Κυριάκος Παπαδόπουλος: Η πίστη του καπετάνιου

Υπάρχουν μερικές λέξεις που ξαφνικά αποκτούν μια μαγική ιδιότητα και γίνονται της μόδας — όπως τα τραγουδάκια. Κυκλοφορούν από στόμα σε στόμα τόσο πολύ, ώστε τρίβονται στο τέλος και χάνουν όχι μονάχα την λάμψη τους την αρχική αλλά κι’ αυτή ακόμα την σημασία τους. Πολλές είναι οι τέτοιες λέξεις που κακοπαθαίνουν, αλλά θα μου επιτραπή σήμερα ν’ ασχοληθώ με μια και μόνη — την πολυπαθή και καταταλαιπωρημένη λέξη «ανθρωπιά»! Γλώσσες, γλωσσίτσες και γλωσσάκια την μεταχειρίζονται σχεδόν αποκλειστικά και μόνο για το θέατρο και την οθόνη.

[…]

Η λέξη «ανθρωπιά» έγινε υπόθεση φιλολογική, έφυγε από τη ζωή και κυκλοφορεί μονάχα στις γλώσσες του κοινού που θέλει να συζητά ολίγον φιλολογικά και στις μύτες της πέννας της συνοφρυωμένης κριτικής. Μπόλικη, έξαφνα, μελάνη χύθηκε για ένα έργο της οθόνης που παίχθηκε πριν από λίγους μήνες και προκάλεσε μέσα στα εγκώμια την κατά κόρον επανάληψη της ανθρωπιάς. Δεν είχε άδικο, βέβαια, η κριτική. Το θέμα ήτανε πολύ… ανθρώπινο. Ένας απ’ το πλήρωμα κάποιου αλιευτικού παλεύει με τον θάνατο μέσα στον ωκεανό και κινδυνεύει να πεθάνη επειδή λείπει κάποιο φάρμακο. Με τον ασύρματό του, λοιπόν, ειδοποιεί το αλιευτικό και τότε ξεσηκώνονται όλοι οι άνθρωποι, αδελφωμένοι, για την βοήθεια του συνανθρώπου, άνθρωποι της Ανατολής και άνθρωποι της Δύσης, επιστρατεύουν όλη την δραστηριότητά τους κι’ όλα τα μέσα που προσφέρει ο σύγχρονος πολιτισμός για να προλάβουνε να στείλουνε το φάρμακο, που φτάνει πραγματικά «στις οκτώ το πρωί» και σώζεται ο άρρωστος. Πόσα και πόσα δεν γραφτήκανε γι’ αυτό το φιλμ! Ακόμα κι’ άρθρα ιδιαίτερα για την ανθρωπιά των ανθρώπων που συνέλαβαν τόσο φιλανθρώπως την ανθρώπινη υπόθεσή του, που εξαίρει τα υψηλότερα αισθήματα της φιλανθρώπου ανθρωπότητας.

«ΤΑ ΝΕΑ», 27.5.1958, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Όμως να ότι το ίδιο σχεδόν πράγμα συνέβη στην ζωή κι’ όμως πέρασε σχεδόν απαρατήρητο. Εκτός από τον φίλο Παλαιολόγο, δεν είδα κανέναν να μιλήση για την αυτοθυσία και την ανθρωπιά των Ελλήνων ναυτικών που σώσαν τον συνάνθρωπό τους, ίσως γιατί η ιστορία δεν συνέβη στην οθόνη ή στο θέατρο, αλλά στην ίδια την ζωή.

Αξίζει να αφηγηθούμε την υπόθεση. Το υπερωκεάνειο «Ολυμπία» ταξιδεύει για την Αμερική. Ένας νέος επιβάτης —Ιταλός— βρίσκεται σε κίνδυνο. Χρειάζεται αμέσως χειρουργική επέμβαση, αλλά μαίνεται ο ωκεανός. Ο πλοίαρχος κ. Σιγάλας κόβει ταχύτητα και ρεγουλάρει την πορεία έτσι ώστε να γίνη η επέμβαση. Το υπερωκεάνειο διαθέτει πλήρες χειρουργείο —πέρσυ που είχε σπάσει στο ταξίδι το χέρι του ο Λογοθετίδης είδα να βγάζουν στο πι και φι τις πλάκες κι’ ύστερα να του περνάνε τον γύψο σαν να επρόκειτο για άρτια ωργανωμένη ορθοπεδική κλινική— και οι γιατροί τού κάνουν την εγχείρηση. Βελτιώνεται κάπως η κατάσταση του αρρώστου, αλλά την επομένη, δυστυχώς, χειροτερεύει. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να σωθή παρά να γίνη η χρήσις ενός ειδικού ορρού που δεν υπάρχει στο καράβι. Περίπτωση σπανιωτάτη, σχεδόν μοναδική. Τι θα γίνη τώρα; Ο πλοίαρχος κάνει αμέσως με τον ασύρματό του έκκληση στον Καναδά και ζητά να του στείλουν τον ορρό.

«ΤΑ ΝΕΑ», 27.5.1958, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Σε τρισήμιση ώρες αντηχεί ο βόμβος ενός αεροπλάνου. Άκουσε την αίτηση ο Καναδάς και στέλνει ό,τι του ζητούν. Πώς, όμως, να παραλάβη το φάρμακο ο καπετάνιος; Το αεροπλάνο έρριξε τα δεματάκια του μέσα στον ωκεανό, αλλά ο ωκεανός εξακολουθεί να είναι αγριεμένος. Κύματα πελώρια κυλιούνται αφρισμένα και γεμίζουν με το άγριο ουρλιαχτό τους την θανατερή εκείνη απεραντωσύνη.

— Καπετάνιε άστα!

— Δεν παίρνονται τα φάρμακα από τέτοια χάση κόσμου.

Χίλιοι τετρακόσιοι επιβάτες παρακαλούν τον κ. Σιγάλα να τα παρατήση, αλλά ο θαλασσόλυκος δεν θα τους ακούση. Ξέρει το πλήρωμά του, ξέρει τους ανθρώπους του. Πρέπει να βρεθούν τα δεματάκια μέσα σε κείνο το κακό — τουλάχιστο να γίνη η υπέρτατη προσπάθεια. Η βάρκα κατεβαίνει με τα θαλασσοψημένα θαλασσοπούλια και γίνονται —βάρκα κι’ άνθρωποι— ένα αστείο παιχνιδάκι των κυμάτων, που ανοίγουν ολούθε υγρά στόματα, χαώδη, για να τους καταπιούν. Δεν είναι μονάχα η υπεράνθρωπη πάλη με τον μαινόμενο ωκεανό. Είναι και το ψάξιμο. Και τ’ αποτέλεσμα; Η πίστη του καπετάνιου θριαμβεύει. Τα θαλασσοπούλια του ύστερα από σκληρή πάλη κάναν την δουλειά τους. Τα φάρμακα βρεθήκαν. Σώθηκε ο νέος.

Δεν συνέβη στον κινηματογράφο η ιστορία, γι’ αυτό δεν πήρε τόσο μεγάλες τιμές στις στήλες των εφημερίδων. Η στήλη, όμως, αυτή, που ενδιαφέρεται περισσότερο για την ζωή και πολύ λιγώτερο για την οθόνη, την σημειώνει με αγάπη. Γιατί αγαπά περισσότερο τον άνθρωπο και λιγώτερο τους ίσκιους της οθόνης.

*Κείμενο του Δημήτρη Ψαθά, που έφερε τον τίτλο «Περί ανθρωπιάς» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Τα Νέα» την Τρίτη 27 Μαΐου 1958.

Το παρόν άρθρο είναι αφιερωμένο στη μνήμη του υποπλοιάρχου του Λιμενικού Σώματος – Ελληνικής Ακτοφυλακής Κυριάκου Παπαδόπουλου, ο οποίος έφυγε από τη ζωή στις 9 Οκτωβρίου 2018.

Ο Κυριάκος Παπαδόπουλος, ο αποκληθείς και ήρωας του Αιγαίου, απεβίωσε αιφνιδίως από ανακοπή καρδιάς, σε ηλικία μόλις 44 ετών.

Ως κυβερνήτης του περιπολικού σκάφους ΛΣ-602, ο Παπαδόπουλος έλαβε μέρος σε δεκάδες επιχειρήσεις διάσωσης προσφύγων και μεταναστών στα νερά του Αιγαίου, στο πέρασμα ανάμεσα στη Λέσβο και τις μικρασιατικές ακτές, κατά τη διάρκεια της ανθρωπιστικής κρίσης των ετών 2015-2016.

Οικογενειάρχης και πατέρας δύο παιδιών, ο Παπαδόπουλος υπήρξε υπόδειγμα έλληνα λιμενικού και ναυτικού, καθώς εκπλήρωνε τα καθήκοντά του με ανθρωπιά, υψηλό αίσθημα ευθύνης και αυταπάρνηση.

Με την ακάματη δραστηριότητα και την ανεκτίμητη προσφορά του ο Παπαδόπουλος κατέστη σύμβολο των αγώνων των στελεχών του Λιμενικού Σώματος για τη διάσωση αμέτρητων ταλαιπωρημένων και απελπισμένων ανθρώπων που διέτρεξαν κίνδυνο πνιγμού στα νερά του Αιγαίου τα τελευταία χρόνια.

Γόνος μιας προσφυγικής οικογένειας από τη Νικομήδεια, ο Παπαδόπουλος γεννήθηκε και μεγάλωσε σε μια εργατική συνοικία της Μυτιλήνης, τη Λαγκάδα.

Αφού αποφοίτησε από την Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού Οινουσσών και ναυτολογήθηκε σε πλοίο του Εμπορικού Ναυτικού, ο Παπαδόπουλος κατατάχθηκε ακολούθως στο Λιμενικό Σώμα.

Ο Παπαδόπουλος τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών και την ελληνική πολιτεία για εξαίρετες πράξεις υψηλής ανθρωπιστικής αξίας.

Προς τιμήν και εις μνήμην του μεταστάντος τμήμα της προβλήτας (του προβλήτα) του λιμένος Μυτιλήνης, όπου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του Λιμενικού Σώματος, ονομάστηκε «Υποπλοίαρχος Λ.Σ. Κυριάκος Παπαδόπουλος».