Τα θεμέλια της επιστήμης και της ιστοριογραφίας (Μέρος Δ’)

Κάτι ανάλογο με την επιστήμη συνέβη και στο πεδίο της ιστοριογραφίας, με τους Έλληνες να βρίσκονται και εδώ στην πρωτοπορία, να ανοίγουν και εδώ το δρόμο στους άλλους.

Ασφαλώς, χρειάστηκε να καλύψουν μια μεγάλη απόσταση, να ακολουθήσουν ένα μακρύ δρόμο —στην αφετηρία του βρίσκονταν και πάλι οι Ίωνες της Μικράς Ασίας και στο τέρμα του ο μέγας Θουκυδίδης—, για να φθάσουν σε μια ορθολογιστική και κριτική αντίληψη του παρελθόντος, που αντικατέστησε την άλλοτε κυρίαρχη μυθική αντίληψη.

Όμως, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να διαφύγει την προσοχή μας η επισήμανση διαφόρων μελετητών ότι τα στοιχεία ιστορικής σκέψης που ήδη υπήρχαν στη φάση του μύθου διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην όλη κατοπινή εξέλιξη.

Το ελληνικό έπος περιέχει σε σημαντικό βαθμό ιστορικά στοιχεία, που δίνουν την εντύπωση ότι έχουν ενταχθεί σε έναν ορισμένο χωροχρόνο, ο οποίος πόρρω απέχει από το παρόν του αφηγητή.

Μέσα σε αυτά τα όρια, οι Έλληνες άρχισαν να εντάσσουν σε μια χρονική συνέχεια τα επιμέρους γεγονότα και πρόσωπα χάρη στη γενεαλογική σύνδεση.

Παραδείγματος χάριν, δύο σπουδαία μυθικά γεγονότα συνταιριάστηκαν σε μια σταθερή χρονολογική σχέση, όταν αγωνιστές του Τρωικού Πολέμου όπως ο Διομήδης και ο ηνίοχός του, Σθένελος, παρουσιάζονται ως γιοι ηρώων που έλαβαν μέρος στην εκστρατεία των Επτά εναντίον της Θήβας (Επτά επί Θήβας).

Αυτό που πρέπει να συγκρατήσουμε είναι ότι η επική ποίηση, πέρα από τη λεπτομέρεια του ατομικού γεγονότος, ερευνούσε την αλληλεξάρτηση των γεγονότων και την προέλευσή τους, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να καθίσταται εντέλει εμφανής μια λογικότητα μέσα στην πορεία τους.

Τα θεμέλια της επιστήμης και της ιστοριογραφίας (Μέρος Α’)

Τα θεμέλια της επιστήμης και της ιστοριογραφίας (Μέρος Β’)

Τα θεμέλια της επιστήμης και της ιστοριογραφίας (Μέρος Γ’)