Η Ελλάδα δεν θα χάσει στη Χάγη…

Στο άρθρο του με τίτλο «Ουσία» («ΤΑ ΝΕΑ», 5 Οκτωβρίου) ο Ι.Κ. Πρετεντέρης ισχυρίζεται ότι όσοι γράψαμε στο αφιέρωμα των «ΝΕΩΝ» «Ποιος φοβάται τη Χάγη» (3-4 Οκτωβρίου 2020) συμφωνούμε ότι «η Ελλάδα έχει άδικο» και ότι «η Ελλάδα αν πάει στη Χάγη θα χάσει». Αντιδρώντας με την ατομική μου ιδιότητα και εκφράζοντας τον εαυτό μου και κανέναν άλλον, θα ήθελα να παρατηρήσω ότι ουδέποτε έγραψα ότι «η Ελλάδα έχει άδικο» και ότι «εάν πάει στη Χάγη θα χάσει». Το αντίθετο, έγραψα ότι δεν δικαιολογείται καμιά φοβία απέναντι στη Χάγη, γιατί εάν τελικώς προσφύγει στη Χάγη (Διεθνές Δικαστήριο – ΔΔΧ) δεν θα χάσει όπου έχει δίκιο.

Αυτό που επεσήμανα στο άρθρο μου είναι τα εμπόδια που ενυπάρχουν στη θέση μας ότι πάμε μόνο με ένα μόνο θέμα στη Χάγη, την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ (Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης), καθώς το Δικαστήριο είναι υποχρεωμένο να εξετάσει ορισμένα συναφή θέματα και μεταξύ άλλων το καθεστώς κυριαρχίας νησίδων («γκρίζες ζώνες» κατά την απαράδεκτη αξίωση της Τουρκίας). Εκτός εάν η Τουρκία εγκαταλείψει βέβαια τις απαράδεκτες θέσεις της. Μάλλον απίθανο. Γιατί χωρίς μια απόλυτα βέβαιη κατάσταση (status) για τις νησίδες το ΔΔΧ δεν μπορεί να προχωρήσει σε οριοθέτηση (από ποιες γραμμές βάσης;). Αυτό δεν το λέω απλά και μόνο εγώ. Το λένε:

– Πρώτον, η νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου σε σειρά αποφάσεων οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας, ΑΟΖ.

– Δεύτερον, ο καθηγητής Αγ. Συρίγος, βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας σήμερα, όταν γράφει ότι «το πρώτο θέμα της δικαστικής επιλύσεως θα πρέπει να είναι η διαπίστωση της κυριαρχίας σε αυτές τις νησίδες» («Ελληνοτουρκικές σχέσεις», σελ. 786).

– Τρίτον, ο (αείμνηστος) καθηγητής Κρ. Ιωάννου, μέλος του Δικαστηρίου της ΕΕ, και η Αν. Στρατή, εμπειρογνώμων για το δίκαιο της θάλασσας στο ΥΠΕΞ, όταν γράφουν ότι οριοθέτηση μπορεί να γίνει «αφού διαπιστωθούν σε ποιον ανήκουν οι αμφισβητούμενες από τους Τούρκους νησίδες του Αιγαίου» («Δίκαιο της Θάλασσας», 4η έκδοση, σελ 452).

Η διαπίστωση όμως αυτή κάθε άλλο παρά σημαίνει ότι θα χάσει η Ελλάδα.

Τώρα στο άλλο επίμαχο ζήτημα, της επήρειας των νησιών. Προφανώς τα νησιά έχουν και υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ όπως ορίζει η σύμβαση (UNCLOS – άρθ. 121). Αλλά η νομολογία των Δικαστηρίων (Χάγης, Αμβούργου) λέει ότι μικρά νησιά είτε έχουν περιορισμένη ή μηδαμινή επήρεια. Αν και κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή, αυτό πιθανότατα θα συμβεί και στην περίπτωση ελληνοτουρκικής προσφυγής (πολύ περισσότερο που η ίδια η Ελλάδα αναγνώρισε περιορισμένη επήρεια σε νησιά στις συμφωνίες για ΑΟΖ με Ιταλία, Αίγυπτο).

Ολα αυτά δεν σημαίνουν βέβαια ότι «η Ελλάδα έχει άδικο» ή ότι «θα χάσει στη Χάγη», έστω κι αν στην κρίση του ΔΔΧ υπεισέρχονται ομολογουμένως ορισμένες γενικότερες εκτιμήσεις προκειμένου να επιτευχθεί η «δίκαιη λύση» που προβλέπει η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας στη διαδικασία οριοθετήσεων. Στη διαδικασία αυτή κάποιες ακραία μαξιμαλιστικές ελληνικές θέσεις (που ούτε η Ελλάδα πολυπιστεύει τελικά) δεν θα δικαιωθούν.

Αλλά άλλος ειρηνικός δρόμος έξω από τη διαπραγμάτευση και την προσφυγή στη διεθνή Δικαιοσύνη για να λύσουμε τα προβλήματα δεν υπάρχει βεβαίως. Εκτός εάν δεν θέλουμε να τα λύσουμε αφήνοντας τον χρόνο να περνά με την ψευδαίσθηση ότι εργάζεται υπέρ ημών. Δεν εργάζεται…

Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτοπής του ΕΛΙΑΜΕΠ