Προηγμένα υποβρύχια και στρατηγικές βάσεις: Τι γνωρίζουμε για τις δυνάμεις του Ιράν στη θάλασσα;

Με τη Μέση Ανατολή να παραμένει ενεργό «ηφαίστειο» και τις εκεί μεγάλες δυνάμεις -αλλά και τις ΗΠΑ- να παραμένουν με το δάχτυλο στη σκανδάλη, ένα ερώτημα είναι σε ποιο βαθμό το Ιράν μπορεί να στοχεύσει τα αμερικανικά συμφέροντα στα ύδατα του Κόλπου.

Παρά την συνεχιζόμενη αντιπαράθεση, ο ιρανικός ναυτικός στόλος δεν διαδραμάτισε κανένα ορατό ρόλο στη σύγκρουση με το Ισραήλ.

Αυτό θέτει το ερώτημα: αξιοποιεί το καθεστώς της Τεχεράνης τον ναυτικό του στόλο και ποιες είναι οι πραγματικές του δυνατότητες;

Η θαλάσσια γραμμή άμυνας

Αν και το Ιράν θεωρείται συχνά ως μια κυρίως ηπειρωτική δύναμη, ο Περσικός Κόλπος και ο Κόλπος του Ομάν αποτελούν την πρώτη και την τελευταία γραμμή άμυνας του, σύμφωνα με το Euronews.

Από την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, η Τεχεράνη έχει εργαστεί για την οικοδόμηση μιας πολυεπίπεδης ναυτικής δομής που χωρίζεται μεταξύ του τακτικού στρατού και του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), συνδυάζοντας μεγαλύτερα πολεμικά πλοία και μικρότερα σκάφη επίθεσης, συμβατικά υποβρύχια και drones.

Αν και ο ιρανικός ναυτικός στόλος δεν είναι σε θέση να ανταγωνιστεί τις μεγάλες ναυτικές δυνάμεις του κόσμου, έχει αναπτύξει μια εξειδικευμένη δύναμη βασισμένη στον ασύμμετρο πόλεμο, την εγχώρια τεχνολογία και τη στρατηγική ανάπτυξη, εξασφαλίζοντας ότι παραμένει μια σταθερή απειλή για οποιαδήποτε εχθρική κίνηση στο Στενό του Ορμούζ ή στον Κόλπο του Ομάν.

Ο ιρανικός στόλος… Παρελθόν και παρόν

Ο Ιρανικός Ναυτικός Στρατός (IRIN) είναι ο επίσημος κλάδος που είναι υπεύθυνος για τη λειτουργία του τακτικού ναυτικού στόλου της χώρας, συμπεριλαμβανομένων υποβρυχίων και μεγαλύτερων πολεμικών πλοίων.

Αποτελείται από πάνω από 18.500 άτομα και περισσότερα από 100 σκάφη, συμπεριλαμβανομένων πλοίων και υποβρυχίων. Οι επιχειρήσεις του εκτείνονται τόσο στον Περσικό Κόλπο όσο και στην Κασπία Θάλασσα, με έμφαση στην προστασία των χωρικών υδάτων του Ιράν, την ασφάλεια των ζωτικών ναυτιλιακών διαδρομών και την αποτροπή οποιωνδήποτε παραβιάσεων της ιρανικής κυριαρχίας.

Σύμφωνα με την έκθεση της Global Firepower για το 2024, ο ιρανικός ναυτικός στόλος κατατάσσεται 37ος μεταξύ 145 ναυτικών δυνάμεων παγκοσμίως.

Αν και αυτή η θέση δεν τον κατατάσσει μεταξύ των παγκόσμιων υπερδυνάμεων, αντανακλά την ανάπτυξη των ναυτικών δυνατοτήτων του Ιράν παρά τις διεθνείς κυρώσεις και τους τεχνολογικούς περιορισμούς.

Η κατάταξη υποδηλώνει ότι το Ιράν διατηρεί έναν ικανό ναυτικό στόλο μεσαίου μεγέθους, αρκετά ισχυρό για να επιβάλλει την παρουσία του στην περιφερειακή σφαίρα επιρροής του.

Το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα του στόλου είναι η μεγάλη ποικιλομορφία του, που περιλαμβάνει:

• Σύγχρονα αντιτορπιλικά όπως τα Zulfiqar, Sahand και Zagros, τα οποία τίθενται σε υπηρεσία το ένα μετά το άλλο και έχουν σχεδιαστεί για να εκτοξεύουν πυραύλους ακριβείας και να εκτελούν αποστολές πληροφοριών.
• Φρεγάτες της κλάσης Alphand και Moj – μερικές βρετανικής κατασκευής και άλλες ιρανικής – που διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στις μεσαίες ναυτικές επιχειρήσεις.
• Αμφίβια πλοία και κορβέτες, που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά στρατευμάτων και για γρήγορες επιθέσεις.

Ίσως το πιο αξιοσημείωτο στοιχείο του στόλου του Ιράν είναι η υποβρύχια δύναμή του, η οποία περιλαμβάνει από 19 έως 27 υποβρύχια.

Υποβρύχια: Το σιωπηλό υποβρύχιο όπλο

Αν και η Τεχεράνη δεν διαθέτει επί του παρόντος πυρηνικά υποβρύχια, επιδιώκει αυτόν τον στόχο εδώ και χρόνια.

Το 2018, ιρανικοί αξιωματούχοι ανακοίνωσαν σχέδια για την κατασκευή υποβρυχίων με πυρηνική ενέργεια, αλλά η τεχνολογία και οι διεθνείς κυρώσεις παραμένουν εμπόδιο για την υλοποίηση αυτού του στόχου.

Το Ιράν επιδιώκει να βελτιώσει τις δυνατότητες αυτών των υποβρυχίων εγκαθιστώντας συστήματα πρόωσης ανεξάρτητα από τον αέρα (AIP), τα οποία θα αυξήσουν την ικανότητά τους να παραμένουν υποβρύχια για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα και θα τους προσδώσουν μεγαλύτερη επιχειρησιακή ικανότητα.

Στρατηγική ανάπτυξη: Ναυτικές βάσεις

Οι ναυτικές βάσεις του Ιράν εκτείνονται σε δύο γεωγραφικές περιοχές: Βόρεια (Κασπία Θάλασσα) και Νότια (Περσικός Κόλπος και Κόλπος του Ομάν). Κάθε βάση έχει διαφορετικό ρόλο, από την κατασκευή έως την υλικοτεχνική υποστήριξη των επιχειρήσεων μάχης.

• Βάση Bandar Abbas: Το μεγαλύτερο κέντρο ναυτικής ανάπτυξης, το αρχηγείο της Γενικής Διοίκησης του Πολεμικού Ναυτικού και το κέντρο κατασκευής πλοίων και υποβρυχίων.
• Βάση Jask: Το πρώτο σημείο άμυνας στον Κόλπο του Ομάν, με προηγμένες θέσεις ελλιμενισμού, που χρησιμεύει για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων.
• Βάση Chabahar: Η μόνη που έχει θέα στον Ινδικό Ωκεανό, αποτελεί την πύλη του Ιράν προς την Κεντρική Ασία.
• Βάση Μπαντάρ-ε Ανζάλι: Το κέντρο κατασκευής υποβρυχίων και προστασίας των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων στο βόρειο Ιράν.
• Βάση Χαργκ: Φρουρά για τις μεγάλες πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στον Περσικό Κόλπο.
• Βάση Ιμάμ Αλί: Βρίσκεται στο Τσαμπάχαρ και από εκεί πραγματοποιούνται αναγνωριστικές και επιθετικές περιπολίες στον Κόλπο του Ομάν και στον Αραβικό Κόλπο.

Εκτός από αυτές τις βάσεις, υπάρχουν βάσεις που ανήκουν αποκλειστικά στο IRGC, όπως η βάση Sirik κοντά στο Στενό του Ορμούζ και η βάση Abu Musa στο Abu Musa – ένα από τα νησιά που διεκδικεί τα ΗΑΕ – μαζί με τις Tamb al-Sughra και Tamb al-Kubra. Το Abu Musa φιλοξενεί συστήματα πυραυλικής άμυνας και υπόγειες οχυρώσεις.

Ο στόλος της Επαναστατικής Φρουράς: Ασύμμετρη πολεμική τέχνη

Σε αντίθεση με τον τακτικό στόλο, το Ναυτικό Σώμα της Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς (IRGCN) βασίζεται σε ένα διαφορετικό είδος επιχειρήσεων, γνωστό ως ασύμμετρη πολεμική τέχνη, που περιλαμβάνει τη χρήση ταχέων πυραυλικών σκαφών, ναρκοθέτηση και επιθέσεις τύπου «χτύπα και φύγε».

Η δύναμη αυτή περιλαμβάνει:

• 10 σκάφη Houdong
• 25 σκάφη Peykaap II
• 10 σκάφη MK13
• Ειδικές μονάδες για την εκτέλεση επιχειρήσεων πληροφοριών και επιθέσεων

Αυτές οι δυνάμεις δεν διαθέτουν μεγάλα πλοία ή υποβρύχια, αλλά χαρακτηρίζονται από ταχύτητα και ευελιξία, γεγονός που τις καθιστά μια συνεχή απειλή για οποιαδήποτε εχθρική ναυτική παρουσία.

Σύγχρονος εξοπλισμός και δυνατότητες εξέλιξης

Τον Αύγουστο του 2024, το Ιρανικό Πολεμικό Ναυτικό παρέλαβε 2.640 συστήματα πυραύλων και drones, συμπεριλαμβανομένων πυραύλων κρουαζιέρας που δεν μπορούν να ανιχνευθούν από ραντάρ. Επίσης, πραγματοποίησε με επιτυχία δοκιμές εκτόξευσης πυραύλων κρουαζιέρας από ένα μικρό υποβρύχιο, γεγονός που αποτελεί ένδειξη της εξελισσόμενης επιθετικής ικανότητας.

Το 2023, μια ιρανική ναυτική ομάδα ολοκλήρωσε ένα ταξίδι που διήρκεσε περισσότερο από οκτώ μήνες, κατά τη διάρκεια του οποίου διένυσε 63.000 χιλιόμετρα και έφτασε στο Στενό του Μαγγελάνου, σε μια πρωτιά για το είδος της.

Ο στόλος περιλάμβανε το αντιτορπιλικό Dana και το πλοίο υποστήριξης Makran, σε ένα σαφές μήνυμα ότι το Ιράν θέλει να επεκτείνει την εμβέλειά του σε διεθνή ύδατα.