Σάββατο 20 Δεκεμβρίου 2025
weather-icon 21o
Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Το ειδικό λεξιλόγιο της θρησκείας (Μέρος Ε’)

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Το ειδικό λεξιλόγιο της θρησκείας (Μέρος Ε’)

Αξιοπρόσεκτο είναι ότι ενίοτε γίνεται διάκριση ανάμεσα σε «θυσία», που αφορά τους θεούς, και «ενάγισμα», που αφορά τους ήρωες ή τους νεκρούς

Σε ό,τι αφορά τα της θυσίας στο λεξιλόγιο των αρχαίων Ελλήνων, οι όροι που απαντούν συνήθως στον Όμηρο είναι το προερχόμενο από το επίθετο ιερός– ρήμα ιερεύω (προσφέρω θυσία, θυσιάζω, σφάζω για θυσία) και η περίφραση ιερά έρδω ή ρέζω (λατινιστί sacra facere), που σημαίνει προβαίνω σε ιερές πράξεις, τελώ θυσία. Το ρήμα σφάζω, που επίσης συναντάται, έχει την έννοια τού σφάζω ζώα προς θυσία, προσφέρω θυσία. Εξάλλου, το ρήμα θύω και το εξ αυτού παραγόμενο ουσιαστικό θύος (ουδετέρου γένους) σχετίζονται προφανώς με την προσφορά θυσίας, ειδικότερα δε αναφέρονται σε προσφερόμενα που καίγονται, ευώδη θυμιάματα και αρωματικές ουσίες.

Σε μεταγενέστερο στάδιο, παράλληλα με τους όρους ιερά και ιερείον για τους οποίους έχουμε ήδη κάνει λόγο, χρησιμοποιούνται σε σχέση με τη θυσία κυρίως τα παράγωγα της ρίζας θυ- (η αρχική σημασία της είναι αυτή τού καίω, κάνω κάτι να καπνίσει). Αξιοπρόσεκτο είναι ότι ενίοτε γίνεται διάκριση ανάμεσα σε θυσία, που αφορά τους θεούς, και ενάγισμα, που αφορά όπως έχουμε προαναφέρει τους ήρωες ή τους νεκρούς. Στις λέξεις που έχουν κοινό εννοιολογικό περιεχόμενο συγκαταλέγονται ακόμα το ρήμα εντέμνω (τεμαχίζω, κατακόπτω, προσφέρω θυσία, θυσιάζω) και το ουσιαστικό σφάγιον/σφάγια (στον πληθυντικό κατά το πλείστον), που σημαίνει το ζώο που σφαγιάζεται, το προς θυσίαν σφαζόμενο ζώο (κάποιες φορές, μάλιστα, δηλώνει το ζώο που δεν προορίζεται για τροφή).

Μια επίσης ενδιαφέρουσα έννοια στο αρχαιοελληνικό θρησκευτικό λεξιλόγιο είναι αυτή της προσευχής, της επικοινωνίας του ανθρώπου με το θείο. Με αυτή σχετίζονται κατ’ αρχήν τα ουσιαστικά ευχή και αρά, λέξεις δίσημες, με θετικό αλλά και με αρνητικό σημασιολογικό φορτίο. Πιο αναλυτικά, η λέξη ευχή έχει τη σημασία όχι μόνο της ευχής, της προσευχής, της δέησης, αλλά και εκείνη της ευχής για κακό, της κατάρας, της βλασφημίας. Από την άλλη, η λέξη αρά μπορεί να σημαίνει και ευχή ή προσευχή, αλλά κυρίως (στον Όμηρο προπάντων) σημαίνει κατάρα, ευχή για να πληγεί κάποιος από συμφορά. Έτσι, η Αρά, προσωποποιημένη, είναι η θεά της καταστροφής και της εκδίκησης.

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, αττικό μελανόμορφο αγγείο όπου εικονίζεται πομπή θυσίας ταύρου. 

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Το ειδικό λεξιλόγιο της θρησκείας (Μέρος Α’)

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Το ειδικό λεξιλόγιο της θρησκείας (Μέρος Β’)

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Το ειδικό λεξιλόγιο της θρησκείας (Μέρος Γ’)

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Το ειδικό λεξιλόγιο της θρησκείας (Μέρος Δ’)

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ALTER EGO MEDIA A.E.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΚΕΦΟΔΕ ΑΤΤΙΚΗΣ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

ΜΗΤ Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442

Σάββατο 20 Δεκεμβρίου 2025
Απόρρητο