Κολπίτιδες: Αντιμετωπίστε τους «εισβολείς»

Μήπως τελευταία έχετε παρατηρήσει κάποια μεταβολή στην ποσότητα ή την ποιότητα των κολπικών εκκρίσεων; Μήπως αισθάνεστε ερεθισμό ή κνησμό στην ευαίσθητη περιοχή; Μήπως πάλι έχετε προσέξει την εμφάνιση κάποιας δερματικής βλάβης (φυσαλίδα, βλατίδα ή έλκος) στην περιοχή; Αν ναι, τότε είναι πολύ πιθανό να έχετε προσβληθεί από κάποιο μικρόβιο που προκαλεί κολπίτιδα και γενικότερα λοίμωξη στον κατώτερο γεννητικό σωλήνα.

Φυσιολογικοί μηχανισμοί άμυνας

Το αιδοίο, ο κόλπος και ο εξωτράχηλος κάτω από φυσιολογικές συνθήκες αποτελούν περιοχές εγκατάστασης διαφόρων λοιμογόνων παραγόντων, οι οποίοι γίνονται απειλητικοί μόνο αν μεταβληθούν οι φυσιολογικοί μηχανισμοί άμυνας:

1. Η οξύτητα του κόλπου: Υπό την επίδραση των ορμονών της ωοθήκης παράγεται γλυκογόνο από το κολπικό επιθήλιο, το οποίο μετατρέπεται σε γαλακτικό οξύ από τους βάκιλλους του Doderlein. To γαλακτικό οξύ διατηρεί το pH του κόλπου όξινο, μεταξύ 3 και 4 και εμποδίζει την ανάπτυξη άλλων μικροοργανισμών.
2. Το παχύ στρώμα του κολπικού πλακώδους επιθηλίου: Αποτελεί ένα σημαντικό φυσικό φραγμό που μέσω της συνεχούς αποφολίδωσης της επιφανειακής στιβάδας εμποδίζεται η εγκατάσταση των βακτηριδίων. Στα κορίτσια και τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες το επιθήλιο λόγω της έλλειψης των ωοθηκικών ορμονών είναι λεπτό και τραυματίζεται εύκολα.
3. Η κλειστή είσοδος του κόλπου: Στα κορίτσια ο κολπικός σωλήνας διατηρείται κλειστός από τον παρθενικό υμένα και προφυλάσσεται έτσι από τις λοιμώξεις. Με την έναρξη της σεξουαλικής ζωής και με τους τοκετούς ο φυσικός αυτός φραγμός γίνεται λιγότερο σημαντικός.
4. Οι αδενικές εκκρίσεις από τον τράχηλο και τους αδένες του προδόμου: Αποβάλλονται συνεχώς προς τα έξω συμβάλλοντας στον καθαρισμό του κόλπου από τα άχρηστα προϊόντα. Επιπλέον οι εκκρίσεις του τραχήλου περιέχουν ανοσοσφαιρίνες και σημαντικό αριθμό λεμφοκυττάρων και πολυμορφοπύρηνων.

Κολπική έκκριση και λοίμωξη

Στην ενήλικη ζωή μια μικρή ποσότητα κολπικής έκκρισης είναι φυσιολογική και συνίσταται σε εκκρίσεις από τους αδένες του προδόμου, αποφολιδωμένα κύτταρα του κόλπου, αλκαλική βλέννη από τον τράχηλο και εκκρίσεις από τους αδένες του ενδομητρίου.

Η ανάγκη για χρήση ταμπόν ή σερβιέτας υποδηλώνει υπερβολική και παθολογική έκκριση. Επίσης η απότομη εμφάνιση υπερέκκρισης συνήθως σημαίνει λοίμωξη, ιδιαίτερα αν συμπίπτει χρονικά με τη λήψη αντισυλληπτικών δισκίων, με την αντιβιοτική θεραπεία ή με μια σεξουαλική επαφή. Η φυσιολογική έκκριση είναι λευκή, αν έχει κιτρινοπράσινο χρώμα υποδηλώνει πυογενή λοίμωξη και συχνά συνοδεύεται από δυσάρεστη οσμή. Ανησυχητικό επίσης είναι το γεγονός η έκκριση να συνοδεύεται από ερεθισμό της περιοχής και κνησμό.

Η κολπική υπερέκκριση αποτελεί ένα από τα συχνότερα συμπτώματα που οδηγεί μια γυναίκα στο γυναικολόγο. Πολλές φορές από την εξέταση δε διαπιστώνεται κάποια λοίμωξη και πρόκειται για μια πολύ συνηθισμένη και φυσιολογική κατάσταση, τη λεγόμενη λευκόρροια που δεν είναι τίποτα άλλο από την αυξημένη σε ποσότητα αλλά φυσιολογική κατά τα άλλα κολπική έκκριση. Σε ένα σημαντικό ποσοστό όμως ανευρίσκεται κάποια μορφή λοίμωξης. Στο 90% των περιπτώσεων η φλεγμονή είναι ήπια και αντιμετωπίζεται εύκολα. Στο υπόλοιπο 10% όμως οι φλεγμονές είναι σοβαρότερες και δύνανται να δημιουργήσουν επώδυνα έλκη, να επεκταθούν προς την πύελο ή να προκαλέσουν γενικευμένη λοίμωξη.

Συνήθεις λοιμώξεις του κατώτερου γεννητικού σωλήνα

Candida Albicans: Είναι ένας μύκητας που μπορεί να συμβιεί φυσιολογικά στο ορθό, ενώ φυσιολογικά μπορεί να βρεθεί και στον κόλπο σε μικρό αριθμό, αφού το οξύ περιβάλλον είναι κατάλληλο για την επιβίωση του, χωρίς να προκαλεί συμπτώματα. Τα νύχια των ασθενών είναι συχνά εστίες ανάπτυξης των μυκήτων και βέβαια είναι δυνατό να μεταδοθεί με τη σεξουαλική επαφή. Συμπτωματική λοίμωξη είναι δυνατό να προκύψει όταν υπάρχουν ορισμένες προδιαθεσικές καταστάσεις:

1. Εγκυμοσύνη: Η υψηλή συγκέντρωση των στεροειδών ορμονών μπορεί να μεταβάλλει τοπικά την οξύτητα του κόλπου και να ευνοήσει την ανάπτυξη τους.
2. Ανοσοκατασταλτική θεραπεία: Εδώ περιλαμβάνονται κυτταροτοξικά φάρμακα και κορτικοστεροειδή.
3. Αντιβίωση: Η αντιβίωση δεν καταστρέφει μόνο τους εισβολείς που απειλούν τον οργανισμό αλλά και τα μικρόβια της φυσιολογικής χλωρίδας στα οποία περιλαμβάνονται και οι γαλακτοβάκιλλοι του κόλπου.
4. Χρόνια αναιμία και γλυκοζουρία

Τυπικά η ασθενής είναι μεταξύ 20 και 40 ετών και προσέρχεται για ερεθιστική κολπική έκκριση, κνησμό στην περιοχή των γεννητικών οργάνων και δυσπαρευνία. Στην εξέταση θα αποκαλυφθεί φλεγμονή στην περιοχή του κόλπου και του αιδοίου με λευκές πλάκες προσκολλημένες στα τοιχώματα που όταν απομακρύνονται αποκαλύπτονται ερυθρωπές περιοχές.

Συνίσταται συνήθως τοπική θεραπεία με αντιμυκητιασικά φάρμακα σε μορφή κολπικής κρέμας ή υποθέτων, αλλά σε σοβαρότερες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί και συστηματική θεραπεία με λήψη δισκίων από το στόμα. Η θεραπεία εξάλλου πρέπει να γίνεται και στους δύο συντρόφους. Τέλος η ασθενής θα πρέπει να χρησιμοποιεί βαμβακερά εσώρουχα και προφυλακτικά κατά τη συνουσία.

Gardnerella Vaginallis: Το κύριο χαρακτηριστικό αυτής της λοίμωξης είναι η μη ερεθιστική δύσοσμη υπερέκκριση που θυμίζει οσμή ψαριού. Η έκκριση είναι γκριζωπή, λεπτόρρευστη και πολλές φορές εμφανίζει φυσαλίδες, ενώ στο κολπικό επίχρισμα παρουσιάζονται χαρακτηριστικά κύτταρα διαγνωστικά της λοίμωξης. Η θεραπεία είναι φαρμακευτική με μετρονιδαζόλη.

Trichomonas Vaginallis: Η τριχομονάδα του κόλπου ανήκει στα πρωτόζωα και στη γυναίκα προσβάλλει τον κόλπο και την ουρήθρα, ενώ στον άνδρα την ακροποσθία και τον προστάτη. Αποτελεί τη συχνότερη αιτία ερεθιστικής κολπικής έκκρισης και μεταδίδεται κυρίως με τη σεξουαλική επαφή.

Η τριχομονάδα όταν φτάσει στον κόλπο καταναλώνει το γλυκογόνο σε βάρος των βάκιλλων του Doderlein, οι οποίοι τελικά εξαφανίζονται. Το αποτέλεσμα είναι το pH του κόλπου να αυξηθεί και να φτάσει το 5,5 και να ευνοηθεί περαιτέρω η ανάπτυξη των βακτηριδίων. Στην οξεία φάση η ασθενής παραπονείται για έντονη ευαισθησία του κόλπου, πόνο, κνησμό, ερεθιστική υπερέκκριση καθώς και δυσουρία και δυσπαρευνία. Στον κόλπο παρατηρούνται σχηματισμοί που μοιάζουν με φράουλα και άφθονη, δύσοσμη και αφρώδης έκκριση. Στη λανθάνουσα φάση δεν υπάρχουν συμπτώματα.

Η θεραπεία είναι πάντοτε συστηματική και πρέπει να περιλαμβάνει και το σεξουαλικό σύντροφο της γυναίκας. Πρέπει να τονίσουμε εδώ ότι είναι δυνατό η τριχομονάδα να παραμείνει στην ουρήθρα,στους βαρθολίνειους αδένες και τους αδένες του Skene,να επαναμολύνει τον κόλπο και να απαιτηθεί εκ νέου θεραπεία.

Σοβαρές λοιμώξεις του κατώτερου γεννητικού σωλήνα

Έρπητας: Ο έρπητας των γεννητικών οργάνων οφείλεται στον ομώνυμο ιό και αποτελεί πολύ σοβαρό γυναικολογικό πρόβλημα. Ο συγκεκριμένος ιός είναι πολύ μεταδοτικός και το 80% των γυναικών που θα έλθουν σε επαφή με άνδρες φορείς θα προσβληθούν. Τα συμπτώματα είναι πολύ έντονα ενώ είναι δυνατό να παρατηρηθούν επαναλαμβανόμενες προσβολές κάθε 3 ή 4 εβδομάδες.

Η πάθηση προσβάλλει το αιδοίο, τον κόλπο, την περιπρωκτική χώρα αλλά και το στόμα. Η γυναίκα παραπονείται για κάψιμο, πόνο και κνησμό στην περιοχή και αν συμμετέχει και η ουρήθρα μπορεί να παρατηρηθεί δυσουρία και κατακράτηση ούρων.

Ο ιός δημιουργεί χαρακτηριστικές βλάβες που ξεκινούν ως μικρές ευαίσθητες βλατίδες που εξελίσσονται σε φυσαλίδες που γρήγορα σπάνε και σχηματίζουν έλκη διαμέτρου περίπου 5 mm.Οι βλάβες επουλώνονται στις 8 με 10 μέρες περίπου και ακολουθεί μια λανθάνουσα περίοδος στην οποία ο ιός παραμένει στα ιερά γάγγλια, από όπου μπορεί να επανενεργοποιηθεί και η λοίμωξη να υποτροπιάσει. Η πάθηση δυνατό να εμφανιστεί στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και η προσβολή του νεογνού δυνατό να αποδειχτεί θανατηφόρος.

Η θεραπεία στη οξεία φάση περιλαμβάνει τοπική και συστηματική χορήγηση ακυκλοβίρης καθώς και τοπικά επιθέματα πάγου και αναλγητικών αλοιφών.

Υπογραμμίζουμε τέλος την αιτιολογική σχέση του ιού με την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου που έχει διαφανεί τα τελευταία χρόνια.

Οξυτενή κονδυλώματα: Η πάθηση αυτή οφείλεται στον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV). Υπάρχουν 40 διαφορετικά είδη του ιού από τα οποία ο 6 και 11 συνδέονται συχνότερα με τα κονδυλώματα ενώ οι 16, 18, 31 και 33 είναι πολύ επιθετικοί και προκαλούν δυσπλασία και καρκίνο του τραχήλου. Ο ιός μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή και η μεταδοτικότητα του είναι μεγαλύτερη μετά την εμφάνιση του θηλώματος. Η θεραπεία είναι τοπική με αλοιφές ποδοφυλλίνης, αλλά μπορεί να χρειαστεί ηλεκτροκαυτηριασμός ή laser.

Chlamydia Trachomatis: Τα αρχικά συμπτώματα στη γυναίκα είναι συνήθως ήπια. Μπορεί να υπάρχει έκκριση που ποικίλει ανάλογα με τη σοβαρότητα της πάθησης. Πολλές φορές η πρώτη ένδειξη είναι η εμφάνιση σαλπιγγίτιδας και μάλιστα αποτελεί τη συχνότερη αιτία χρόνιας φλεγμονής της πυέλου και την κυριότερη αιτία στειρότητας. Εξάλλου τα χλαμύδια έχουν κατηγορηθεί ότι εμπλέκονται στην ανάπτυξη του καρκίνου του τραχήλου. Η θεραπεία είναι συστηματική με αντιβίωση.

Γονόρροια: Η γονόρροια στη γυναίκα αυξάνει τον κίνδυνο σαλπιγγίτιδας και στείρωσης αλλά η έγκαιρη διάγνωση είναι δύσκολη και αυτό γιατί τα συμπτώματα αρχικά είναι ήπια ή απόντα. Η κλασική κλινική εικόνα περιλαμβάνει την ουρηθρίτιδα, την κολπική έκκριση και τη διαταραχή του εμμηνορρυσιακού κύκλου. Μετά την οξεία φάση παραμένει η κολπική έκκριση που ακολουθείται από σημεία φλεγμονώδους νόσου της πυέλου. Η θεραπεία γίνεται με τη χορήγηση υψηλών δόσεων πενικιλίνης από το στόμα.

Προστατευθείτε…

1. Φροντίστε την υγιεινή της περιοχής των γεννητικών οργάνων. Συνίσταται καθημερινό πλύσιμο με νερό και ένα προϊόν ειδικό για την περιοχή που δεν μεταβάλλει την τοπική χλωρίδα και οξύτητα. Μη χρησιμοποιείτε ισχυρά αντισηπτικά εκτός και σας το έχει συστήσει ο ιατρός σας.
2. Ιδιαίτερη φροντίδα χρειάζεστε και τις δύσκολες μέρες της περιόδου. Φροντίζετε να πλένετε την περιοχή καθημερινά και να αλλάζετε συχνά σερβιέτα ή ταμπόν.
3. Προτιμάτε τη χρήση βαμβακερών εσωρούχων, τα οποία αλλάζετε καθημερινά.
4. Στις σεξουαλικές επαφές με κάποιο καινούριο σύντροφο χρησιμοποιείτε πάντα προφυλακτικό. Σώζει ζωές και διαφυλάσσει την υγεία του γεννητικού συστήματος.
5. Αν χρειαστεί να πάρετε κορτικοστεροειδή ή αντιβίωση, έχετε το νου σας για τυχόν ανάπτυξη καντιντιασικής κολπίτιδας. Με τα πρώτα συμπτώματα ενημερώστε τον ιατρό σας.
6. Μην δανείζεστε ξένα εσώρουχα και μη σκουπίζεστε με ξένες πετσέτες.
7. Καταναλώνετε σε τακτική βάση γιαούρτι, που έχει διαπιστωθεί ότι έχει ευεργετική επίδραση στη διατήρηση της φυσιολογικής χλωρίδας του κόλπου.
8. Στην παραλία μετά το μπάνιο μη μένετε με το βρεγμένομαγιώ.

health.in.gr