Οι απίθανοι ημικρύσταλλοι μάλλον ήρθαν από το Διάστημα

Οι μοναδικοί φυσικοί ημικρύσταλλοι που έχουν βρεθεί ως τώρα στη Γη είναι τελικώς… εξωγήινοι. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγουν οι επιστήμονες που τους ανακάλυψαν πριν από δυο χρόνια σε δείγματα πετρωμάτων από τα βουνά της Ρωσίας.

Όπως υποστηρίζουν στη μελέτη τους, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences», η «ειδικών συνθηκών» χημεία των ρωσικών ημικρυστάλλων υποδηλώνει ότι μάλλον σχηματίστηκαν στο Διάστημα και έφθασαν ως εδώ με κάποιον μετεωρίτη.

Αδύνατη δομή

Οι ημικρύσταλλοι έχουν τόσο ιδιόρρυθμη δομή ώστε μέχρι πρόσφατα θεωρείτο ότι δεν μπορούν να υπάρξουν παρά μόνο στα επιστημονικά εργαστήρια. Ο Ντάνιελ Σέχτμαν άλλωστε, ο οποίος τιμήθηκε πέρυσι με το βραβείο Νομπέλ Χημείας για την ανακάλυψή τους στη δεκαετία του 1980, είχε αρχικά αντιμετωπίσει ακόμη και τον χλευασμό των συναδέλφων του οι οποίοι θεωρούσαν ότι τα αντικείμενα που περιέγραφε ήταν «αδύνατα».

Η αλλόκοτη δομή τους βρίσκεται ανάμεσα σε αυτή του γυαλιού και των κρυστάλλων και ξεφεύγει από τους γενικώς αποδεκτούς κανόνες της «κρυσταλλικής» συμμετρίας.

Αν και η διάταξη των ατόμων των ημικρυστάλλων είναι συμμετρική, δεν επαναλαμβάνεται ποτέ με τον ίδιο τρόπο – δεν χαρακτηρίζεται δηλαδή από την περιοδικότητα που παρατηρείται στους κρυστάλλους. Επίσης οι ηλεκτρικές και χημικές τους ιδιότητες είναι διαφορετικές.

Στα ρωσικά βουνά

Τόσο παράξενες δομές θεωρείτο ότι είναι αδύνατον να προκύψουν με φυσικό τρόπο και έτσι, αφού τελικά τους αποδέχθηκαν, οι επιστήμονες πίστευαν ως πρόσφατα ότι οι ημικρύσταλλοι αποτελούν αποκλειστικά «προϊόν του εργαστηρίου».

Η αντίληψη αυτή ανατράπηκε το φθινόπωρο του 2008, όταν ο Λούκα Μπίντι, ερευνητής στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Φλωρεντίας, εντόπισε ημικρυστάλλους στα δείγματα ενός ορυκτού της συλλογής του μουσείου που προέρχονταν από τα όρη Κοριάκ της Ρωσίας. Ο κ. Μπίντι ήλθε σε επαφή με τον Πολ Στάινχαρντ του Πανεπιστημίου Πρίνστον και οι ομάδες τους συνεργάστηκαν για τη μελέτη τους.

Έναν χρόνο αργότερα τα πρώτα συμπεράσματά τους δημοσιεύθηκαν στην επιθεώρηση «Science»: τα ρωσικά δείγματα –ένα κράμα αλουμινίου, χαλκού και σιδήρου– αποδείκνυαν για πρώτη φορά ότι οι ημικρύσταλλοι μπορούν να δημιουργηθούν με φυσικό τρόπο και να παραμείνουν σταθεροί σε κανονικές συνθήκες, έξω από το εργαστήριο.

Εξωτικές συνθήκες δημιουργίας

Το ερώτημα ήταν, πώς μπορούσε να γίνει αυτό; Ποιες ήταν οι απαραίτητες συνθήκες για τη φυσική δημιουργία τους; Υστερα από δυο ακόμη χρόνια μελέτης οι ερευνητές κατέληξαν σε ένα συμπέρασμα – ότι οι ρωσικοί ημικρύσταλλοι είναι πραγματικά εξωτικοί και ότι γεννήθηκαν στο Διάστημα.

Οι ειδικοί χρησιμοποίησαν την τεχνική της φασματομετρίας μάζας για να μετρήσουν τα ισότοπα οξυγόνου που περιέχονταν στα δείγματα του ορυκτού. Διαπίστωσαν ότι το μοτίβο των ισοτόπων οξυγόνου που προέκυψε δεν έμοιαζε με αυτό κανενός από τα γνωστά ορυκτά της Γης. Αντιθέτως είχε κοινά στοιχεία με το μοτίβο που προκύπτει στον ανθρακούχο χονδρίτη, ένα είδιος μετεωρίτη.

Τα δείγματα περιείχαν επίσης μια μορφή διοξειδίου του πυριτίου η οποία μπορεί να σχηματιστεί μόνο σε πολύ υψηλές πιέσεις, γεγονός το οποίο όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές σημαίνει ότι σχηματίστηκε είτε στον μανδύα της Γης είτε σε μια σύγκρουση υψηλών ταχυτήτων, όπως αυτές που παρατηρούνται κατά την πρόσκρουση ενός μετεωρίτη.

«Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι ημικρύσταλλοι μπορούν να δημιουργηθούν με φυσικό τρόπο υπό αστροφυσικές συνθήκες και να παραμείνουν σταθεροί σε κοσμικές χρονικές κλίμακες» τονίζουν οι επιστήμονες στο σχετικό άρθρο τους.

Βήμα Science

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ