Μια φωτογραφία χωρίς φωτογράφο: «Ο τρόμος του πολέμου» μπορεί να μην βρει ποτέ τον δημιουργό του

Η ομάδα World Press Photo ανέστειλε την απόδοση της δημιουργίας μιας από τις πιο διάσημες φωτογραφίες που τραβήχτηκαν ποτέ, αφού ένα νέο ντοκιμαντέρ αμφισβήτησε 50 χρόνια αποδεκτής δημοσιογραφικής ιστορίας. Ο λόγος για την φωτογραφία με τίτλο The Terror of War (Ο τρόμος του πολέμου).

Η φωτογραφία, με τον επίσημο τίτλο The Terror of War (Ο τρόμος του πολέμου) ή Napalm Girl (Το κορίτσι της Ναπάλμ), παραμένει μια από τις πιο ανεξίτηλες εικόνες του πολέμου των ΗΠΑ στο Βιετνάμ. Από τη δημοσίευσή της τον Ιούνιο του 1972, αποδίδεται επισήμως στον Nick Ut, έναν Βιετναμέζο φωτογράφο που εργαζόταν με το Associated Press στη Σαϊγκόν.

Το AP και ο Ut υποστήριζαν επί μακρόν ότι ο Ut, 21 ετών τότε, τράβηξε τη φωτογραφία, η οποία κέρδισε το βραβείο World Press Photo of the Year το 1973 και καθιέρωσε τον Ut ως αξιόλογο φωτορεπόρτερ.

Το ντοκιμαντέρ που άνοιξε τον ασκό του Αιόλου

Ένα πρόσφατο ντοκιμαντέρ, όμως, αμφισβήτησε αυτή την ιστορία, αντιθέτως πρότεινε ότι η φωτογραφία, η οποία απεικονίζει ένα γυμνό εννιάχρονο κορίτσι ονόματι Phan Thi Kim Phuc καθώς διαφεύγει από μια επίθεση ναπάλμ στο χωριό Trảng Bàng του Νοτίου Βιετνάμ, τραβήχτηκε από έναν άνδρα ονόματι Nguyen Thành Nghe. Η ταινία Stringer, η οποία έκανε πρεμιέρα στο φεστιβάλ ταινιών Sundance τον Ιανουάριο, ισχυρίστηκε ότι ο Nghe, οδηγός του NBC που πούλησε φωτογραφίες στο AP ως ελεύθερος επαγγελματίας, δεν έλαβε τα εύσημα επειδή δεν ήταν προσωπικό του AP.

Η ταινία προκάλεσε «βαθύ προβληματισμό» στην World Press Photo, η οποία διεξήγαγε τη δική της έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιοποιήθηκαν την Παρασκευή 16 Μαΐου. Η εσωτερική ανάλυση, που διεξήχθη μεταξύ Ιανουαρίου και Μαΐου 2025, κατέληξε στο συμπέρασμα «βάσει ανάλυσης της θέσης, της απόστασης και της φωτογραφικής μηχανής που χρησιμοποιήθηκε εκείνη την ημέρα» ότι «οι φωτογράφοι Nguyễn Thành Nghệ ή Huỳnh Công Phúc μπορεί να ήταν σε καλύτερη θέση για να τραβήξουν τη φωτογραφία από τον Nick Út».

Η αναστολή ισχύει μόνο για τη δημιουργία της φωτογραφίας «Ο τρόμος του πολέμου» και δεν ανακαλεί το βραβείο της Φωτογραφίας της Χρονιάς του 1973. «Η ίδια η φωτογραφία παραμένει αδιαμφισβήτητη», δήλωσε η ομάδα, «και το βραβείο World Press Photo για αυτή τη σημαντική φωτογραφία μιας σημαντικής στιγμής στην ιστορία του 20ού αιώνα παραμένει γεγονός».

H Phan Thi Kim Phuc

«Κανένα στοιχείο» που να δικαιολογεί την αλλαγή της του ονόματος

Νωρίτερα αυτό το μήνα, το Associated Press ανακοίνωσε ότι δεν βρήκε «κανένα οριστικό στοιχείο» που να δικαιολογεί την αλλαγή της του ονόματος του φωτογράφου και δημοσίευσε μια έκθεση 96 σελίδων για το θέμα – τη δεύτερη μέσα σε τέσσερις μήνες – βασισμένη στη δική του εσωτερική έρευνα. Το AP κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ήταν «πιθανό» ο Ut να τράβηξε τη φωτογραφία και δεν βρήκε καμία απόδειξη ότι την τράβηξε ο Nguyen αντί για αυτόν. Το θέμα δεν ήταν δυνατόν να αποδειχθεί πειστικά, πρόσθεσε, λόγω της παρόδου του χρόνου, της απουσίας βασικών αποδεικτικών στοιχείων, των περιορισμών της τεχνολογίας και του θανάτου αρκετών βασικών εμπλεκομένων.

Η Stringer, υπό τη διεύθυνση του Bao Nguyen, επιστράτευσε αρκετούς μάρτυρες για να υποστηρίξει ότι ο Nghe πούλησε τη φωτογραφία στον επικεφαλής φωτογραφίας του γραφείου της Σαϊγκόν, Horst Faas, για 20 δολάρια και ένα αποτύπωμα, συμπεριλαμβανομένου του αδελφού του Nghe, ο οποίος ισχυρίζεται ότι έφερε την ταινία στο AP, της κόρης του Nghe, Jannie, του Carl Robinson, ενός μακροχρόνιου φωτορεπόρτερ του AP στη Σαϊγκόν, ο οποίος ήρθε πρώτος σε επαφή με τους κινηματογραφιστές, και αρκετών πρώην συναδέλφων του Robinson, φωτορεπόρτερ. Οι ερευνητές συμβουλεύτηκαν επίσης ιατροδικαστές της γαλλικής μη κυβερνητικής οργάνωσης Index, οι οποίοι έκριναν «εξαιρετικά απίθανο» να τράβηξε ο Ut τη φωτογραφία με βάση τις άλλες εικόνες που του πιστώνει το AP εκείνη την ημέρα.

«Ασυνέπειες και από τις δύο πλευρές»

Το AP διεξήγαγε τη δική του ιατροδικαστική έρευνα που περιελάμβανε περαιτέρω συνεντεύξεις, την εξέταση των φωτογραφικών μηχανών και των διασωθέντων αρνητικών από εκείνη την ημέρα, καθώς και ένα τρισδιάστατο μοντέλο της σκηνής. Η έκθεση που προέκυψε αποκάλυψε «ασυνέπειες και από τις δύο πλευρές», αλλά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εξαγορά της ιστορίας του Nghe θα απαιτούσε «αρκετά άλματα πίστης», όπως το να πιστέψει κανείς ότι τη μοναδική φορά που πούλησε φωτογραφίες σε δυτικό πρακτορείο ειδήσεων, αποδείχθηκε ότι ήταν μία από τις πιο διάσημες εικόνες του 20ού αιώνα.

«Δεν έχει καμία διαφορά για εμάς αν αλλάξαμε την πίστωση, αλλά πρέπει να βασίζεται σε γεγονότα και στοιχεία. Και δεν υπάρχει κανένα οριστικό στοιχείο που να αποδεικνύει ότι ο Nick Ut δεν τράβηξε αυτή τη φωτογραφία», δήλωσε ο Derl McCrudden, αντιπρόεδρος του AP για την παγκόσμια παραγωγή ειδήσεων.

Ο Nghe, ο οποίος έκανε μια εμφάνιση-έκπληξη στην πρεμιέρα του Stringer στο Sundance, επιβεβαιώνει την αφήγησή του στην ταινία. Ο Ut, εν τω μεταξύ, συνεχίζει να ότι είναι ο φωτογράφος της εικόνας και δήλωσε στο AP ότι η διαμάχη «ήταν πολύ δύσκολη για μένα και μου προκάλεσε μεγάλο πόνο».

Αλλά για την World Press Photo, ο επίσημος φωτογράφος δεν είναι ακόμη γνωστός.

«Αυτή παραμένει αμφισβητούμενη ιστορία, και είναι πιθανό ότι ο δημιουργός της φωτογραφίας δεν θα επιβεβαιωθεί ποτέ πλήρως», δήλωσε η ομάδα. «Η αναστολή της απόδοσης της δημιουργίας παραμένει, εκτός αν αποδειχθεί το αντίθετο».

*Πηγή: The New York Times