Instagram

A post shared by Generation_Z (@gen.znepal)

Η Παντέι αναφέρει ότι στο Instagram της ανέβασε οδηγίες για το τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουν οι διαδηλωτές, ζητώντας από άτομα εκτός της γενιάς Ζ να μην συμμετέχουν. «Είμαστε ανεξάρτητοι και δεν θέλαμε να έρθουν άτομα με συμφέροντα και να δημιουργήσουν προβλήματα για τον σκοπό μας, επειδή το κίνημά μας είναι μια ενωμένη φωνή των νέων» λέει.

Η Παντέι δηλώνει ότι η ίδια και οι φίλοι της αγωνίζονται τώρα για τη δικαιοσύνη για τους φίλους τους που σκοτώθηκαν από την αστυνομική δράση.

«Άντε γ@@@είτε, με σεβασμό»

«Ήταν αποτυχία του κράτους. Θέλουμε άμεση δικαιοσύνη για τους συντρόφους μας που έχασαν τη ζωή τους», λέει, προσθέτοντας ότι τα άλλα αιτήματα του κινήματος περιλαμβάνουν την άμεση διεξαγωγή εκλογών και την οικοδόμηση θεσμών για τον έλεγχο της διαφθοράς. Επίσης, ζητούν ο Όλι και ο πρώην υπουργός Εσωτερικών του, Ραμές Λέχακ, να παρουσιαστούν στο δικαστήριο για τον ρόλο τους στους φόνους των άοπλων νέων.

Η νεαρή ακτιβίστρια επιμένει ότι οι άνθρωποι αλλάζουν όταν έρχονται στην εξουσία. «Δεν είναι μόνο η ιδεολογία που μετράει. Δεν έχει σημασία αν οι άνθρωποι είναι Αριστεροί ή Δεξιοί. Όσον αφορά τη διαφθορά, νομίζω ότι είναι περισσότερο θέμα ηθικής και ήθους παρά ιδεολογίας».

Η Παντέι εκφράζει την πικρία της για τις φήμες που κυκλοφορούν σε μερίδα των μέσων ενημέρωσης και των κοινωνικών δικτύων, οι οποίες τη συνδέουν με το Νεπαλέζικο Κογκρέσο και τον πρώην πολιτικό Ραμές Ναθ Παντέι, που ήταν υπουργός Εξωτερικών κατά τη διάρκεια του βασιλικού καθεστώτος. «Λένε ότι είμαι η εγγονή του. Η αλήθεια είναι ότι ο παππούς μου πέθανε πριν από 42 χρόνια και είμαι από την Τζάπα στο ανατολικό Νεπάλ, όπου έκανα το σχολείο μου πριν έρθω στην Κατμαντού για να σπουδάσω νομικά».

View this post on Instagram

A post shared by Amit Machamasi (@amit_machamasi_)

Η Παντέι είναι αποφασισμένη να συνεχίσει την εκστρατεία της για διαφάνεια και δίκαιη διακυβέρνηση. Σε ανάρτησή της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις 13 Σεπτεμβρίου, έγραψε:

«Οι πολίτες πρέπει να είναι οι πιο σκληροί κριτικοί οποιασδήποτε κυβέρνησης. Δεν είμαστε εδώ για να κάνουμε τους μαζορέτες για ηγέτες που στάλθηκαν εκεί για να κάνουν το καλό. Η δουλειά μας είναι να τους αμφισβητούμε και να τους ζητάμε να λογοδοτήσουν. Η εξύμνηση δημιουργεί τυφλή πίστη, και η τυφλή πίστη γεννά τον λαϊκισμό. Είμαστε η πραγματική αντιπολίτευση».

Χρησιμοποιώντας τις επικοινωνιακές τακτικές της Gen Z, η Παντέι κορόιδεψε τους επικριτές της και όσους διέδιδαν ψέματα για τις «φανταστικές» συνδέσεις της με πολιτικούς της εποχής της μοναρχίας.

«Το Νεπάλ έχει την πρώτη του γυναίκα πρωθυπουργό. Σε όσους διαδίδουν μίσος ή φήμες για μένα… αυτή είναι μια απάντηση για εσάς. Ενώ παράλληλα διασφαλίζουμε ότι κανένας λαϊκιστής δεν θα επιστρέψει. Ζήτω η γενιά Ζ του Νεπάλ (@gen.znepal)», έγραψε σε λεζάντα μια φωτογραφίας που η Παντέι να σκύβει το κεφάλι της προς τα εμπρός για να αναδείξει το μήνυμα στο καπέλο της: «Άντε γ@@@είτε, με σεβασμό».

View this post on Instagram

A post shared by Tanuja🦋 (@tanujapande_)

Εκπρόσωπος μιας γενιάς έτοιμης να αλλάξει τα πάντα, η Παντέι έγινε το poster girl μιας εξέγερσης που θέλει να αλλάξει τη συγκάλυψη των πλουτοκρατών και των υπηρετών τους στε έδρανα. Η Gen Z δείχνει τα δόντια της.

Το Νεπάλ είναι μια νεαρή δημοκρατία. Έγινε δημοκρατία το 2008, μετά από έναν δεκαετή εμφύλιο πόλεμο με πάνω από 17.000 νεκρούς, που είχε οδηγήσει τους Μαοϊστές στην εξουσία. Ωστόσο, η υποσχόμενη σταθερότητα και ευημερία δεν ήρθαν ποτέ.

Σε 17 χρόνια, το Νεπάλ είχε 14 κυβερνήσεις και κανένας ηγέτης δεν ολοκλήρωσε πενταετή θητεία. Οι κομμουνιστές και το κεντρώο Νεπαλέζικο Κογκρέσο εναλλάσσονταν στην εξουσία. Τρεις ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Κ. Π. Σάρμα Όλι, ο οποίος παραιτήθηκε λόγω των διαδηλώσεων της Gen Z, ανέβηκαν στην εξουσία αρκετές φορές.

Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ του Νεπάλ παρέμεινε κάτω από 1.400 ευρώ, καθιστώντας το τη δεύτερη πιο φτωχή χώρα της Νότιας Ασίας, πίσω μόνο από το Αφγανιστάν. Περίπου το 14% του πληθυσμού εργάζεται στο εξωτερικό και ένα στα τρία νοικοκυριά λαμβάνει εμβάσματα.

Αβέβαιο, ελπιδοφόρο, μέλλον

Στις 8 Σεπτεμβρίου, η Τανουζά Παντέι έφτασε στην πλατεία Μαϊτιγκάρ Μαντάλα στην Κατμαντού, περιμένοντας μερικές χιλιάδες διαδηλωτές, αλλά το πλήθος συνέχιζε να μεγαλώνει. Η 26χρονη διαδηλώτρια Άκριτι Γκιμιρέ δήλωσε ότι αρχικά οι συγκεντρώσεις ήταν ειρηνικές.

«Καθόμασταν όλοι μαζί, τραγουδούσαμε παλιά τραγούδια. Τα συνθήματα ήταν αστεία, το απολαμβάναμε. Και μετά αρχίσαμε να βαδίζουμε», είπε. Ωστόσο, τόσο η Παντέι όσο και η Γκιμιρέ αντιλήφθηκαν τον κίνδυνο όταν το πλήθος άρχισε να κινείται προς το κτήριο του Κοινοβουλίου.

Είδαν ανθρώπους να καταφθάνουν με μοτοσικλέτες, οι οποίοι φαίνονταν μεγαλύτεροι σε ηλικία από τους διαδηλωτές. Η Γκιμιρέ πιστεύει ότι ήταν προβοκάτορες. «Έγινε πολύ δύσκολο να ξεχωρίσουμε τους ειρηνικούς διαδηλωτές από αυτούς που είχαν σκοπό να προκαλέσουν βία», υπογραμμίζει.

View this post on Instagram

A post shared by Generation_Z (@gen.znepal)

Όταν κάποιοι διαδηλωτές προσπάθησαν να παραβιάσουν την ασφάλεια γύρω από το Κοινοβούλιο, η αστυνομία απάντησε με δακρυγόνα, αντλίες νερού και πυροβολισμούς. Υπάρχουν ενδείξεις ότι χρησιμοποιήθηκαν πραγματικά πυρά και κατηγορίες ότι οι αστυνομικοί πυροβόλησαν εναντίον μαθητών. Διενεργείται έρευνα για το περιστατικό.

Την επόμενη ημέρα, το χάος και η βία κλιμακώθηκαν, με διαδηλωτές να πυρπολούν το κτήριο του Κοινοβουλίου και άλλα κυβερνητικά κτίρια. Η Τανουζά Παντέι ξέσπασε σε κλάματα όταν είδε το κτήριο του Ανωτάτου Δικαστηρίου να καίγεται. «Είναι σαν ναός για εμένα», είπε.

«Οι άνθρωποι λένε ότι οι εμπρηστές ήρθαν επίτηδες για να κάψουν αυτά τα πράγματα… Ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι;» αναρωτιέται η Γκιμιρέ. «Τα βίντεο δείχνουν ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι μασκοφόροι».

«Δεν θα μείνουμε σιωπηλοί»

Η τάξη επανήλθε όταν ο στρατός επενέβη για να θέσει την κατάσταση υπό έλεγχο, επιβάλλοντας πολυήμερη απαγόρευση κυκλοφορίας. Αργότερα μέσα στην εβδομάδα, η πρώην πρόεδρος του Αρείου Πάγου και πολέμιος της διαφθοράς, Σουσίλα Κάρκι, διορίστηκε μεταβατική πρωθυπουργός. Είχε υποστηριχθεί από τους διαδηλωτές για τη συγκεκριμένη θέση.

Η Παντέι ελπίζει ότι θα «καταφέρει να ηγηθεί της χώρας αποτελεσματικά, να διεξάγει εκλογές στον προβλεπόμενο χρόνο και να παραδώσει την εξουσία στον λαό». Ωστόσο, η ανησυχία για το πολιτικό μέλλον του Νεπάλ παραμένει.

Η Ρουμελά Σεν, ειδικός σε θέματα της Νότιας Ασίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, δήλωσε ανήσυχη. «Με προβληματίζει αυτή η άνευ προηγουμένου εξύμνηση του στρατού ως φωνή της λογικής και της σταθερότητας» λέει.

«Δεν είμαστε πλέον διατεθειμένοι να παραμείνουμε σιωπηλοί ή να αποδεχτούμε την αδικία», καταλήγει η Παντέι. «Αυτό δεν είναι απλώς μια φιλική υπενθύμιση της γενιάς μου. Είναι μια τολμηρή πρόκληση σε ένα σύστημα που έχει συγκεντρώσει την εξουσία για δεκαετίες».