Απεμπλουτισμένο ουράνιο: όταν οι προβολείς της δημοσιότητας απομακρύνονται, τα ερωτήματα παραμένουν.

Η θύελλα της πληροφόρησης για το Σύνδρομο των Βαλκανίων έχει καταλαγιάσει, αλλά τα ερωτήματα παραμένουν, είναι θεμελιώδη και θα απασχολούν για πολύ καιρό τους ειδικούς επιστήμονες. Δεν αφορούν μόνο στη χρήση και την επικινδυνότητα του απεμπλουτισμένου ουρανίου, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο οι σύγχρονες κοινωνίες προστατεύουν και ενημερώνουν τους πολίτες τους από επικείμενους κινδύνους. Τελικά ποια είναι η αλήθεια;

H ιστορία της Isra

Η μεγαλύτερη ατυχία που έπληξε τη ζωή της τρίχρονης Isra Ahmed πουζει στο Ιράκ δεν ήταν το γεγονός ότι πάσχει από λευχαιμία. Είναι ότι προσβλήθηκε από λευχαιμία στο Ιράκ την εποχή που το υγειονομικό σύστημα της χώρας έχει πληγεί από τις κυρώσεις των Ηνωμένων Εθνών, οι οποίες ξεκίνησαν πριν από οκτώ χρόνια. Η Isra αιμορραγεί συνεχώς από τη μύτη και τα ούλα της, και τίποτα δεν φαίνεται ότι μπορεί να αναστρέψει την κατάστασή της.

Το ρεπορτάζ των New York Times, το οποίο έκανε διάσημη την Isra σε όλο τον κόσμο, είναι ένα από τα πολλά που έχουν κάνει την εμφάνισή τους στα μέσα μαζικής ενημέρωσης όλου του κόσμου σχετικά με τα υψηλά ποσοστά λευχαιμίας στα παιδιά του Ιράκ κυρίως σε περιοχές κοντά στα πεδία των μαχών του Πολέμου του Κόλπου. Το γεγονός, μάλιστα, επιβεβαιώνεται τόσο από παρατηρητές του ΟΗΕ όσο και από ανεξάρτητους γιατρούς που επισκέπτονται τη χώρα για να διαπιστώσουν την κατάσταση από κοντά.

Στο Παιδιατρικό Νοσοκομείο της Basra, η οποία ήταν πιο κοντά στις περιοχές έντονων βομβαρδισμών, τα κρούσματα παιδικής λευχαιμίας εμφανίζουν αύξηση μέχρι και δέκα φορές. Ταυτόχρονα, μεγάλη αύξηση παρουσιάζουν και οι γενετικές ανωμαλίες, με αποτέλεσμα πολλά παιδιά να γεννιούνται με παραμορφώσεις ή άλλες αναπηρίες.

Μία από τις θεωρίες που έχουν προταθεί για την ερμηνεία αυτού του φαινομένου και η οποία διερευνάται από τότε μέχρι και σήμερα, είναι αυτή που και σήμερα απασχολεί τους λαούς όλης της Ευρώπης. Το εξασθενημένο ουράνιο που χρησιμοποιείται για να προσδώσει μεγαλύτερη διατρητική ικανότητα στα πυρομαχικά των αεροπλάνων, προτείνεται ως το αίτιο για τα κρούσματα λευχαιμίας σε στρατιώτες που υπηρέτησαν στις ευρωπαϊκές ειρηνευτικές δυνάμεις στη Βοσνία και το Κόσοβο. Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή.

Ιαπωνία: Το πρώτο θύμα της ραδιενέργειας

Οι πρώτες καλά τεκμηριωμένες έρευνες για τις επιπτώσεις της ραδιενέργειας στην ανθρώπινη υγεία έχουν γίνει εδώ και πολλά χρόνια στους Ιάπωνες κατοίκους της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, καθώς και στους εργάτες εξόρυξης και επεξεργασίας του ουρανίου. Οι έρευνες αυτές απέδειξαν, πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι η ραδιενεργός ακτινοβολία έχει άμεσες επιπτώσεις στο γενετικό υλικό των ζωντανών οργανισμών. Προκαλεί δηλαδή σε μεγάλη συχνότητα όλες τις μορφές καρκίνου, καθώς και γενετικές μεταλλάξεις που εκδηλώνονται με τη γέννηση παιδιών με συγγενείς ανωμαλίες. Οι Ιάπωνες κάτοικοι των περιοχών που επλήγησαν με πυρηνικά όπλα, εμφάνισαν πολύ μεγάλη αύξηση τόσο των συγγενών ανωμαλιών όσο και των διάφορων μορφών καρκίνου και πληρώνουν το κόστος μέχρι και σήμερα. Οι βλάβες στο γενετικό υλικό αφορούν σε όλα τα κύτταρα του οργανισμού, γι’ αυτό και προσβάλλουν όλα τα όργανά του. Μπορεί, μάλιστα, να είναι τόσο δυνατές ώστε να προκαλέσουν ακόμα και τον κυτταρικό θάνατο. Η καταστροφική δράση της ακτινοβολίας στο γενετικό υλικό των ζωντανών οργανισμών έχει μελετηθεί σε μεγάλο βαθμό και χρησιμοποιείται σήμερα με επιτυχία για την αποστείρωση ιατρικών εργαλείων και νοσοκομειακών αναλωσίμων αλλά και στην ακτινοθεραπεία του καρκίνου.

Το (μη) Σύνδρομο του Κόλπου

Το απεμπλουτισμένο ουράνιο δεν χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία στο Κόσοβο. Το 1991 έγινε χρήση του και στον Περσικό κόλπο. Οι βετεράνοι στρατιώτες του Κόλπου παρουσίασαν σε μεγάλο ποσοστό ένα σύνδρομο, το λεγόμενο Σύνδρομο του Κόλπου, πολλά συμπτώματα του οποίου έγινε προσπάθεια να αποδοθούν στην επίδραση της ραδιενεργού ακτινοβολίας από τα πυρομαχικά με το απεμπλουτισμένο ουράνιο. Η κλινική εικόνα του Συνδρόμου του Κόλπου περιλαμβάνει χρόνια κόπωση, γαστρεντερικές διαταραχές και δερματολογικά προβλήματα, καθώς και μία πλειάδα άλλων συμπτωμάτων. Οι υποθέσεις για την ερμηνεία του περιλαμβάνουν τη χρήση χημικών ή βιολογικών όπλων από το Ιράκ, το απεμπλουτισμένο ουράνιο, την εισπνοή τοξικών ουσιών από τα χημικά εργοστάσια ή τις πετρελαιοπηγές που καταστράφηκαν, ακόμα και παρενέργειες από τα εμβόλια στα οποία υποβλήθηκαν οι στρατιώτες, ώστε να προφυλαχθούν από ασθένειες και βιολογικά όπλα. Η ευρύτητα των συμπτωμάτων και το γεγονός ότι προσβλήθηκαν στρατιώτες σε πολλά πεδία μαχών, χωρίς να έχουν εκτεθεί στους ίδιους κινδύνους, αλλά και πολλοί που είχαν υπηρετήσει σε καθαρά γραφειοκρατικές θέσεις, δεν οδήγησαν τις αρχές του αμερικανικού υπουργείου Αμυνας σε ένα σαφές συμπέρασμα για το αίτιο του Συνδρόμου του Κόλπου. Η ερμηνεία, μάλιστα, που τελικά προτάθηκε ήταν ότι τα συμπτώματα οφείλονταν στη Μετατραυματική Αγχώδη Διαταραχή, ένα καθαρά ψυχιατρικό σύνδρομο. Το σύνδρομο αυτό αποδίδεται στις ιδιαίτερες απαιτήσεις και εντάσεις των συνθηκών της μάχης και, παρ΄ ότι έχει αφετηρία του την ψυχική σφαίρα, εκδηλώνεται με κλινικά συμπτώματα όπως αυτά των βετεράνων του Κόλπου. Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι οι βετεράνοι του Κόλπου υποβλήθηκαν σε όλες τις πιθανές κλινικές και παρακλινικές εξετάσεις, χωρίς ωστόσο να αναγνωριστεί σε όλους ένα συγκεκριμένο αίτιο που προκάλεσε τη νόσο.

Το «σύνδρομο των Βαλκανίων»

Το σύνδρομο όμως των Βαλκανίων διαφοροποιείται από αυτό του πολέμου στον Κόλπο. Οι στρατιώτες που πιστεύεται ότι έχουν προσβληθεί, παρουσιάζουν λευχαιμία, έναν τύπο καρκίνου του αίματος και όχι τα ασαφή συμπτώματα των βετεράνων του Κόλπου. Μάλιστα, υπάρχει μία διάχυτη ανησυχία ότι το αίτιο είναι η ραδιενέργεια από τα βλήματα απεμπλουτισμένου ουρανίου που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων.

Πώς όμως τα βλήματα με απεμπλουτισμένο ουράνιο απειλούν την υγεία μας; Τι μας πληροφορεί η επιστημονική βιβλιογραφία για τα ερωτήματα αυτά;

health.in.gr