Ευρωκοινοβούλιο: Έγκριση αυστηρότερων κανόνων για ξέπλυμα μαύρου χρήματος

Σε κεντρικά μητρώα σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα οποία θα είναι προσβάσιμα τόσο στις αρχές όσο και σε άτομα με «έννομο συμφέρον», όπως οι δημοσιογράφοι, θα πρέπει να καταγράφονται οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων σύμφωνα με νέα ευρωπαϊκή οδηγία που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβουλίου.

Η νέα ευρωπαϊκή οδηγία κατά του ξεπλύματος μαύρου χρήματος θα συμβάλει στην καταπολέμηση των φορολογικών παραβάσεων και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

Το ΕΚ ενέκρινε επίσης και νέο κανονισμό που αφορά τον ευκολότερο εντοπισμό της μεταφοράς κεφαλαίων.

Η τέταρτη οδηγία «για την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας» θα περιλαμβάνει για πρώτη φορά των υποχρέωση για τα κράτη-μέλη να διατηρούν κεντρικά μητρώα όπου θα καταγράφονται όλοι οι τελικοί ιδιοκτήτες εταιρειών και άλλων νομικών προσώπων («πραγματικοί δικαιούχοι»).

Η νέα ευρωπαϊκή οδηγία απαιτεί επίσης από τις τράπεζες, τους ορκωτούς λογιστές, τους δικηγόρους, τους κτηματομεσίτες και τα καζίνο, μεταξύ άλλων, να είναι πιο προσεκτικοί σε ό,τι αφορά ύποπτες συναλλαγές που ενδέχεται να πραγματοποιούν οι πελάτες τους.

Η εν λόγω οδηγία εγκρίνεται τη στιγμή που σύμφωνα με έρευνα της Διεθνούς Διαφάνειας (TransparencyInternational) 4 στους 5 πολίτες της ΕΕ τάσσονται υπέρ της υποχρέωσης των επιχειρήσεων να αποκαλύπτουν ποιοι είναι οι πραγματικοί ιδιοκτήτες τους και, μόνο 1 στους 4 πολίτες πιστεύει ότι η κυβέρνησή τους είναι αποτελεσματική στην πρόληψη του βρόμικου χρήματος στη χώρα τους. Ειδικά την Ελλάδα, το 88% των πολιτών που ρωτήθηκαν, δήλωσαν ότι η κυβέρνηση της χώρας πρέπει να απαιτεί από τις εταιρίες να δημοσιεύουν τα πραγματικά ονόματα όλων των μετόχων και των ιδιοκτητώντου.

Πρόσβαση στα κεντρικά μητρώα για όσους έχουν «έννομο συμφέρον»

Πρόσβαση στα κεντρικά μητρώα θα έχουν οι αρμόδιες αρχές και οι μονάδες χρηματοοικονομικών πληροφοριών (χωρίς κανένα περιορισμό), οι «υπόχρεες οντότητες» (όπως οι τράπεζες στο πλαίσιο των μέτρων δέουσας επιμέλειας για τον πελάτη), καθώς επίσης και το κοινό (αν και η πρόσβαση του κοινού μπορεί να υπόκειται σε ηλεκτρονική εγγραφή του προσώπου που ζητά την πρόσβαση και στην πληρωμή τέλους για την κάλυψη του διοικητικού κόστους).

Σε κάθε περίπτωση, για να αποκτήσει ένα πρόσωπο ή ένας οργανισμός πρόσβαση σε ένα μητρώο, (π.χ. δημοσιογράφοι που ερευνούν κάποια υπόθεση ή μη κυβερνητικοί οργανισμοί) θα πρέπει να μπορούν να αποδείξουν έννομο συμφέρον όσον αφορά τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας και συναφή βασικά αδικήματα – όπως η διαφθορά, τα φορολογικά εγκλήματα και η απάτη.

Τα πρόσωπα και οι οργανισμοί αυτοί θα μπορούν να αποκτούν πρόσβαση σε πληροφορίες, όπως το όνομα, το μήνα και το έτος γέννησης, την υπηκοότητα και τη χώρα διαμονής του πραγματικού δικαιούχου.

Τα κράτη μέλη δύνανται να προβλέπουν, «σε εξαιρετικές περιπτώσεις, κατά περίπτωση εξαίρεση από την πρόσβαση στο σύνολο ή σε μέρος των πληροφοριών σχετικά με τον πραγματικό δικαιούχο».

Οι πληροφορίες για τα καταπιστεύματα (trust funds) που θα περιέχονται στα κεντρικά μητρώα θα είναι προσβάσιμα μόνο από τις αρμόδιες αρχές και τις «υπόχρεες οντότητες».

Ειδικά μέτρα για τα «πολιτικώς εκτεθειμένα πρόσωπα»

Το κείμενο της οδηγίας διευκρινίζει τους κανόνες για τα «πολιτικώς εκτεθειμένα πρόσωπα», δηλαδή ανθρώπους που αντιμετωπίζουν υψηλότερο από το συνηθισμένο κίνδυνο διαφθοράς λόγω της πολιτικής θέσης που κατέχουν, όπως αρχηγοί κρατών, μέλη κυβερνήσεων, δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου, και μέλη του κοινοβουλίου, καθώς και τα μέλη των οικογενειών τους.

Όπου υπάρχουν υψηλού κινδύνου επιχειρηματικές σχέσεις με τα πρόσωπα αυτά, θα τίθενται σε εφαρμογή πρόσθετα μέτρα, π.χ. για να διαπιστωθεί η πηγή του πλούτου και η προέλευση των κεφαλαίων τα οποία αφορά η επιχειρηματική σχέση ή η συναλλαγή με τέτοια πρόσωπα.

Ανιχνεύοντας τις μεταφορές χρηματικών ποσών

Οι ευρωβουλευτές ενέκριναν επίσης τον κανονισμό σχετικά με τις «μεταφορές κεφαλαίων». Ο νέος κανονισμός αποσκοπεί στη βελτίωση της ιχνηλασιμότητας των πληρωτών και των δικαιούχων, καθώς και των περιουσιακών τους στοιχείων.

Επόμενα βήματα

Τα κράτη μέλη έχουν στη διάθεση τους δύο χρόνια προκειμένου να μεταφέρουν την οδηγία στην εθνική τους νομοθεσία. Ο κανονισμός για τη μεταφορά κεφαλαίων θα τεθεί σε εφαρμογή άμεσα σε όλα τα κράτη-μέλη 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ.

Η έρευνα της Διεθνούς Διαφάνειας

Σύμφωνα με τα νέα στοιχεία έρευνας που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα η Διεθνής Διαφάνεια (Transparency International – TI), 4 στους 5 πολίτες της ΕΕ τάσσονται υπέρ της υποχρέωσης των επιχειρήσεων να αποκαλύπτουν ποιοι είναι οι πραγματικοί ιδιοκτήτες τους και, μόνο 1 στους 4 πολίτες πιστεύει ότι η κυβέρνησή τους είναι αποτελεσματική στην πρόληψη του βρόμικου χρήματος στη χώρα τους.

Ο Carl Dolan, Διευθυντής του Γραφείου Διασύνδεσης της Διεθνούς Διαφάνειας στην ΕΕ (Transparency International-EU Office), δήλωσε σχετικά:

«Εικονικές εταιρίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως προπέτασμα για να αποκρύψουν τα έσοδα που προέρχονται από διαφθορά, εγκληματικές δραστηριότητες και κατά συνέπεια, να αποφύγουν τους φόρους. Υπάρχει ξεκάθαρο δημόσιο συμφέρον ώστε να μπει τέλος στη ροή του παράνομου χρήματος που υπολογίζεται ότι μόνο στην ΕΕ αγγίζει τα 70.000 δισεκατομμύρια δολάρια. Πρέπει να συγχαρούμε την ΕΕ, και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ειδικότερα, για την ψήφιση της νέας νομοθεσίας καθώς αποτελεί ένα ευπρόσδεκτο πρώτο βήμα για να ξεσκεπάσουμε τους φορείς της διαφθοράς στην Ευρώπη».

«Ένας αριθμός κυβερνήσεων της ΕΕ δηλώνουν ότι θα προχωρήσουν στη δημιουργία ενός δημόσια προσβάσιμου κεντρικού μητρώου όπου θα περιλαμβάνονται τα στοιχεία των ιδιοκτητών εταιριών. Αυτό ακριβώς επιθυμούν και ζητούν οι πολίτες. Καθιστώντας αυτές τις πληροφορίες εξ ολοκλήρου δημόσιες παρέχεται άμεση πρόσβαση σε εκείνους που διερευνούν τα ίχνη του βρόμικου χρήματος, εντός και εκτός της ΕΕ» πρόσθεσε.

Πλήρης πρόσβαση στις πληροφορίες αυτές θα δοθεί σε λειτουργούς της δικαιοσύνης καθώς και σε σχετικούς κυβερνητικούς φορείς. Άλλα μέλη της κοινωνίας των πολιτών, όπως οι δημοσιογράφοι της ερευνητικής δημοσιογραφίας καθώς και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), μπορούν να έχουν πρόσβαση στα εταιρικά ιδιοκτησιακά δεδομένα, εφόσον είναι σε θέση να αποδείξουν έννομο συμφέρον.

Η Διεθνής Διαφάνεια καλεί όλα τα κράτη μέλη, να κάνουν διαθέσιμες αυτές τις πληροφορίες σε όλους τους πολίτες δίνοντάς τους πλήρη πρόσβαση.

Τι αποκαλύπτει η έρευνα για την Ελλάδα

Για την Ελλάδα -η οποία περιλαμβάνεται ανάμεσα στα 17 κράτη μέλη της ΕΕ που μετείχαν στην έρευνα της Διεθνούς Διαφάνειας και της WIN/Gallup International Association- αποτυπώνεται ξεκάθαρα η άποψη και η απαίτηση των πολιτών της.

Συγκεκριμένα, το 88% των πολιτών που ρωτήθηκαν, δήλωσαν ότι η κυβέρνηση της χώρας μας πρέπει να απαιτεί από τις εταιρίες να δημοσιεύουν τα πραγματικά ονόματα όλων των μετόχων και των ιδιοκτητών τους ενώ παράλληλα, μόλις το 15% των πολιτών πιστεύει ότι η κυβέρνηση είναι αποτελεσματική στην πρόληψη περιστατικών όπου εμπλέκονται διεφθαρμένοι ξένοι πολιτικοί και επιχειρηματίες.

«Οι πολίτες της χώρας μας εξέφρασαν με σαφήνεια την άποψή τους και το ηχηρό τους αίτημα προς την κυβέρνηση», τονίζει ο Κώστας Μπακούρης, Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας-Ελλάδος.

«Απαιτούν εν ολίγοις, η κυβέρνηση να αναλάβει ενεργό ρόλο στην ενίσχυση της διαφάνειας. Ζητούν, και μαζί με τους πολίτες και η Διεθνής Διαφάνεια, να χυθεί άπλετο φως στον εταιρικό κόσμο ώστε το καθεστώς ιδιοκτησίας των εταιριών να είναι γνωστό και δημόσια προσβάσιμο, έτσι ώστε να μπει φραγμός στο ξέπλυμα χρήματος».

Η ταυτότητα πολλών προσώπων που εμπλέκονται σε μεγάλες υποθέσεις διαφθοράς συχνά αποκρύπτεται μέσω ανώνυμων εταιρικών ομίλων, τραστ και άλλου τύπου επιχειρήσεων.

Σύμφωνα με ανάλυση της Παγκόσμιας Τράπεζας και των Ηνωμένων Εθνών που αφορά περισσότερες από 200 μεγάλες υποθέσεις διαφθοράς, στο 70% των περιπτώσεων εμπλέκονται διεφθαρμένοι πολιτικοί οι οποίοι χρησιμοποιούν ανώνυμες εταιρίες και τραστ εταιριών για να μην αποκαλυφθεί η ταυτότητά τους. Δημόσια χρήματα που ανήκουν στους πολίτες υπεξαιρούνται σε μεγάλη κλίμακα, στερώντας από τους ανθρώπους βασικές και θεμελιώδεις υπηρεσίες, όπως αυτές της υγείας και της εκπαίδευσης.

Το νέο νομικό πλαίσιο αφήνει ενδεχομένως ανοικτά σημαντικά κενά στο ξέπλυμα χρήματος, ιδίως όσον αφορά τα τραστ. Σχετικές πληροφορίες δεν θα δημοσιοποιούνται και τα είδη των τραστ που θα περιλαμβάνονται είναι περιορισμένης εμβέλειας και δράσης, κάτι που επίσης πρέπει να αλλάξει.

Οι κυβερνήσεις της ΕΕ θα έχουν χρονικό το περιθώριο δύο ετών για να εφαρμόσουν τα νέα πρότυπα σε εθνικό επίπεδο. Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Δανία, η Τσεχική Δημοκρατία και η Ολλανδία έχουν δηλώσει ότι θα δημιουργήσουν ένα κεντρικό, δημόσιο μητρώο για τις επιχειρήσεις τους.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ