Καισαρική τομή ή φυσιολογικός τοκετός;

Όσο σημαντική είναι η στιγμή της γέννησης ενός μωρού στην ζωή μιας γυναίκας, εξίσου έντονο είναι το άγχος του τρόπου με τον οποίο αυτό θα επιτευχθεί. Πολλές θεωρούν αδιανόητο οποιοδήποτε άλλο τρόπο πέρα από το φυσιολογικό τοκετό ενώ άλλες, είτε από φόβο μπροστά στο άγνωστο, είτε επειδή εξυπηρετεί τον σύγχρονο τρόπο ζωής θα επιθυμούσαν καισαρική τομή. Υπό ποιές όμως προϋποθέσεις δικαιολογείται η χειρουργική παρέβαση σε μια φυσιολογική διαδικασία;

Καισαρική τομή είναι η εγχείρηση με την οποία εκμαιεύεται το κύημα μετά από τομή των τοιχωμάτων της κοιλίας και της μήτρας. Ανάλογες επεμβάσεις εκτελούνταν ήδη από τη ρωμαϊκή εποχή αλλά μόνο μετά το θάνατο της μητέρας καθώς απαγορευόταν η ταφή χωρίς προηγούμενη κένωση της μήτρας. Αν τυχόν επιζούσε το κύημα ονομάζονταν caesar ή caeson, όπως Ιούλιος Γάιος Καίσαρας…

Ανεξάρτητα αν ο Ιούλιος Καίσαρας όντως ήρθε στον κόσμο με αυτόν τον τρόπο, η ονομασία καισαρική τομή επικράτησε. Η επέμβαση αυτή πραγματοποιούνταν σπανίως σε εγκύους εν ζωή μετά τον 16ο αιώνα εξαιτίας των μικρών πιθανοτήτων επιβίωσης της μητέρας. Έπρεπε να φτάσουμε στο 1882 οπότε ο Sanger εφάρμοσε σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές και μεθόδους αντισηψίας και περιόρισε τη μητρική θνησιμότητα.

Σήμερα η εξέλιξη στις εγχειρητικές τεχνικές, την αναισθησία, την προεγχειρητική παρακολούθηση και τη μετεγχειρητική αγωγή έχουν καταστήσει την καισαρική μια ασφαλή επέμβαση. Ωστόσο, δεν μπορεί να υποκαταστήσει στον φυσιολογικό τοκετό και όπως κάθε επέμβαση, έχει συγκεκριμένες ενδείξεις και συνοδεύεται από ορισμένους κινδύνους.

Ενδείξεις

Οι γνώσεις που έχει συσσωρεύσει η σύγχρονη ιατρική και τα τεχνολογικά μέσα που διαθέτει για την παρακολούθηση μιας εγκυμοσύνης έχουν δώσει τη δυνατότητα της έγκαιρης πρόβλεψης των περιπτώσεων που θα απαιτηθεί καισαρική τομή. Ωστόσο, πολλές φορές η ανάγκη διενέργειας καισαρικής προκύπτει ξαφνικά από κάποια επιπλοκή κατά τη διάρκεια της κύησης ή και κατά τη διάρκεια του τοκετού.

Έτσι, οι κυριότερες ενδείξεις της καισαρικής είναι:

• Κεφαλοπυελική δυσαναλογία – Όπως φανερώνει το όνομα, πρόκειται για περιπτώσεις όπου οι διάμετροι του εμβρύου και της πυέλου της γυναίκας είναι δυσανάλογοι, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη ή και αδύνατη η κάθοδος του εμβρύου διαμέσου του γεννητικού σωλήνα. Η στενή πύελος μπορεί να οφείλεται σε κληρονομικά αίτια, όγκους, οστικά νοσήματα (φυματίωση οστών, οστεομυελίτιδα κλπ), τραυματισμοί (πχ παλιά κατάγματα λεκάνης). Δυσανάλογο μεγάλο μέγεθος του εμβρύου απαντάται σε σακχαρώδη διαβήτη της μητέρας, υδροκεφαλία, δισχιδής ράχη κ.ά. αλλά μπορεί να είναι και σχετικό σε περίπτωση ανώμαλης καθόδου του.
• Ισχιακή προβολή – Δηλαδή το έμβρυο προβάλλει με τα πόδια και όχι με το κεφάλι, που είναι ο συνήθης τρόπος. Η ένδειξη ισχύει κυρίως επί ευμεγέθους εμβρύου και επί πρωτοτόκου γυναίκας. Πολλές φορές όμως μετά την 36η εβδομάδα ο ιατρός μπορεί να γυρίσει το έμβρυο στη κεφαλική προβολή με ορισμένους χειρισμούς στην κοιλιά την μητέρας (εξωτερικός μετασχηματισμός).
• Προδρομικός πλακούντας – Σε αυτή την περίπτωση ο πλακούντας είναι τοποθετημένος χαμηλά και καλύπτει μέρος ή όλο τον τράχηλο, δηλαδή την είσοδο της μήτρας.
• Προηγηθείσα καισαρική τομή – Είναι σχετική ένδειξη καθώς υπάρχει ο κίνδυνος να διασπαστεί η ουλή της προηγούμενης τομής. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος αν η προηγούμενη τομή δεν ήταν εγκάρσια αλλά κάθετη, όπως συνηθίζονταν παλαιότερα.
• Προηγηθείσα διάνοιξη της μητρικής κοιλότητας – Όπως συμβαίνει για αφαίρεση ινομυωμάτων, μητροπλαστική για διόρθωση ανωμαλιών του σχήματος της μήτρας κλπ.
• Νοσήματα της μητέρας – Όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, η φυματίωση, καρδιοπάθεια και νεφροπάθεια.
• Πρόωρη αποκόλληση του πλακούντα – Είναι βαριά επιπλοκή της κυήσεως και εκδηλώνεται ως αιμορραγία το τρίτο τρίμηνο.
• Λοιμώξεις των έξω γεννητικών οργάνων – Έρπης των γεννητικών οργάνων και άλλα αφροδίσια νοσήματα, HIV και ηπατίτιδα C κλπ.
• Πρόπτωση ομφαλίδας
• Αδράνεια μήτρας – Παρουσιάζεται όταν καθυστερεί η έκλυση του τοκετού ή υπάρχει ανεπάρκεια στη συχνότητα, τη διάρκεια ή τον συντονισμό των συστολών της μήτρας με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εξελιχθεί ο τοκετός.
• Αλλοίωση των καρδιακών παλμών του εμβρύου.
• Εκλαμψία
• Αλλες σπανιότερες ενδείξεις είναι παρουσία συριγγίων στον γεννητικό σωλήνα ή κακοήθων όγκων στην περιοχή.

Πρέπει να σημειωθεί ότι τα ανωτέρω δεν είναι όλα απόλυτες ενδείξεις αλλά κάθε γυναίκα αξιολογείται κατά περίπτωση πριν ληφθεί η σχετική απόφαση.

Επιπλοκές

Στον πίνακα που ακολουθεί αναγράφονται οι επιπλοκές που είναι περισσότερο, λιγότερο και εξίσου πιθανές να εμφανιστούν μετά από καισαρική τομή σε σύγκριση με τον φυσιολογικό τοκετό. Σε παρένθεση αναφέρεται η επίπτωση της επιπλοκής ανά 100.000 γυναίκες με καισαρική και με φυσιολογικό τοκετό αντίστοιχα (στοιχεία Βρετανίας).

Πρέπει να επισημανθεί ότι η συχνότητά τους παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις και στην πλειονότητά πρόκειται για σχετικά σπάνιες επιπλοκές. Επιπλέον, σε πολλές περιπτώσεις είναι αδιευκρίνιστο εάν η επιπλοκή οφείλεται στην καισαρική ή στην ίδια την παθολογική κατάσταση για την οποία πραγματοποιήθηκε η επέμβαση.

Συμπεράσματα

Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί ότι μια καθόλα υγιή γυναίκα με ομαλή κυοφορία δεν έχει κανένα λόγο να μην γεννήσει με φυσιολογικό τοκετό. Δυστυχώς η άγνοια και η κακή πληροφόρηση επιτείνουν τον φόβος και το άγχος που νιώθει κάθε επίτοκος. Αλλωστε, η αίσθηση του πόνου διαφοροποιείται ανάλογα με την προσωπικότητα και την προετοιμασία της επιτόκου.

Με τη χρήση φαρμάκων που δεν βλάπτουν τη μητέρα ή το έμβρυο και με τη διδασκαλία ψυχολογικών μεθόδων προετοιμασίας μπορούμε να αμβλύνουμε την αίσθηση του πόνου της γέννας, να ελαττώσουμε το χρόνο της διαδικασίας του τοκετού επιτρέποντας παράλληλα στην επίτοκο να βιώσει ένα γεγονός ιδιαίτερα υψηλής ψυχικής έντασης.

Η καισαρική τομή έχει αναμφίβολα συμβάλλει στη σημαντική μείωση της περιγεννητικής και της μητρικής θνησιμότητας. Πολλά προβλήματα της κύησης που κατά το παρελθόν απειλούσαν τη ζωή μητέρας και εμβρύου μπορούν πλέον να επιλυθούν εύκολα και με ασφάλεια. Το σημαντικό είναι ακριβώς ότι οι γυναίκες και οι ιατροί τους έχουν περισσότερες επιλογές στη διάθεσή τους ώστε να εφαρμόζουν αυτό που κάθε φορά εγγυάται τη μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια για τη μητέρα και το παιδί της.

health.in.gr