Δύο γυναίκες, μια ερώτηση

Η πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας συνάντησε την πρωθυπουργό της Φινλανδίας σε μια συνέντευξη Τύπου. Αν κανείς επέλεγε να ξεκινήσει έτσι ένα ανέκδοτο, θα ήξερε από την αρχή ότι δεν θα ήταν το πιο πετυχημένο. Η Τζασίντα Αρντερν και η Σάνα Μάριν είναι απελπιστικά ίδιες για να «παίξεις» με τη στερεοτυπική αποτύπωσή τους – είναι νέες, είναι γυναίκες και ανέλαβαν σχεδόν παράλληλα θέσεις ευθύνης στις χώρες τους. Οταν ένας δημοσιογράφος ρώτησε αν συναντήθηκαν γιατί έχουν παρόμοιο δημογραφικό προφίλ (δηλαδή επειδή είναι γυναίκες) και οι δύο ενοχλήθηκαν: «Συναντιόμαστε επειδή είμαστε πρωθυπουργοί», είπε η Μάριν. «Αναρωτιέμαι αν κάποιος ρώτησε ποτέ τον Μπαράκ Ομπάμα και τον Τζον Κι αν συναντήθηκαν επειδή έχουν παρόμοια ηλικία», είπε η Αρντερν. Στην οπτική τους, η ερώτηση ήταν σεξιστική, γιατί υπονοούσε πως δύο γυναίκες πρωθυπουργοί επιλέγουν και δρουν πρώτα με βάση το φύλο τους και έπειτα με βάση την ιδιότητά τους.

Κι όμως, η ερώτηση αυτή, ακόμα και με τον σεξιστικό τρόπο που τέθηκε, μπορεί να έχει κι άλλες απαντήσεις. Οποιος γνωρίζει έστω και λίγο τους κανόνες της επικοινωνίας, ξέρει πως σε κάποιο χίπστερ γραφείο στο Λος Αντζελες ένας επικοινωνιολόγος θα έτριβε τα χέρια του με τη συνάντηση δύο γυναικών παρόμοιας πολιτικής τοποθέτησης και παρόμοιας ηλικίας που περνούν με άριστα το τεστ Μπέκντελ. Και οι γυναίκες, όμως, που τόσο καιρό ζητούν η δημόσια παρουσία τους να μην είναι μόνο προϊόν ποσόστωσης και αποτέλεσμα πολιτικών συμπεριληπτικότητας, είχαν την ευκαιρία να δουν δύο γυναίκες σε θέσεις ευθύνης να βρίσκονται στο ίδιο κάδρο, την ίδια στιγμή, χωρίς ούτε έναν άνδρα ομόλογό τους ανάμεσά τους. Ο,τι πολύ σημαντικό, ανεξαρτήτως φύλου, έχει να πει ένας πολιτικός από τη Φινλανδία σε έναν πολιτικό από τη Νέα Ζηλανδία, τίποτα δεν μετράει περισσότερο από την εικόνα που οι δύο γυναίκες έδωσαν. Οχι μόνο στους δημοσιογράφους που δεν ήξεραν πώς να τις χειριστούν, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, που έκανε viral την απάντησή τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Καμιά φορά, μεγαλύτερη σημασία από τα διαδικτυακά παλαμάκια έχει το να μην κοροϊδευόμαστε μεταξύ μας: προφανώς, οι δύο πρωθυπουργοί συναντήθηκαν και γιατί είναι γυναίκες. Το γεγονός ότι το αρνούνται, δείχνει μάλλον κάτι για τον τρόπο που ο μισός πληθυσμός του πλανήτη έχει μάθει να υπερασπίζεται τον εαυτό του. Οι γυναίκες είναι εκπαιδευμένες να αμύνονται όταν τις χαρακτηρίζουν «γυναίκες», να αρνούνται τα αυτονόητα, να παίζουν με κανόνες που άλλοι έφτιαξαν γι’ αυτές. Ακόμα κι όταν τα καταφέρνουν, όταν γίνονται πρωθυπουργοί, συνεχίζουν να τους ακολουθούν, λες και θα τις υποβίβαζε να παραδεχτούν πως ναι, η συνάντησή τους έγινε απείρως πιο ενδιαφέρουσα επειδή και οι δύο είναι προοδευτικές γυναίκες.

Μερικές φορές κοιτάμε την alt-right πλευρά του πολιτικού φάσματος και αναρωτιόμαστε τι κάνει σωστά και επιβιώνει: ο Ντόναλντ Τραμπ και όσοι τον αντέγραψαν δεν έδωσαν ποτέ δεκάρα τσακιστή για την πολιτική ορθότητα, δεν νοιάστηκαν για τις ερωτήσεις που υπονοούν μια πραγματικότητα, είτε αυτή ίσχυε είτε όχι. Εγκλωβισμένες στην σημασία της αψεγάδιαστης παρουσίας και της αντρικής κανονικότητας (που, ανά περιπτώσεις, αποτελούν ακόμα αναγκαία συστατικά πολιτικής επιβίωσης) οι γυναίκες πολιτικοί ενοχλούνται όταν το φύλο τους αναφέρεται ως σημείο πολιτικής ή ως επικοινωνιακό ατού. Χαμένες από χέρι, ακόμα κι όταν κερδίζουν.