Το τραγικό ειδύλλιο της Τζόαν Μπαέζ και του Μπομπ Ντίλαν – «Ήμουν τρελή για αυτόν»

Το 1961, η Τζόαν Μπαέζ γνώρισε τον Μπομπ Ντίλαν, έναν ελάχιστα γνωστό τραγουδιστή/τραγουδοποιό, στο Greenwich Village. Η Τζόαν ήταν καθοριστική δύναμη για τον Ντίλαν, τον βοήθησε να αποκτήσει τα πατήματά του στην ακμάζουσα folk σκηνή. Τον προσκάλεσε να μοιραστεί τη σκηνή μαζί της και να περιοδεύσει μαζί της σε κάθε ευκαιρία, ερμηνεύοντας μαζί folk τραγούδια.

Η Τζόαν έγινε διεθνές φαινόμενο μετά το ντεμπούτο της στο Newport Folk Festival το 1959.  Ευλογημένη με μια χαρακτηριστική φωνή σοπράνο, τραγούδησε με ψυχή για την κοινωνική δικαιοσύνη, τα πολιτικά δικαιώματα και τη μη βία.  Ο Τύπος την αντιμετώπισε ως την Παναγία του πολιτικού ακτιβισμού.

Θεωρούμενοι ο βασιλιάς και η βασίλισσα της φολκ μουσικής, ο Μπομπ και η Τζόαν ήταν ένα από τα πιο πολυσυζητημένα νεαρά ζευγάρια της δεκαετίας.

Στο ντοκιμαντέρ της Μέρι Γουάρτον, «A Voice to Sing With», η Τζόαν μοιράστηκε δημόσια: «Ήμουν τρελή γι’ αυτόν. Ήμασταν ζευγάρι και περνούσαμε υπέροχα». Αλλά δυστυχώς, το ειδύλλιο διαλύθηκε.

Photo: YouTube

Κοινή ματιά στη ζωή

Ο Μπομπ Ντίλαν, ένας περιπετειώδης και πειραματικός μουσικός, έγραψε μπαλάντες και ποιητικούς ροκ ύμνους που του χάρισαν τη φήμη του απόλυτου τροβαδούρου.  Ο Ντίλαν αγκάλιασε θέματα όπως το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων, η απληστία και ο πόλεμος. Έγραψε τραγούδια διαμαρτυρίας για την κοινωνική συνείδηση. Η έμπνευση για τα έργα του, ξεριζωμένα από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, άγγιζε τα δεινά των αμέτρητων μπερδεμένων, κατηγορούμενων και κακοποιημένων.  Από το «The Lonesome Death of Hattie Carroll» μέχρι το «All along the Watch Tower» και το «Mr. Tambourine Man».

Πάλεψε ενάντια στην ομαδοποίηση ή στο να τον θυμούνται για το τελευταίο τραγούδι που έγραψε. Είχε επίσης επίγνωση ότι η νεολαία της Αμερικής έβλεπε σε αυτόν κάποιον στον οποίο θα μπορούσε να απευθυνθεί για απαντήσεις κατά τη διάρκεια εκείνων των ταραγμένων ετών. Μέσα από τα τραγούδια του, θα μπορούσε να βοηθήσει στη δημιουργία ενός νέου κόσμου. Γι’ αυτό η Τζόαν τον κυνηγούσε να παραμείνει επικεντρωμένος στον πολιτικό ακτιβισμό.  Αλλά ο Ντίλαν δεν ένιωθε άνετα σε αυτόν τον περιοριστικό και τρομακτικό ρόλο.

Δείτε το βίντεο

Η κρίσιμη συναυλία

Σκεπτόμενος θεματικό υλικό και αναζητώντας έμπνευση για το επόμενο έργο του, άκουγε όλα τα είδη μουσικής και παρακολουθούσε την επικαιρότητα. Το 1965, ο Ντίλαν έκανε εξάσκηση σε τραγούδια χρησιμοποιώντας μια ηλεκτρική κιθάρα και σχεδίαζε να ενσωματώσει το όργανο σε ένα σετ στο Newport Folk Festival.  Οι παρευρισκόμενοι, ορκισμένοι πουρίστες της παραδοσιακής μπαλάντας και των απλών συνοδευτικών, ήθελαν να ακούσουν τον αγαπημένο τους καλλιτέχνη να παίζει.

Ο Μπομπ έπαιξε το εναρκτήριο σετ του, νανούρισε το κοινό του με τη μαγεία της μουσικής του για σαράντα πέντε λεπτά.  Στο δεύτερο μισό της συναυλίας, βγήκε με την ηλεκτρική κιθάρα και έπαιξε το «Maggie’s Farm».

Ο θυμός των θαυμαστών ήταν ενστικτώδης.  Γιούχαραν.  Η αποδοκιμασία του κοινού δεν ήταν τόσο μουσική κριτική όσο αίσθηση προδοσίας.

Ο Πιτ Σίγκερ ήταν εξοργισμένος – η Τζόαν απογοητευμένη από την τροπή των γεγονότων.

Μετά την καταστροφική συναυλία, ο Μπομπ πήγε την περιοδεία του στην Ευρώπη. Η Τζόαν, μέλος της συνοδείας του Ντίλαν, χρησιμοποίησε την ευκαιρία για να μιλήσει κατά του πολέμου του Βιετνάμ, προωθώντας την ειρήνη, την αγάπη και τις μη βίαιες διαμαρτυρίες.  Ήθελε ο Ντίλαν να ξαναπάρει τη θέση του δίπλα της και σκόπευε να τον πιέσει.

Όταν τα πράγματα άλλαξαν τροπή

Στα απομνημονεύματα της Μπαέζ, «And a Voice to Sing With», είπε ότι ο διοργανωτής Μπιλ Γκράχαμ της είχε αρχικά υποσχεθεί ίση συμμετοχή και την ευκαιρία για ένα ντουέτο με τον Ντίλαν κάθε βράδυ.

Ωστόσο, δεν έγιναν έτσι τα πράγματα. Το όνομα της Μπαέζ αναγραφόταν με μικροσκοπικά γράμματα στις αφίσες των εκδηλώσεων.  Είτε οι διοργανωτές, είτε οι ιδιοκτήτες των χώρων, είτε ο φρουρός ασφαλείας του Ντίλαν που δεν την άφηνε να μιλήσει στους φίλους της, άπαντες της έδειχναν ασέβεια καθ’ όλη τη διάρκεια της περιοδείας. Ο Ντίλαν δεν την κάλεσε καν να τραγουδήσει μαζί του στη σκηνή.

Photo: YouTube

Η Τζόαν σηκώθηκε κι έφυγε

Η Τζόαν αντιλαμβανόταν την κακή μεταχείριση. Ήταν διάσημη πριν από αυτόν και συνέβαλε στην επιτυχία του.  Ήταν μαζί, συνεργάζονταν και ηχογραφούσαν.  Ήταν υπέρμαχη και ερωμένη του Ντίλαν.

Ίσως κάποιος ξεπέρασε τα όρια ή ο Ντίλαν άλλαξε γνώμη.  O Ντ. Α. Πένεμπεϊκερ κινηματογραφούσε τον Dylan για το κλασικό ντοκιμαντέρ «Don’t Look Back» και η Τζόαν ήταν μέρος του πακέτου – μέχρι που δεν ήταν.

Ο Ντίλαν αγνόησε τις προσπάθειες της Τζόαν να τον ελέγξει απομακρύνοντάς την με έναν οδυνηρό τρόπο. Σύμφωνα με ένα άρθρο του Rolling Stone, την κοίταζε με περιφρόνηση και της φερόταν «σαν χειραποσκευή».

Μετά από μια αμήχανη συνάντηση στα παρασκήνια με τον Ντίλαν, η Τζόαν έφυγε. Όσα συνέβησαν σε εκείνο το διαβόητο βρετανικό road trip του 1965, τα κατέγραψε η κάμερα στο ντοκιμαντέρ του Ντ. Α. Πένεμπεϊκερ.

Ο Ντίλαν επέστρεψε στις ΗΠΑ σε κακή διάθεση εν μέσω φημών ότι είχε εθιστεί στα ναρκωτικά.  Ένα ατύχημα με μοτοσικλέτα κοντά στο σπίτι του αύξησε τις εικασίες, επειδή χάθηκε από το ραντάρ για τα επόμενα οκτώ χρόνια. Στο διάστημα αυτό παντρεύτηκε, έκανε τέσσερα παιδιά και, η μικρή Τζόαν, ξεχάστηκε.

Δείτε το βίντεο

Μια κάποια συγγνώμη

Σαράντα τέσσερα χρόνια αργότερα, ενώ μιλούσε ποιητικά για τη φωνή, το τραγούδι και τη σύνθεση τραγουδιών της Τζόαν σε έναν δημοσιογράφο, ζήτησε συγγνώμη για τον χωρισμό, εξηγώντας ότι η «θεραπεία» του συνέβη κατά τη διάρκεια μιας ταραχώδους περιόδου στη ζωή του. Ήταν ατυχές που βρέθηκε στο στόχαστρο- δεν ήθελε να τη στιγματίσει με την ακατάστατη καριέρα του. «Αισθάνομαι πολύ άσχημα γι’ αυτό. Λυπήθηκα που είδα τη σχέση μας να τελειώνει» είπε ο Ντίλαν.

Όταν η Τζόαν άκουσε τη συγγνώμη, τα μάτια της δάκρυσαν. Παραδέχτηκε ότι μάλλον τον έσπρωξε μακριά προσπαθώντας πολύ σκληρά να τον κάνει να συμμετάσχει μαζί της στους πολλούς κοινωνικούς αγώνες που ακολουθούσε.

Η ιστορία τους είναι τόσο παλιά όσο και ο χρόνος. Η Τζόαν αγαπούσε τον Μπομπ και είχε επενδύσει περισσότερο στη σχέση τους από ό,τι εκείνος. Αυτός ήταν ο πόνος της καρδιάς της και η χαρά της. Δεν μπορούσε να ασχοληθεί με τον άντρα που είχε χαθεί στη θολούρα των ναρκωτικών και την απέκλεισε από τη ζωή του.

Παρά τον άσχημο χωρισμό, η Τζόαν ενέπνευσε τον Μπομπ να γράψει αρκετά τραγούδια για εκείνη, τα «Just Like a Woman», «Love Is Just a Four-Letter Word», «Visions of Johanna», για να αναφέρουμε μόνο μερικά.

Η μουσική επανένωση

Προχωρώντας δέκα χρόνια μπροστά, ο Ντίλαν προσκάλεσε την Τζόαν να συμμετάσχει στο Rolling Thunder Revue, μια συναυλιακή περιοδεία του Μπομπ το διάστημα 1975-1976, με πολλούς μουσικούς και συνεργάτες που οργάνωσε ο Μάρτιν Σκορτσέζε.

Δείτε το βίντεο

Το 2019, η Μπαέζ αποσύρθηκε από τις συναυλίες και διοχέτευσε τη δημιουργικότητά της στη ζωγραφική και το σχέδιο, κάνοντας τέχνη με κοινωνική συνείδηση. Στα αξιοσημείωτα έργα της περιλαμβάνονται τα «The Mischief Makers», απεικονίσεις ακτιβιστών, ηγετών των πολιτικών δικαιωμάτων, καλλιτεχνών και άλλων που πολέμησαν την καταπίεση και την αδικία. Ο Ντίλαν ήταν ανάμεσα στην ετερόκλητη ομάδα, όπως και ο πρώην σύζυγός της, Ντέιβιντ Χάρις. Ο Ντέιβιντ ήταν ένας «Mischief Maker» επειδή πήγε στη φυλακή για αποφυγή στράτευσης.

Ενώ δούλευε στο πορτρέτο του Ντίλαν, επέλεξε μια φωτογραφία από το άλμπουμ του 1965, «Bringing It All Back Home». Ονόμασε το έργο «Baby Blue», από το «It’s All Over Now, Baby Blue», ένα από τα τραγούδια του άλμπουμ.

Καθώς ζωγράφιζε την εικόνα του, η μουσική τους έπαιζε στο παρασκήνιο. Ο πόνος και η δυσαρέσκεια έφυγαν από πάνω της και αντικαταστάθηκαν από την ευγνωμοσύνη που ήταν κοντά της για να τραγουδήσει μαζί του, άσχετα με το πώς είχε τελειώσει ο νεανικός έρωτάς τους.

Δείτε το βίντεο