Δικηγόρος οικογένειας Φύσσα – «Δυστυχώς οι ιδέες της Χρυσής Αυγής έχουν διαχυθεί σε ένα κομμάτι της κοινωνίας»

Στις 18 Σεπτεμβρίου ο Παύλος Φύσσας έπεφτε νεκρός στο Κερατσίνι από το ναζιστικό μαχαίρι του Ρουπακιά. Η δολοφονία διαμόρφωνε νέους όρους στο πολιτικό και κοινωνικό τοπίο ενώ έκρουε πια τον κώδωνα του κινδύνου για όλη τη χώρα, για την απειλή της Ακροδεξιάς.

Η Χρύσα Παπαδοπούλου, δικηγόρος, η οποία στη δίκη της ΧΑ ήταν συνήγορος του θύματος και συνδέθηκε στενά με την οικογένειά του, έχει πλήρη βιωματική γνώση του όλου χρονικού της πολύκροτης υπόθεσης.

Μάλιστα σε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο που έγραψε («Ορθιος σε δημόσια θέα» από τις εκδόσεις Πόλις) συμπεριλαμβάνει μεγάλος μέρος της εμπειρίας αυτής.

Εχει ενδιαφέρον πως όλοι οι δικηγόροι των ενοποιημένων υποθέσεων και κατηγοριών κατά της ΧΑ (π.χ. απόπειρα δολοφονίας κατά αιγυπτίων αλιεργατών και μελών της ΚΝΕ στο Πέραμα) επιχείρησαν και κατάφεραν να τεκμηριώσουν την κατηγορία της δομημένης εγκληματικής συμμορίας.

Και σήμερα, μιλώντας με τη Χρύσα Παπαδοπούλου, ανατέμνουμε την όλη υπόθεση και επιχειρούμε να δούμε αν ο κίνδυνος της Ακροδεξιάς είναι εν υπνώσει, ενεργός ή παρελθόν για όλους.

Πώς αρχικώς φτάνετε να είστε η συνήγορος (μία εκ των συνηγόρων) της οικογένειας και πώς θυμάστε να μαθαίνετε την είδηση της δολοφονίας του Παύλου;

Εμαθα την είδηση για τη δολοφονία του Παύλου την επόμενη μέρα το πρωί. Θυμάμαι την οργή και το σοκ που ένιωσα· ταυτόχρονα σκεφτόμουν ότι ήταν αναμενόμενη μια δολοφονική επίθεση εις βάρος ενός έλληνας αντιφασίστα, δεδομένου ότι είχαν προηγηθεί δολοφονίες μεταναστών και επιθέσεις κατά αριστερών.

Ηταν λογικό επακόλουθο, αφού η Χρυσή Αυγή μέχρι τότε δρούσε ανεξέλεγκτη. Στην υπόθεση μπήκα με πρόταση του συναδέλφου Ανδρέα Τζέλλη. Στο γραφείο του είχα κάνει παλαιότερα την πρακτική μου ως ασκούμενη δικηγόρος.

Ηταν ο δικηγόρος που ήταν ολόψυχα στο πλευρό της οικογένειας από τις πρώτες κιόλας μέρες, τις πιο δύσκολες. Περί τον Μάιο του 2014 μου πρότεινε να συμμετέχω στην ομάδα των συνηγόρων της οικογένειας. Δέχτηκα αμέσως.

Αισθανθήκατε να γίνεστε η φωνή του Παύλου στη δίκη και πώς, αλήθεια, είναι να κουβαλάτε μια τέτοια ευθύνη εκείνη την ώρα;

Αισθανόμουν την ευθύνη απέναντι στους φίλους και στην οικογένεια του Παύλου, σε αυτούς που τον ήξεραν. Ευθύνη να πω και να αποδείξω τι ακριβώς έγινε το βράδυ της δολοφονίας του και να αναδείξω τη στάση που κράτησε ο Παύλος.

Ευθύνη να αποκαλυφθεί η αλήθεια και να τιμωρηθούν αυτοί που οργάνωσαν και εκπαίδευσαν τους δολοφόνους του Παύλου· και ευθύνη απέναντι σε όλους μας και στον εαυτό μου να μην επιτρέψουμε ως κοινωνία να ξανασυμβεί κάτι παρόμοιο.

Πώς γεννήθηκε ο τίτλος του βιβλίου σας, «Ορθιος σε δημόσια θέα»;

Ηθελα σίγουρα ο τίτλος του βιβλίου να είναι κάποιος στίχος από τα τραγούδια του Παύλου· ως ένας ελάχιστος φόρος τιμής στον ράπερ Killah P, του οποίου τη μουσική άκουσα για πρώτη φορά μετά τη δολοφονία του.

«Μια τέτοια μέρα είναι ωραία για να πεθαίνεις/ όμορφα και όρθιος, σε δημόσια θέα/ με λένε Παύλο Φύσσα από τον Περαία,/ Ελληνας και ό,τι συνάδει αυτό, όχι μια σημαία» είναι οι πρώτοι στίχοι από το τραγούδι «Ζόρια».

Ο Παύλος Φύσσας δολοφονήθηκε στον κεντρικό δρόμο του Κερατσινίου, σε δημόσια θέα· μετά το μαχαίρωμά του στάθηκε όρθιος για δύο τουλάχιστον λεπτά και υπέδειξε στους αστυνομικούς, που ήταν ακριβώς δίπλα, το άτομο που τον μαχαίρωσε.

Οπότε το «Ορθιος σε δημόσια θέα» αποτυπώνει τη στάση του Παύλου Φύσσα το βράδυ της 17ης προς 18η Σεπτεμβρίου 2013. Ηταν ο πιο ταιριαστός τίτλος.

Η όλη κινητοποίηση κόσμου την ημέρα της απόφασης έδωσε περαιτέρω πολιτικά χαρακτηριστικά, τι λέτε;

Νομίζω τα πολιτικά χαρακτηριστικά προϋπήρχαν της κινητοποίησης της 7ης Οκτωβρίου 2020. Από την επομένη ήδη της δολοφονίας του Παύλου, στις 18 Σεπτεμβρίου, υπήρχε μεγάλη πορεία διαμαρτυρίας στο Κερατσίνι.

Η νεολαία και το αντιφασιστικό κίνημα βγήκαν στους δρόμους για να φωνάξουν «Ως εδώ – τέρμα στην ανοχή στην Χρυσή Αυγή»· και ήταν αυτή ακριβώς η αντίδραση όλων των δημοκρατικών πολιτών που ανάγκασε την ελληνική πολιτεία για πρώτη φορά ύστερα από 20 χρόνια δράσης και επιθέσεων της οργάνωσης να διερευνήσει το αν υπάρχουν και ευθύνες της ηγεσίας της Χρυσής Αυγής.

Μέχρι τότε, η ηγεσία της ήταν στο απυρόβλητο. Αλλά και την πρώτη μέρα του δικαστηρίου, στις 20 Απριλίου 2015, υπήρχε μεγάλη συγκέντρωση έξω από τη δικαστική αίθουσα στον Κορυδαλλό.

Από την 18η Σεπτεμβρίου 2013 λοιπόν ήταν σαφή τα πολιτικά χαρακτηριστικά της υπόθεσης αυτής, δεδομένου ότι επρόκειτο για μια πολιτική δολοφονία, τελεσθείσα στο πλαίσιο δράσης ενός κοινοβουλευτικού – τότε – κόμματος. Δεν ήταν δηλαδή μια ιδιωτική διαφορά μεταξύ πολιτών.

Επίσης πώς θυμάστε την ημέρα της απόφασης;

Θυμάμαι να φτάνω αρκετά νωρίς, γύρω στις 8.00, ενώ είχε ανακοινωθεί ώρα έναρξης 11.00· θυμάμαι την ανυπομονησία μου να συναντηθούμε με τη Μάγδα, την Ειρήνη και τον Τάκη για να περάσουν τον έλεγχο και να εισέλθουν στο προαύλιο της αίθουσας τελετών του Εφετείου όπου δεν υπήρχαν κάμερες. Θυμάμαι το συγκεντρωμένο πλήθος, δεν είχα αντιληφθεί όμως το μέγεθος.

Μόλις την επόμενη μέρα πρόλαβα να δω τα βίντεο της μεγαλειώδους συγκέντρωσης, τη Μάγδα να βγαίνει έξω από την αίθουσα και να πανηγυρίζει. Εμείς ήμασταν μέσα στην αίθουσα γιατί η διαδικασία εκείνη τη μέρα συνεχίστηκε μέχρι τις 11 το βράδυ.

Από 7 μέχρι 22 Οκτωβρίου, όταν ανακοινώθηκε η απόρριψη της αναστολής εκτέλεσης της ποινής για 38 από τους 50 καταδικασθέντες για διεύθυνση/ένταξη σε εγκληματική οργάνωση, είχαμε κάθε μέρα δικάσιμο. Οπότε ακόμα και η ανακοίνωση της απόφασης σε αυτό το δικαστήριο κράτησε 12 δικασίμους, δεν ήταν απλή υπόθεση.

Το βιβλίο πώς, αλήθεια, το δουλέψατε; Εχει την αγόρευσή σας ή έχει επιπλέον επεξεργασία πάνω στη βιωμένη εμπειρία σας;

Το βιβλίο περιέχει την αγόρευση όπως εκφωνήθηκε στην αίθουσα του δικαστηρίου στις 8 και 9 Ιανουαρίου 2020, αλλά όχι μόνο. Υπάρχει ένας πρόλογος από τη Μάγδα Φύσσα, όπου μιλάει με πολύ όμορφα λόγια· λόγια που με συγκίνησαν.

Επίσης, η συνάδελφός μου στην εκπροσώπηση της οικογένειας, Ελευθερία Τομπατζόγλου, έγραψε ένα εισαγωγικό κείμενο με τίτλο «Γιατί τον Παύλο».

Η έκδοση του βιβλίου έγινε λίγο μετά την έκδοση της απόφασης και συμπεριλαμβάνει και ένα επίμετρο – σχολιασμό της απόφασης από τους δημοσιογράφους Γιώτα Τέσση και Δημήτρη Ψαρρά, που ασχολήθηκαν όσο λίγοι άνθρωποι με αυτή τη δίκη.

Τέλος, περιλαμβάνει και ένα σύντομο χρονικό της δίκης από την πρώτη μέρα μέχρι το τέλος της διαδικασίας.

Πώς νιώσατε την ανάγκη να γράψετε; Εχουμε κι άλλα παραδείγματα βιβλίων από τη δίκη και την υπόθεση, όπως Καμπαγιάννη και Παπαδάκη…

Ναι, όπως και η συλλογική έκδοση των αγορεύσεων των συναδέλφων μου στην εκπροσώπηση των συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ. Κοιτάξτε, τα βιβλία του Θανάση Καμπαγιάννη και του Κώστα Παπαδάκη κυκλοφόρησαν περίπου έξι μήνες πριν από την έκδοση της απόφασης.

Συνετέλεσαν στη διάχυση της πληροφορίας σε ένα ευρύτερο κοινό από αυτούς που ήδη παρακολουθούσαν τη δίκη. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό.

Από την άλλη, εγώ προτιμούσα η έκδοση της αγόρευσης να συμπεριλαμβάνει και την απόφαση. Ηθελα να περιέχει ένα χρονικό της δίκης που να εξηγεί γιατί η δίκη αυτή κράτησε σχεδόν πεντέμισι χρόνια. Ηθελα να μπορεί να πάρει στα χέρια του κάποιος/κάποια αυτό το βιβλίο και να έχει μια συνολική εικόνα για την υπόθεση «δίκη της Χρυσής Αυγής» από την πρώτη μέρα μετά τη δολοφονία του Παύλου μέχρι το ύψος των ποινών και την απόρριψη του αιτήματος για αναστολή της ποινής για τους περισσότερους καταδικασθέντες.

Ηθελα ένα παιδί που γεννήθηκε το 2013, για παράδειγμα, να μπορεί σε λίγα χρόνια να διαβάσει το βιβλίο και να μάθει ποιος ήταν ο Παύλος Killah P Φύσσας, τι ακριβώς συνέβη το βράδυ της δολοφονίας του, ποιοι – δεκαπέντε στον αριθμό – καταδικάστηκαν ως συνεργοί του Γ. Ρουπακιά στην ανθρωποκτονία, ποιοι επιτέθηκαν στους αιγύπτιους ψαράδες, ποιοι ήταν μέλη της εγκληματικής οργάνωσης, πως φτάσαμε στην καταδίκη της ηγεσίας της Χρυσής Αυγής. Αυτό είχα στο μυαλό μου.

Είχαμε πρόσφατα την αποφυλάκιση του Μιχάλη Αρβανίτη. Πόσο πιθανό είναι να δούμε τους χρυσαυγίτες ξανά έξω και αυτό μήπως θα διαμορφώσει μια αίσθηση ατιμωρησίας;

Η περίπτωση Μ. Αρβανίτη ήταν ιδιαίτερη, γιατί το δικαστήριο είχε κάνει δεκτό το αίτημά του για χορήγηση αναστολής εκτέλεσης της ποινής, με τον όρο της καταβολής εγγύησης 20.000 ευρώ.

Από δημοσιεύματα έγινε γνωστό ότι δεν είχε καταβάλει το χρηματικό ποσό της εγγύησης και για αυτό τον λόγο συνελήφθη και φυλακίστηκε για παραβίαση των όρων που είχε θέσει το δικαστήριο.

Σίγουρα, προκαλεί ενδιαφέρον πώς μπορεί ένα δικαστήριο Αναστολών να κάνει δεκτά αιτήματα αναστολής εκτέλεσης ποινής, από τη στιγμή που δεν υπάρχει ακόμα καθαρογραμμένη απόφαση∙ πώς δηλαδή «ανατρέπει» την απόφαση της 22ας Οκτωβρίου, χωρίς να ξέρει το σκεπτικό αυτής.

Σε κάθε περίπτωση ο κόσμος πρέπει να ξέρει ότι αργά ή γρήγορα όλοι οι καταδικασμένοι θα αποφυλακιστούν. Οταν επιβάλλεται ποινή κάθειρξης 13 χρόνια, δεν σημαίνει ότι ο καταδικασθείς θα μείνει φυλακισμένος για 13 χρόνια.

Αφαιρείται από την ποινή ο χρόνος προσωρινής κράτησης που φτάνει μέχρι και τους 18 μήνες, υπάρχουν ευεργετικές διατάξεις για τους κρατουμένους που εργάζονται εντός των φυλακών και ευεργετικές διατάξεις για τον υπολογισμό της έκτισης ποινής, υπάρχει η υφ’ όρων απόλυση.

Δεν θα καταργήσουμε τα δικαιώματα των κρατουμένων, τα οποία συνιστούν κατάκτηση του νομικού μας πολιτισμού· ούτε είναι δυνατόν να εξαιρεθούν οι χρυσαυγίτες κρατούμενοι. Ατιμωρησία θα υπήρχε εάν η ηγεσία της Χρυσής Αυγής αθωωνόταν, όχι εάν αποφυλακιστεί ένας ή δύο καταδικασθέντες μέχρι το Εφετείο ή εάν αποφυλακιστούν όταν έχουν εκτίσει την ποινή τους βάσει του νόμου.

Σήμερα που η ΧΑ είναι με τη βούλα εγκληματική οργάνωση, ο κίνδυνος της Ακροδεξιάς παραμένει για τις κοινωνίες;

Ασφαλώς και παραμένει. Η Χρυσή Αυγή καταδικάστηκε για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο πλαίσιο δράσης της οργάνωσης, όχι για τις ιδέες της. Δυστυχώς, όμως οι ιδέες της έχουν διαχυθεί σε ένα κομμάτι της κοινωνίας. Εκπρόσωποι της ακροδεξιάς τάσης της ΝΔ είναι σε κυβερνητικές θέσεις.

Η Χρυσή Αυγή όμως δεν ήταν μία ακροδεξιά οργάνωση, ήταν ξεκάθαρα μια εθνικοσοσιαλιστική οργάνωση με τάγματα εφόδου. Τα τάγματα μπορεί να «αποσύρθηκαν» αλλά η Ακροδεξιά είναι εδώ.

Πώς είναι η σχέση σας με τη Μάγδα Φύσσα και πώς την εντάσσετε στο κάδρο της αφήγησής σας, τι το πολύτιμο κρατάτε από την εικόνα ή τα λόγια της;

Δεν νομίζω ότι μπορώ να βρω τα λόγια που περιγράφουν ακριβώς αυτά που αισθάνομαι για τη Μάγδα Φύσσα. Σίγουρα είναι αγάπη, ειλικρινής θαυμασμός για αυτό που είναι, για την ψυχική της δύναμη, για την προσωπική και κοινωνική ενσυναίσθηση που τη χαρακτηρίζει, για τη μαχητικότητά της. Δεν εντάσσω τη σχέση μου με τη Μάγδα στην αφήγησή μου, προτιμώ να την κρατήσω για εμένα.

Θυμάμαι στις αρχές όταν τη γνώρισα, σκέφτηκα ότι από μια τέτοια μάνα θα έβγαινε ένας γιος σαν τον Παύλο. Από την εικόνα της σίγουρα κρατάω τα μάτια της· όταν γελάει, γελάνε και τα μάτια της, όταν θυμώνει, πετάνε σπίθες· είναι συγκλονιστικό το πώς αντανακλάται στο πρόσωπό της αυτό που νιώθει κάθε στιγμή – είτε είναι χαρά, είτε οργή, είτε συγκίνηση.

Στο κομμάτι της τεκμηρίωσης των εγκλημάτων, της στοιχειοθέτησης πως μιλάμε για συγκροτημένα τάγματα – οργάνωση με δομή, ποιο ήταν το στοιχείο που υπήρξε καθοριστικό για την καταδίκη;

Η καρδιά του κατηγορητηρίου εις βάρος της Χρυσής Αυγής ήταν ακριβώς αυτό: τα τάγματα εφόδου μελών της Χρυσής Αυγής, που δρούσαν οργανωμένα και τελούσαν συστηματικά βίαιες ενέργειες κατά των πολιτικών τους αντιπάλων: μεταναστών, αναρχικών, αριστερών κ.ά.

Το καθοριστικό στοιχείο για την καταδίκη ήταν ότι αυτά τα τάγματα εφόδου δρούσαν μόνο κατόπιν εντολής ανωτέρου, στο πλαίσιο δράσης και εντολών που είχε όμως τεθεί από την ηγεσία της οργάνωσης. Εκπαιδεύονταν στα όπλα και κατηχούνταν στον εθνικοσοσιαλισμό, κατόπιν εντολής.

Αυτά αποδείχτηκαν από την πληθώρα των βίντεο που υπήρχαν στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές των κατηγορουμένων και προβλήθηκαν στο δικαστήριο. Είδαμε ομιλίες τους σε κλειστές συγκεντρώσεις, εντός των γραφείων τους. Βεβαίως, η είσοδος στα γραφεία ήταν ελεγχόμενη.

Είδε, δηλαδή, το δικαστήριο τι ακριβώς έλεγαν μεταξύ τους τα μέλη και η ηγεσία, τα οποία βέβαια διέφεραν από τις επίσημες δηλώσεις στα ΜΜΕ και στους δημοσιογράφους.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα για τον τρόπο που δρούσαν τα τάγματα εφόδου ήταν το βίντεο του πυρηνάρχη Νίκαιας, Γ. Πατέλη, μέσα στα γραφεία της Χρυσής Αυγής Νίκαιας, με τον τίτλο «ό,τι κινείται, σφάζεται».

Εκεί προετοιμάζοντας με την ομιλία του τα μέλη της Χρυσής Αυγής για μία επίθεση που επρόκειτο να λάβει χώρα, ουσιαστικά τους ανακοινώνει ότι η επίθεση θα γίνει μόνο αν πάρει το ΟΚ από τον Ιωάννη Λαγό, δηλαδή τον ανώτερό του.

Αν έπαιρνε το ΟΚ, θα πήγαινε στα μέλη το σχετικό SMS. Οπως ακριβώς συνέβη και το βράδυ της δολοφονίας του Παύλου.

Η άρση τηλεφωνικού απορρήτου εκείνο το βράδυ αποκάλυψε την αλληλουχία των κλήσεων μεταξύ των μελών της Χρυσής Αυγής, τα τηλέφωνα Πατέλη – Λαγού και την άμεση αποστολή του SMS προς τα μέλη της Νίκαιας να συγκεντρωθούν στα γραφεία.