Σταγόνες ζωής

Η απόφαση της επιτροπής των βραβείων Νομπέλ να τιμήσει τον επιστήμονα που διαλεύκανε τη σχέση των ανθρώπων με τους εξελικτικούς προγόνους του, εκτιμήθηκε ιδιαιτέρως από την επιστημονική κοινότητα. Δικαίως! Η γνώση της προέλευσης του ανθρώπινου είδους αφενός ικανοποιεί μια ενδόμυχη περιέργεια, αφετέρου μπορεί να έχει απτά οφέλη ιατρικής φύσεως. Ωστόσο, παρά τον ανθρωποκεντρισμό μας, εξελικτικά είμαστε «χθεσινοί», μόλις ένα μικρό κλαδάκι στο τεράστιο δέντρο της ζωής: οι πρώτες μορφές ζωής εμφανίστηκαν στον πλανήτη πριν από 3,7 δισεκατομμύρια χρόνια, ενώ η παρουσία του ανθρώπου στη Γη μετριέται σε μερικές χιλιάδες χρόνια.

Περιττό να πούμε πόσο «καυτό» θεωρείται  το ερώτημα της έναρξης της ζωής πάνω στη Γη. Στο κάτω-κάτω αν δεν είχε αρχίσει η ζωή, κανείς δεν θα υπήρχε για να αναρωτηθεί για τίποτε! Στην ουσία πρόκειται για ένα ερώτημα χημείας και μπορεί να διατυπωθεί ως εξής: κάτω από ποιες συνθήκες συναντήθηκαν και αντέδρασαν χημικά μόρια τα οποία είναι απαραίτητα για τη δημιουργία ζωντανών οργανισμών; Πώς δηλαδή από την άβια ύλη περάσαμε σε έμβιους οργανισμούς; Εδώ και δεκαετίες, η πλειονότητα των ερευνητών συμφωνεί ότι η δημιουργία της ζωής απαίτησε παρουσία νερού. Πράγματι, είναι λογικότερο να φανταστεί κανείς ότι χημικά μόρια που κινούνται σε ένα υδατικό διάλυμα έρχονται κοντά και αντιδρούν, παρά όταν αυτά ίπτανται στον αέρα. Ωστόσο, οι πιθανότητες να συναντηθούν δύο κομβικής σημασίας για την έναρξη της ζωής χημικά μόρια σε έναν τεράστιο όγκο νερού, είναι σαφώς μειωμένες.

Πολύ πρόσφατα μια ερευνητική εργασία χημικών του Πανεπιστημίου Purdue έδωσε την πειστικότερη μέχρι σήμερα ένδειξη ότι η ζωή άρχισε σε υδατικές συνθήκες μικρής όμως κλίμακας. Οπως περιγράφεται στο σχετικό άρθρο τους στην επιθεώρηση «PNAS», οι ταχύτητες των χημικών αντιδράσεων μπορούν να είναι από 100 έως και ένα εκατομμύριο φορές μεγαλύτερες σε σταγονίδια νερού σε σχέση με το αν γινόταν σε αυξημένο όγκο νερού. Με βάση λοιπόν τον δεκαετή πειραματισμό τους, ο οποίος περιελάμβανε χιλιάδες μετρήσεις, θα μπορούσε κανείς να διηγηθεί την έναρξη της ζωής ως εξής: όλα άρχισαν όταν τα αμινοξέα με τα οποία έραιναν τη Γη οι μετεωρίτες συναντήθηκαν σε σταγονίδια νερού στις όχθες ενός ρυακιού. Εκεί, χωρίς την ανάγκη καταλυτών μπόρεσαν να σχηματίσουν τα πρώτα πρωτεϊνικά μόρια…

Αναμφίβολα, μια μαγική στιγμή που μέσα από μια πορεία δισεκατομμυρίων ετών δημιούργησε ασύλληπτης πολυπλοκότητας μορφές ζωής.

Έντυπη έκδοση Το Βήμα