Πληθωρισμός… αυτοαπασχολούμενων

Το ότι οι αναλύσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου έγιναν έπειτα από τις προεκλογικές «δοξασίες» του ΟΟΣΑ για το διαθέσιμο εισόδημα, αντικείμενο λατρείας των αριστερής κατεύθυνσης εγχώριων οικονομικών αναλυτών, αποτελεί μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα εξέλιξη. Αλλά την παραβλέπουμε και προχωράμε. Ο πληθωρισμός απληστίας αποτελεί μετά τον… Μητσοτάκη, με τον οποίο βγάλαμε όλη την προεκλογική περίοδο, την επόμενη βασική αιτία των επίμονα υψηλών τιμών πολλών προϊόντων και υπηρεσιών της ελληνικής οικονομίας. Πρακτικά το φαινόμενο αποδίδεται στην τάση των εταιρειών να αυξάνουν τις τιμές των αγαθών τους περισσότερο από ό,τι ήταν απαραίτητο, προκειμένου να αντισταθμίσουν το υψηλότερο κόστος των πρώτων υλών, που προκαλείται από τις ελλείψεις στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Το ΔΝΤ απέδωσε πράγματι ένα σημαντικό μέρος του πληθωρισμού σε αυτή την τάση των εταιρειών το 2022 περίπου σε ποσοστό 45%. Ενα άλλο ωστόσο 25% αποδίδεται ήδη στην αύξηση των μισθών, η οποία μόλις ξεκίνησε. Οσοι επικαλούνται τον πληθωρισμό απληστίας των εταιρικών κερδών, επί της ουσίας προσπαθούν να προλάβουν να αποδώσουν τις επίμονα αυξανόμενες τιμές στις εταιρείες, προκειμένου να μην πάει η συζήτηση εκεί που πάει πάντα σε αυτή τη φάση εξέλιξης του πληθωρισμού. Οτι δηλαδή η διατήρηση των πληθωριστικών πιέσεων δεν είναι πλέον πρόβλημα προσφοράς, αλλά αποτέλεσμα αύξησης των μισθών των εργαζομένων που με τη σειρά τους ανατροφοδοτούν με νέα ζήτηση την οικονομία διατηρώντας υψηλά τις τιμές. Αυτά ισχύουν λίγο-πολύ σε όλο τον δυτικό κόσμο και εντάσσονται στη συζήτηση για το πόσο πρέπει να ανέβουν τα επιτόκια το επόμενο διάστημα.

Πάμε τώρα να δούμε τι ισχύει ειδικά στη δική μας περίπτωση. Στη μικρή και σε πολλά προϊόντα ολιγοπωλιακή ελληνική αγορά οι δυνατότητες συγκράτησης των περιθωρίων κέρδους είναι ακόμα μικρότερη. Μια παράμετρος ωστόσο σημαντική, είναι ότι ενώ έχουμε κάποια γνωστά και εντοπισμένα ολιγοπώλια, έχουμε την ίδια στιγμή και πολύ περισσότερες αγορές που απαρτίζονται από πολλές μικρές επιχειρήσεις. Στην περίπτωση των υπηρεσιών οι αυτοαπασχολούμενοι, με τη νομική μορφή της εταιρείας, καταγράφουν κέρδη που ενδεχομένως δεν έχουν δει εδώ και δεκαετίες. Στην ουσία πρόκειται για τον μισθό του ενός και μόνο εργαζομένου μιας επιχείρησης, ο οποίος φουσκώνει. Αρα, το φαινόμενο του επίμονου πληθωρισμού δεν πρόκειται ακριβώς για την καταχρηστική συμπεριφορά κάποιας σκληρής νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής επιχείρησης, αλλά κάτι πιο σύνθετο, που σε πολλές περιπτώσεις είναι ο μισθός όπως αυτός του αυτοαπασχολούμενου, παρά τα εταιρικά κέρδη.

Ο δεύτερος παράγοντας που ενισχύει τον πληθωρισμό είναι αυτός που ανέφερε ο επιχειρηματίας Σπύρος Θεοδωρόπουλος. Οτι μια σειρά διατροφικών, περιβαλλοντικών (Ελ Νίνιο) και κοινωνικών αιτιών δεν επιτρέπουν την αποκατάσταση του κόστους των πρώτων υλών. Οπως είπε, η τιμή της ζάχαρης έχει για παράδειγμα διπλασιαστεί την τελευταία διετία. Σχεδόν κανείς, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, δεν θέλει να γίνει αγρότης ή να μαζέψει τις καλλιέργειες. Κι όμως για να παραγάγουμε ένα κιλό κρέας χρειάζεται να ταϊστεί το ζώο με κατά μέσο όρο 72 κιλά δημητριακών τα οποία πρέπει κάποιος να καλλιεργήσει. Σε λίγο θα έχουμε ελλείψεις και σε προϊόντα, όπως είπε, που δεν φανταζόμαστε όπως τα πορτοκάλια. Ολα αυτά τα κόστη δεν υπάρχει εταιρεία που μπορεί να τα απορροφήσει.

Αυτό που θα συμβεί είναι ένα πολύ πιο υψηλό σε σχέση με το παρελθόν επίπεδο τιμών, όταν ο πληθωρισμός επιβραδύνει σε βιώσιμα επίπεδα (κοντά στο 2%). Υπάρχει ωστόσο ενδεχόμενο να ταλαιπωρηθούμε λίγο περισσότερο από ό,τι περιμέναμε, στην περίπτωση που οι αυξήσεις των μισθών προηγηθούν της επιβράδυνσης. Οι θεμιτές αυξήσεις των μισθών δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να είναι η αιτία να αφήσουμε τον πληθωρισμό να αλωνίζει.