Εργασιακό στρες, η νέα ασθένεια του Έλληνα εργαζομένου

Σε πολλές από τις έρευνες και τις συνεντεύξεις με Έλληνες εργαζόμενους, είναι ξεκάθαρο ότι η εντατικοποίηση της σύγχρονης εργασίας και οι αυξημένες απαιτήσεις των εργοδοτών ή -καλύτερα- της απρόσωπης εταιρείας βλάπτουν σοβαρά την υγεία. Οι γυναίκες είναι μάλιστα από τους εργαζόμενους που πλήττονται περισσότερο, καθώς έχουν να αντιμετωπίσουν και το νοικοκυριό, το οποίο χρεώνονται σχεδόν αποκλειστικά.

Σε μία κατάθεση ψυχής μιας Ελληνίδας γιατρού, η οποία είχε δημοσιευθεί και σε παλαιότερη έκδοση της Καθημερινής σε άρθρο της Ρίτσας Μασούρα, αποκαλύπτονται πολλά από τα αδιέξοδα που αντιμετωπίζει η σύγχρονη εργαζόμενη. Παρ΄ ότι είναι γιατρός και διαθέτει οικιακή βοηθό, ο ελεύθερος χρόνος της είναι πολύ λίγος. Τα δύο της παιδιά και οι υποχρεώσεις της μέσα στο σπίτι την αναγκάζουν να αναζητά με πάθος λίγο ελεύθερο χρόνο, τον οποίο να μπορεί να αξιοποιήσει όπως η ίδια θέλει. Αν όμως πάψει να δουλεύει, αισθάνεται ότι θα ισοπεδωθεί και θα χάσει την προσωπικότητά της.
Σε μία άλλη συνέντευξη εργαζόμενης στο εμπορικό τμήμα μιας χημικής βιομηχανίας, γίνεται φανερό ότι η υπερβολική πίεση στο χώρο της εργασίας και η μη τήρηση του ωραρίου έχουν προκαλέσει σε αυτήν προβλήματα υγείας με συχνές ταχυκαρδίες ή και δερματολογικά προβλήματα που οφείλονται στο άγχος.

Σύμφωνα με μία έρευνα του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για τη Βελτίωση των Συνθηκών Εργασίας, η οποία αφορούσε σε 15.800 εργαζόμενους σε όλη την Ευρώπη, τα συνηθέστερα προβλήματα υγείας που συνδέονται με την εργασία είναι οι πόνοι στην πλάτη, η εμφάνιση στρες και διάφοροι μυοσκελετικοί πόνοι στα πόδια και τα χέρια.
Το άγχος στην εργασία προκαλείται από διάφορους παράγοντες. Ενώ οι ανάγκες των σύγχρονων επιχειρήσεων, για παράδειγμα, απαιτούν υπαλλήλους καταρτισμένους που συνεχώς εξειδικεύονται, μόνο το 32% των εργαζομένων εκπαιδεύεται από την ίδια την εταιρεία, γεγονός το οποίο δημιουργεί στους υπόλοιπους έντονο στρες. Αξίζει να σημειωθεί ότι, όσον αφορά σε αυτό το θέμα, η Ελλάδα με ποσοστό μόλις 17% έχει την τελευταία θέση σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Ταυτόχρονα, δεν είναι σπάνια τα φαινόμενα σεξουαλικής παρενόχλησης και άλλων μορφών βίας στον εργασιακό χώρο, τα οποία προκαλούν συμπτώματα έντονου άγχους σε πολλές Ελληνίδες, με αποτέλεσμα να φοβούνται να προσέλθουν στην εργασία τους. Στη χώρα μας οι νόμοι αλλά και το κοινωνικό πλαίσιο δεν επαρκούν ώστε να προστατεύσουν αποτελεσματικά τις εργαζόμενες.

Οι πιέσεις για αύξηση της παραγωγικότητας, την οποία υπαγορεύουν οι ανάγκες της σύγχρονης οικονομίας, επιβαρύνουν ψυχολογικά πολλούς εργαζόμενους. Επίσης, πολλές φορές οι αλλαγές στη διοικητική δομή και την εσωτερική διάρθρωση μιας επιχείρησης έχουν αποτέλεσμα την αλλαγή των ατόμων ή του χώρου, που συνθέτουν το εργασιακό περιβάλλον, και απαιτούν τη συνεχή προσαρμογή ενός εργαζομένου σε διαφορετικές συνθήκες. Τόσο οι φίλοι όσο και η παραδοσιακή έννοια του συναδέλφου χάνονται, με αποτέλεσμα ο εργαζόμενος να απομονώνεται και να περιθωριοποιείται.
Πολύ συχνά μάλιστα οι εργαζόμενοι δεν έχουν αποσαφηνίσει σωστά το ρόλο τους. Σύμφωνα με τον εκπαιδευτικό ψυχολόγο του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ, Ντέιβιντ Φοντάνα, πολλοί εργαζόμενοι ταυτίζονται υπερβολικά με την εργασία τους, έχουν εξωπραγματικά υψηλές προσδοκίες, ενώ ταυτόχρονα δεν μπορούν να επηρεάσουν με κανένα τρόπο τα κέντρα λήψης των αποφάσεων. Όλα αυτά οδηγούν στις διαπροσωπικές συγκρούσεις και την απομόνωση.

Με αυτές τις πινελιές συντίθενται ο ψυχολογικός καμβάς της προσωπικότητας πολλών εργαζομένων στη χώρα μας. Το ψυχολογικό στρες που υφίστανται είναι και το βασικότερο αίτιο της εμφάνισης πολλών από τις λεγόμενες ψυχοσωματικές ασθένειες. Τέτοιες είναι το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης που παρουσιάζεται με ολοένα μεγαλύτερη συχνότητα, το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου και άλλες γαστρεντερικές διαταραχές, καθώς και αρρυθμίες ή άλλα καρδιολογικά προβλήματα. Παράλληλα, η κόπωση και η ψυχολογική κατάπτωση προκαλούν έκπτωση του ανοσοποιητικού συστήματος, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να αναρρώνουν με πολύ βραδύτερο ρυθμό από τις λοιμώξεις, στις οποίες είναι πολύ περισσότερο ευάλωτοι. Το στρες σωματοποιείται και ο εργαζόμενος αποφεύγει την εργασία του δηλώνοντας ασθενής, χωρίς ο ίδιος να γνωρίζει ότι πράγματι είναι. Δυστυχώς, στη χώρα μας η ιατρική της εργασίας βρίσκεται σε πολύ αρχικό στάδιο και έτσι δεν μπορεί να προσφέρει τις υπηρεσίες της με την ποιότητα και την πληρότητα που απαιτείται.

Ο δρόμος που έχει ανοίξει σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες για το 35ωρο στηρίζεται σε ορθολογική βάση και η προβληματική βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση. Η μείωση των ωρών εργασίας όμως δεν πρέπει να προβάλλεται μόνο όσον αφορά στη λύση του προβλήματος της ανεργίας. Η πολιτεία και οι εργοδότες πρέπει να βοηθήσουν τους εργαζόμενους, ώστε η μείωση του ωραρίου να αφιερώνεται στην εκμετάλλευση του περισσότερου ελεύθερου χρόνου και να μην τους ωθεί να βρίσκουν δεύτερη (part-time) απασχόληση. Οι εργαζόμενοι μπορούν και πρέπει να οικειοποιηθούν ένα κομμάτι του ελεύθερου χρόνου, το οποίο σήμερα αναλώνεται στην εργασία με τις συνέπειες που περιγράψαμε πιο πάνω.

health.in.gr