Στατίνες: Οι απαντήσεις στις ερωτήσεις σας

Εξαιτίας της δικαιολογημένης ανησυχίας που προκάλεσε σε πολλούς ασθενείς η πρόσφατη απόσυρση από την αγορά του υπολιπιδαιμικού φαρμάκου σεριβαστατίνη (Lipoban και Eltina), θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στις κυριότερες ερωτήσεις που μας κάνετε, προκειμένου να συμβάλουμε στη σωστή ενημέρωσή σας για το τι ακριβώς συμβαίνει.


Τον τελευταίο καιρό ακούγονται πολλά για τις στατίνες. Είναι επικίνδυνες; Μήπως θα πρέπει να σταματήσω τη λήψη τους;

Τα αντιλιπιδαιμικά φάρμακα που είναι ευρέως γνωστά ως στατίνες είναι ασφαλή και και αποτελεσματικά για τους περισσότερους ασθενείς. Όσοι λαμβάνουν στατίνες και δεν εμφανίζουν παρενέργειες, θα πρέπει να συνεχίζουν τη λήψη και να συμβουλευτούν το γιατρό τους, αν ανησυχούν για την ασφάλεια της υγείας τους.

Οι στατίνες είναι φάρμακα που έχουν ελεγχθεί ενδελεχώς και είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι συνιστούν έναν ασφαλή και αποτελεσματικό τρόπο ελάττωσης των επιπέδων χοληστερίνης αίματος. Αν συνδυαστούν με σωστή διατροφή και τακτική άσκηση, έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν σε μεγάλο βαθμό (περίπου κατά 30%) τον κίνδυνο καρδιοπαθειών και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, ελαττώνουν την αναγκαιότητα καρδιοχειρουργικών επεμβάσεων και αγγειοπλαστικής, καθώς και τον κίνδυνο θανάτου από αυτά τα νοσήματα.


Τι ακριβώς κάνουν οι στατίνες και γιατί χρησιμοποιούνται ευρέως;

Οι στατίνες ανήκουν στην κατηγορία υπολιπιδαιμικών φαρμάκων που βοηθούν στην ελάττωση των επιπέδων της «κακής» χοληστερόλης LDL και στην αύξηση των επιπέδων της «καλής» χοληστερόλης HDL .Έτσι, αποτρέπουν τη δημιουργία αθηρωματικών πλακών στις αρτηρίες (αθηροσκλήρυνση).

Μακροχρόνιες μελέτες σχετικά με τις εν λόγω ουσίες έχουν αποδείξει ότι είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές και ότι, σε συνδυασμό με σωστή διατροφή και τακτική άσκηση, έχουν σώσει χιλιάδες ανθρώπους.

Υπάρχουν επίσης και άλλα φάρμακα που βοηθούν στην ελάττωση των επιπέδων της χοληστερόλης ορού. Την απόφαση σχετικά με το ποιο είναι πιο κατάλληλο για εσάς θα τη λάβει ο γιατρός σας.

Εάν οι στατίνες είναι ασφαλή φάρμακα, όπως υποστηρίζετε, γιατί αποσύρθηκε η σεριβαστατίνη (εμπορική ονομασία Lipoban ή Eltina) από την κυκλοφορία;


Οι φαρμακευτικές εταιρείες Bayer και Elpen οι οποίες παράγουν τα εμπορικά σκευάσματα Lipoban και Eltina αντίστοιχα, τα απέσυραν από την κυκλοφορία λόγω του θανάτου 31 ασθενών που λάμβαναν σεριβαστατίνη, η οποία είναι η δραστική ουσία αυτών των φαρμάκων. Η μοιραία κατάληξη των πασχόντων σχετίστηκε με μια σπάνια παρενέργεια της σεριβαστατίνης, τη ραβδομυόλυση.

Η ραβδομυόλυση είναι μια όχι και τόσο συνηθισμένη κατάσταση κατά την οποία παρατηρείται καταστροφή των μυϊκών κυττάρων. Το περιεχόμενο των κατακερματισμένων μυϊκών κυττάρων εισέρχεται στην κυκλοφορία. Ως επακόλουθο μπορεί να προκληθούν σοβαρές (ακόμη και δυνητικά θανατηφόρες) βλάβες στους νεφρούς ή και σε άλλα όργανα.


Αν και η καταστροφή των μυϊκών κυττάρων είναι μια γνωστή παρενέργεια των στατινών, ιδίως όταν συγχορηγούνται με άλλα φάρμακα που ονομάζονται φιμπράτες, είναι ιδιαίτερα σπάνια.

Φαίνεται ότι η ραβδομυόλυση είναι πιο συχνή παρενέργεια στην περίπτωση της σεριβαστατίνης και γι’ αυτό και αποσύρθηκαν τα εν λόγω σκευάσματα από την αγορά.
Στους περισσότερους ασθενείς τα οφέλη των στατινών όσον αφορά στην αποτροπή των καρδιοπαθειών υπερκαλύπτουν σε μεγάλο βαθμό τον κίνδυνο από τις σοβαρές παρενέργειές τους.

Τι θα πρέπει να κάνουν οι ασθενείς που λαμβάνουν σεριβαστατίνη;

Όλοι οι ασθενείς που λαμβάνουν το φάρμακο, θα πρέπει να σταματήσουν τη λήψη του και να επικοινωνήσουν με το γιατρό τους, για να τους συνταγογραφήσει άλλο αντιλιπιδαιμικό σκεύασμα.

Οι ασθενείς που λαμβάνουν σεριβαστατίνη, ή οποιαδήποτε άλλη στατίνη, και εμφανίζουν μυαλγίες ή έχουν σκούρα ούρα, πρέπει αμέσως να σταματήσουν να παίρνουν το φάρμακο και να επικοινωνήσουν άμεσα με το γιατρό τους.

Επίσης, όσοι λαμβάνουν ταυτοχρόνως σεριβαστατίνη και γεμφιβροζίλη (Lopid και άλλα φάρμακα της ίδιας κατηγορίας), πρέπει επίσης να διακόψουν αμέσως τη λήψη τους και να επικοινωνήσουν με το γιατρό τους.

Πώς θα καταλάβω ότι εμφανίζω σοβαρή και δυνητικά επικίνδυνη παρενέργεια από τη χρήση στατινών;

Στην περίπτωση της ραβδομυόλυσης οι ασθενείς αισθάνονται μυϊκό πόνο στις γαστροκνημίες (στις γάμπες), στη μέση ή και σε ολόκληρο το σώμα τους. Αυτές οι μυαλγίες μπορεί να συνδυάζονται με αδυναμία, ναυτία, εμετούς και αποβολή σκουρόχρωμων ούρων.

Αν τα συμπτώματα που οφείλονται σε παρενέργειες των στατινών γίνουν αντιληπτά εγκαίρως, μπορεί να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά και γρήγορα. Οι γιατροί συνήθως υποβάλλουν τους ασθενείς και σε εργαστηριακές εξετάσεις, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου των δεικτών νεφρικής και ηπατικής λειτουργίας, προκειμένου να διαπιστώσουν σημεία προβλημάτων που πιθανόν σχετίζονται με τις στατίνες πριν ακόμη εμφανιστούν συμπτώματα.

Πάντως, αυτές οι εργαστηριακές εξετάσεις πραγματοποιούνται τακτικά κατά την παρακολούθηση ασθενών που λαμβάνουν στατίνες, για να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητα της αντιλιπιδαιμικής αγωγής αλλά και για να διαγνωστούν εγκαίρως οι πιθανές παρενέργειές της.


Έχουν οι άλλες στατίνες σοβαρές παρενέργειες;

Όπως συμβαίνει και με όλα ανεξαιρέτως τα φάρμακα, η χρήση των στατινών μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να συνοδευτεί από την εμφάνιση παρενεργειών. Η πιο σημαντική από όλες είναι η ραβδομυόλυση, η οποία είναι πιθανότερη, αν ο ασθενής λαμβάνει συγχρόνως και φιμπράτες.

Σε γενικές γραμμές, ο κίνδυνος εμφάνισης θανατηφόρων παρενεργειών είναι πολύ μικρός. Επειδή ήταν λίγο συχνότερος με τη σεριβαστατίνη, η τελευταία αποσύρθηκε από την αγορά.

Όπως και για όλα τα φάρμακα, οι ασθενείς πρέπει να ακολουθούν προσεκτικά τις οδηγίες του γιατρού τους και να διαβάζουν τις πληροφορίες που αναγράφονται στο κάθε σκεύασμα, ούτως ώστε να μάθουν περισσότερα για τις πιθανές παρενέργειές του.


Εκτός από στατίνες, παίρνω επίσης και ένα φάρμακο που ανήκει στην κατηγορία των φιμπρατών. Ακουσα ότι αυτός ο συνδυασμός είναι επικίνδυνος. Τι πρέπει να κάνω;


Οι στατίνες συνταγογραφούνται συχνά σε συνδυασμό με φιμπράτες, συνήθως με γεμφιβροζίλη (Lopid ή άλλα εμπορικά σκευάσματα). Στις περισσότερες περιπτώσεις η ταυτόχρονη χρήση αυτών των φαρμάκων δεν εγκυμονεί κανέναν κίνδυνο και είναι αποτελεσματική και ασφαλής.

Αν και όντως υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ραβδομυόλυσης όταν συνδυάζονται αυτές οι δύο κατηγορίες φαρμάκων, και πάλι αυτή η ανεπιθύμητη δράση είναι πολύ σπάνια.
Για να ελαττωθεί ο κίνδυνος εμφάνισής της, οι επιστήμονες προσαρμόζουν προσεκτικά τη δόση και των δύο φαρμάκων στις ανάγκες του κάθε ασθενή και τον θέτουν υπό παρακολούθηση, για να διαγνώσουν εγκαίρως τις πιθανές ανεπιθύμητες δράσεις. Αυτή η παρακολούθηση μπορεί να συνίσταται σε απλές εργαστηριακές εξετάσεις που ελέγχουν την ηπατική και τη νεφρική λειτουργία και τον έλεγχο δεικτών μυϊκής φλεγμονής.

Εάν πάσχετε από κάποιου είδους νεφροπάθεια, ο κίνδυνος εμφάνισης παρενεργειών από το συνδυασμό στατίνης-φιμπράτης είναι μεγαλύτερος και θα πρέπει να συμβουλευτείτε το γιατρό σας.

Υπάρχουν και άλλα φάρμακα που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης παρενεργειών όταν συγχορηγούνται με στατίνες. Αυτά είναι τα αντιβιοτικά του τύπου της ερυθρομυκίνης, οι υψηλές δόσεις νυασίνης, η κυκλοσπορίνη, ορισμένα αντιμυκητιασικά και το αντικαταθλιπτικό Serzone (νεφαζοδόνη).


Εάν εμφανίζω παρενέργειες από τη λήψη της στατίνης, έχω άλλες επιλογές;


Οι ασθενείς που εμφανίζουν παρενέργειες από τις στατίνες μπορεί να τις αντικαταστήσουν με κάποια άλλη στατίνη ή με άλλα φάρμακα που ελαττώνουν τα επίπεδα της χοληστερόλης. Αυτό θα το αποφασίσει ο γιατρός τους.
Έχει σημασία να θυμάστε ότι τα κύρια μέτρα ελάττωσης των επιπέδων της χοληστερόλης είναι μη φαρμακευτικά και αφορούν κυρίως στη σωστή δίαιτα και στην τακτική άσκηση. Τα φάρμακα που ελαττώνουν τα επίπεδα της χοληστερόλης απλώς συμπληρώνουν την προσπάθεια που κάνετε με την αλλαγή του τρόπου ζωής σας.

Σημείωση: Οι παραπάνω πληροφορίες προέρχονται από την επίσημη ενημέρωση του ΕΟΦ και της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας.

health.in.gr