Και υδροκέφαλο και επιτελικό; 

Της Χαράς Κεφαλίδου*

Σαράντα πέντε χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, σαράντα χρόνια από την είσοδό μας στην Ευρώπη, είκοσι χρόνια από την θεσμοθέτηση του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας και ακόμη δεν έχουμε βρει ένα επαρκές μοντέλο αποτελεσματικής λειτουργίας του κράτους.

Το κομματικό κράτος είναι διαχρονικά, από συστάσεώς του, άλυτο ζήτημα.

Προφανώς δεν θέλαμε να λυθεί. Ούτε οι πολιτικές ηγεσίες ούτε οι πολίτες. Για την ακρίβεια όλοι θέλαμε, αλλά για τους άλλους, τους λοιπούς, εξαιρώντας πάντα τον μικρό ή μεγαλύτερο περίγυρο φίλων, αρεστών και αναγκαίων (για την μακροημέρευσή μας) εξαρτήσεων.

“Σαρωτικές” χαρακτηρίστηκαν από τον τύπο, οι αλλαγές αναφορικά με τον τρόπο λειτουργίας του κράτους και της δημόσιας διοίκησης. Υπό την έννοια ότι το σάρωμα είναι η βασική εργασία τακτοποίησης ενός χώρου ακατάστατου, πράγματι.

Παρουσιάστηκε ως πρωτοβουλία που φιλοδοξεί να συγυρίσει, να βάλει μια κάποια τάξη και να δηλώσει την πρόθεση να εφαρμόσει τους ήδη υπάρχοντες νόμους του κράτους. Νόμους που η ελληνική πολιτεία ψήφισε για να αγνοηθούν, να παρακαμφθούν, να διαστρεβλωθούν με ευθύνη των εκάστοτε κυβερνήσεων.

Στόχος του είναι αυτό που λέμε νοικοκύρεμα εκ των ενόντων. Δημιουργεί μια κανονικότητα που μας έλειψε, είναι η αλήθεια, τα τελευταία χρόνια. Η ανάγκη ενός νόμου για να εφαρμόζονται οι νόμοι, δεν είναι για τυμπανοκρουσίες, αλλά για σοβαρή εθνική περισυλλογή.

Κι όμως, η κυβέρνηση μοιάζει πρώτη να παρακάμπτει και να περιφρονεί όλα όσα η ίδια διακηρύσσει. Πού είναι η, έστω και για τα μάτια του κόσμου, τήρηση της ισχύουσας νομοθεσίας; Που χάθηκε η διαβούλευση; Δεν πρόλαβε, της διέφυγε, το ξέχασε;

Οι δημοκρατικές αρχές, οι νόμοι που χτίσαμε ως έθνος με κόπο, χρόνο και αμέτρητες θυσίες, με όλα τα ελαττώματα, τις ελλείψεις και τις αστοχίες, είναι αδιανόητο να παραβιάζονται για οποιονδήποτε λόγο. Έστω κι αν αυτός είναι “για καλό τους”.

Η αντιμετώπιση του κράτους και της δημόσιας διοίκησης από την Κυβέρνηση, φανερώνει σοβαρό έλλειμμα εμπιστοσύνης σε εγκαθιδρυμένους θεσμούς, συνταγματικά προστατευμένους.

Η επιλογή θεραπείας είναι η δημιουργία ουσιαστικά ενός παράλληλου σχήματος διοίκησης που ελέγχει -στην πραγματικότητα απογυμνώνει- την υπάρχουσα, με επικαλύψεις και αφαίρεση αρμοδιοτήτων.

Αναρωτιέμαι ο σφιχτός έλεγχος την δημόσιας διοίκησης από το πρωθυπουργικό γραφείο πού άραγε συναντάται με την από-κομματικοποίηση του κράτους;

Πώς εξασφαλίζεται το κράτος δικαίου, η διάκριση των εξουσιών όταν τα πάντα ελέγχονται από την παντοδύναμη Υπηρεσία Προεδρίας της Κυβέρνησης;

Τα χαρακτηριστικά του πετυχημένου μοντέλου διοίκησης μιας κερδοφόρας Α.Ε δεν μπορούν να αποτελέσουν παράδειγμα και πρότυπο για την δημιουργία ενός επιτελικού κράτους. Γιατί οι ΑΕ έχουν αφεντικό-ιδιοκτήτη που καμιά υποχρέωση δημοκρατικών ευαισθησιών δεν έχουν, πέρα από τις νόμιμες υποχρεώσεις και περιορισμούς που τους επιβάλλει η νομοθεσία.

Η κρατική μηχανή όμως αποτελεί την υλοποίηση όλων των δημοκρατικών δεσμεύσεων και προνοιών μιας κοινωνίας. Αν αυτές τις κάνουμε γαργάρα, τότε θα αποκτήσουμε ένα κράτος ενδεχομένως αποτελεσματικό, σίγουρα όμως ανελεύθερο και αυταρχικό.

Επιτελικό κράτος δεν σημαίνει υδροκέφαλο κράτος με μια τεράστια Υπηρεσία στην κορυφή σε ρόλο του Γενικού δερβέναγα για να ελέγχει τη δράση ή την αδράνεια των αρμόδιων υπουργών που ο πρωθυπουργός έχει επιλέξει.

Επιτελικό κράτος δεν σημαίνει πρωθυπουργοκεντρικό κράτος.

Τέλος, από-κομματικοποιημένη δημόσια διοίκηση δεν εγκαθιδρύεται με καπελωμένους Υπηρεσιακούς Γενικούς Γραμματείς.

Το τεράστιο έλλειμμα αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης που όλοι αναγνωρίζουμε ότι κρατά τη χώρα δέσμια διαχρονικών στρεβλώσεων, δεν ταυτίζεται με το έλλειμμα εμπιστοσύνης.

Δυστυχώς το «επιτελικό κράτος» αυτό αποπνέει. Μια τεράστια υπόρρητη αμφισβήτηση της εμπιστοσύνης των ανθρώπων που επελέγησαν για να σχηματίσουν την νέα Κυβέρνηση. 

Αυτό δεν είναι το κράτος που ονειρευόμαστε. Είναι ένα εξαιρετικά καχύποπτο κράτος που κανείς δεν εμπιστεύεται κανέναν ούτε καν ο πρωθυπουργός τα στελέχη που ο ίδιος επέλεξε.

Όμως, τελικά, οι Δημοκρατίες δεν μπορούν να λειτουργήσουν ως one man show. Γιατί τότε απλά, παύουν να είναι Δημοκρατίες.

*Η Χαρά Κεφαλίδου είναι βουλευτής Δράμας με το Κίνημα Αλλαγής