Η ατομική και συλλογική ευθύνη απέναντι στην πρόληψη

Οι κυριότεροι λόγοι για τους οποίους οι Έλληνες χάνουν 10 χρόνια προσδόκιμου ζωής έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι καπνίζουν πολύ, τρέφονται άσχημα, είναι υπέρβαροι, οδηγούν απρόσεκτα, ασκούνται λίγο, αγχώνονται πολύ, κοιμούνται άσχημα και γιατί δεν κάνουν σε μεγάλο ποσοστό τις στοιχειώδεις προληπτικές εξετάσεις.

Ένας στους τρεις Έλληνες δεν έχει μετρήσει ποτέ το σάκχαρο ή τη χοληστερίνη του. Οι μισές περίπου γυναίκες δεν κάνουν εξέταση μαστού και μαστογραφία. Οι άντρες, σε ποσοστό άνω του 70%, δεν ελέγχουν τον προστάτη τους και όλοι, σε ποσοστό άνω του 80%, δεν κάνουν τις βασικές εξετάσεις για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου.

Για να βελτιώσουμε την υγεία μας, θα πρέπει, λοιπόν, να εστιάσουμε περισσότερο στην πρόληψη. Το πιο βασικό είναι να μάθουμε να έχουμε σωστή σχέση με το σώμα μας και να συνειδητοποιήσουμε η υγεία μας είναι πάνω απ’ όλα δική μας ευθύνη. Μόνο έτσι θα προκύψουν και οι σωστές συμπεριφορές υγείας και θα αναπτυχθεί ο τομέας της Πρόληψης, ο οποίος παράγεται πρωτίστως στην οικογένεια και στο σχολείο – εκεί είναι που θα μάθουν τα παιδιά να μην καπνίζουν, να τρέφονται σωστά, να ασκούνται. Για όλους αυτούς τους λόγους, η ανάπτυξη Πρόληψης, μέσω προγραμμάτων Προαγωγής και Αγωγής Υγείας στο σχολικό περιβάλλον, είναι η πιο σημαντική επένδυση στην υγεία.

Στην υπόθεση αυτή η Πολιτεία μπορεί να βοηθήσει σημαντικά. Πέρα από τις ενημερωτικές καμπάνιες, που πάντα είναι χρήσιμες γιατί πληροφορούν και ευαισθητοποιούν το κοινό, χρειάζονται οργανωμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες με εξειδικευμένο προσωπικό, κυρίως σε κρίσιμους τομείς, όπως είναι τα προγράμματα διακοπής καπνίσματος, βελτίωση της διατροφής, ελέγχου του σωματικού βάρους, κλπ. Την ευθύνη για την παροχή αυτών των υπηρεσιών και προγραμμάτων την έχει πρώτα απ’ όλα η Πολιτεία.

Τα δημόσια νοσοκομεία και τα Κέντρα Υγείας θα πρέπει να οργανώσουν ανάλογες υπηρεσίες και να εκπαιδεύσουν κατάλληλα το απαραίτητο προσωπικό. Θα πρέπει όμως και τα Ταμεία της κοινωνικής ασφάλισης να υιοθετήσουν μια ανάλογη πολιτική και να εντάξουν στις παροχές τους την κάλυψη αυτών των αναγκών χωρίς τα σημερινά εμπόδια. Προγράμματα Προαγωγής και Αγωγής Υγείας πρέπει όμως να παρέχονται και στους χώρους εργασίας, αλλά και από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Μέσα σε μία τέτοια συνολικότερη προσπάθεια θα μπορέσει και ο καθένας από μας να δώσει με επιτυχία τη μάχη για την υγεία του και την μακροβιότητά του, χωρίς να παρασύρεται από τα σημερινά πρότυπα του ευδαιμονικού και ανθυγιεινού καταναλωτισμού. Έτσι μόνο θα μπορέσουμε να αντιστρέψουμε τις δυσμενείς τάσεις που αναπτύσσονται την τελευταία κυρίως 20ετία στη χώρα μας. Οι Δυτικοευρωπαίοι μπόρεσαν στο διάστημα αυτό να μειώσουν σημαντικά το κάπνισμα, να βελτιώσουν τη διατροφή τους, να αυξήσουν τη φυσική τους άσκηση και να ενισχύσουν την ποιότητα της ζωής τους, κερδίζοντας έτσι τα διπλάσια επιπλέον χρόνια ζωής απ’ ό,τι οι έλληνες. Άρα είναι κάτι που γίνεται, πολύ περισσότερο που η χώρα μας προσφέρει επιπλέον ευρύτερους παράγοντες υγείας, όπως είναι το κλίμα και οι κοινωνικοί θεσμοί υποστήριξης.

Γιάννης Τούντας
Αν. Καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής
Διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής
και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ)

health.in.gr