Σταύρος Πετσόπουλος: Το νέο είδος ευπώλητων βιβλίων λειτουργεί σαν χιονοστιβάδα

Συνέντευξη στην Τζωρτζίνα Ντούτση

Με σεβασμό προς τον αναγνώστη και το βιβλίο, οι εκδόσεις Άγρα αποτελούν ανελλιπώς από το 1979, μια σταθερή αξία στο εκδοτικό τοπίο της χώρας μας. Με αφορμή την πρόσφατη τιμητική διάκριση των εκδόσεων με το Ειδικό Βραβείο Εκδοτικό Αποτύπωμα, στα φετινά Βραβεία Βιβλίου Public, ο επικεφαλής των εκδόσεων Άγρα, Σταύρος Πετσόπουλος, μιλά στο in.gr.

Στα φετινά Βραβεία Βιβλίου Public, σας απονεμήθηκε το Ειδικό Βραβείο Εκδοτικό Αποτύπωμα για τις Εκδόσεις Άγρα. Ένα Βραβείο που πέρσι είχαν κερδίσει οι Εκδόσεις Ίκαρος.
Ποιο το σχόλιό σας για τον θεσμό των Βραβείων Βιβλίου Public και ποια η τοποθέτησή σας για τα βιβλία που ξεχωρίζουν με τις ψήφους τους οι αναγνώστες;
«Μια μεγάλη γιορτή για το βιβλίο είναι σπουδαίο πράγμα, ιδιαίτερα στις μέρες μας όπου τόσες κακές ειδήσεις φτάνουν στ’ αυτιά μας αλλά και στην εκδοτική ζωή μας – εκθέσεις σε δημόσιους χώρους με λίγο κόσμο, ένα κράτος επιθετικό είτε με τη μια κυβέρνηση είτε με την άλλη, βιβλιοπωλεία και αλυσίδες βιβλιοπωλείων που κλείνουν, μεγάλα «φέσια», κ.λπ. Μια μεγάλη γιορτή για το βιβλίο δίνει χαρά και αισιοδοξία.

»Είμαστε αμήχανοι ακόμα με τα βραβεία κοινού, κατά το πρότυπο της Eurovision. Είμαστε όμως επίσης αμήχανοι με βραβεία επιτροπών (κρατικών και μη) τα τελευταία χρόνια. Ίσως η συνύπαρξη δύο διαφορετικών τρόπων βράβευσης προσφέρει δύο ματιές και δύο τρόπους αξιολόγησης, άρα δύο προοπτικές, που είναι πάντα καλό πράγμα. Άλλωστε, και στην περίπτωση της δικής μας τιμητικής διάκρισης, βραβευτήκαμε από μια επιτροπή εξαίρετων κριτών, και τους ευχαριστούμε γι’ αυτό. Εντός του ίδιου θεσμού, υπήρξε η συνύπαρξη των δύο συστημάτων, άρα έχετε την απάντηση».

Στον ευχαριστήριο λόγο σας αναφερθήκατε σε νέους εκδότες και ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία, δίνοντας παράλληλα μια ιδέα για την προσθήκη -ενδεχομένως- μιας νέας κατηγορίας βραβείων στον θεσμό… αυτή των βιβλιοπωλών. Μια κατηγορία επαγγελματιών που βάλλεται ιδιαίτερα στις μέρες μας, όταν μάλιστα μεγάλα βιβλιοπωλεία, δυστυχώς, κατεβάζουν ρολά…
«Μακάρι να μπουν στον χάρτη των βραβείων και τα νέα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ανά την Ελλάδα που άνοιξαν τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα στα χρόνια της κρίσης, κυρίως από το 2013 και μετά. Το ίδιο ισχύει για τους νέους εξαιρετικούς εκδότες, που προσφέρουν σπουδαία κείμενα με μεγάλη φροντίδα τυπογραφική και αισθητική και παρ’ όλες τις αντιξοότητες είναι αρκετά παλαβοί και παθιασμένοι ώστε να το τολμούν».

Οι Έλληνες είναι φιλαναγνώστες; Πώς κρίνετε τις επιλογές τους, σύμφωνα με τις λίστες των ευπώλητων βιβλίων;
«Η φιλαναγνωσία δεν αποτελεί αξία από μόνη της, σημασία έχει τί διαβάζεις και πώς το επεξεργάζεσαι, όπως γράφουν η Edith Wharton και ο Schopenhauer σε δύο βιβλίδια που εκδώσαμε.

»Το νέο είδος ευπώλητων βιβλίων λειτουργεί σαν χιονοστιβάδα που τείνει να πνίξει την πολυσημία απαιτητικών τίτλων και, στη διάρκεια, τη δυνατότητα ύπαρξής τους. Κάποια βιβλία πουλάνε επειδή ήδη πουλήσανε, χωρίς άλλα κριτήρια, σαν τη χιονόμπαλα που μεγαλώνει μόνο από το κύλισμά της και παρασέρνει τα πάντα.

»Τώρα που έρχεται το καλοκαίρι, ας προσέξουμε την αλλαγή του είδους των βιβλίων που βλέπουμε να διαβάζει πλέον ο κόσμος στα καράβια προς τα νησιά και τις παραλίες.

Μπαίνοντας στο Β’ εξάμηνο του 2016, πώς κυλάει η τρέχουσα χρονιά για τις εκδόσεις Άγρα;
«Η αγορά είναι δύσκολη, η οικονομική δυνατότητα των αναγνωστών είναι πολύ περιορισμένη, και η πληρωμή μας από τα βιβλιοπωλεία όλο και δυσκολότερη. Παρ’ όλα αυτά έχουμε ένα εξαιρετικό πρόγραμμα, σύμφωνα βέβαια με τα δικά μας κριτήρια και των φίλων αναγνωστών μας, που μας δίνει το κέφι σε όλες τις αντιξοότητες».

Θα λέγατε ότι ο χώρος του βιβλίου έχει γεμίσει εκδότες και συγγραφείς;
«Πάντα ήταν δυσανάλογη η παρουσία εκδοτών και συγγραφέων στον τόπο μας. Προτιμώ όμως τη δυνατότητα στην Ελλάδα, ακόμα και στον καιρό της κρίσης, να εκδίδονται και οι μέτριοι συγγραφείς, καθώς και οι μικροί εκδότες να βρίσκουν το δρόμο της διανομής. Σε χώρες όπως η Αγγλία, οι ΗΠΑ κ.ά. αυτό είναι σχεδόν αδύνατο πλέον και οι νέες φωνές πολύ δύσκολα βρίσκουν διέξοδο. Άρα, καλύτερα η δυνατότητα της πολυφωνίας, κι ας γίνει αλλιώς το ξεσκαρτάρισμα».

Θεωρείτε πως η κρίση στο χώρο του βιβλίου οφείλεται αποκλειστικά στα νέα οικονομικά δεδομένα της πολιτείας και της κοινωνίας;
«Πολύ καίρια ερώτηση. Βεβαίως και τα νέα οικονομικά δεδομένα της πολιτείας και της κοινωνίας έχουν δημιουργήσει ασφυκτική κατάσταση και έχουν οδηγήσει σε κλυδωνισμούς αλλά και στο κλείσιμο πολύ σοβαρών επαγγελματιών του βιβλίου. Όμως υπήρχε από τα πριν κακοδιαχείριση σε πολλούς και άκριτες προσπάθειες γιγαντισμού, και η κρίση απλώς επιτάχυνε το κλείσιμό τους. Τα λάθη από το 1990 και μετά είναι πάμπολλα, πολύ συχνά αφελή και αυτονόητα, αλλά αυτό είναι αντικείμενο άλλης κουβέντας. Ταυτόχρονα τα χρόνια αυτά έγιναν σπουδαία πράγματα στο χώρο μας, με κύριο την επιλογή σπουδαίων τίτλων, τη μεγάλη αναβάθμιση της τυπογραφικής ποιότητας, των μεταφράσεων κ.λπ».

Από τον Ιούνιο του 1979 οι εκδόσεις Άγρα δεν έχουν κάνει ποτέ «εκπτώσεις» στις επιλογές και στην αισθητική ενός βιβλίου που φέρει την υπογραφή αυτή. Η σημερινή δύσκολη κατάσταση θα μπορούσε να σταθεί ικανή για μικρές υποχωρήσεις ή για όποιες αλλαγές, από την πλευρά σας;
«Καλώς ή κακώς, τέτοια βιβλία ξέρουμε να κάνουμε κι αυτά κάνουμε. Και να θέλαμε να κάνουμε εκπτώσεις στο χαρακτήρα της δουλειάς μας, δεν γνωρίζουμε το πώς. Άλλωστε, νομίζω ότι η μόνη έξυπνη διαχείριση σε μια περίοδο κρίσης είναι να κάνεις ακόμη καλύτερα αυτό που ήδη κάνεις».

Οι εκδόσεις Άγρα αγαπούν την τεχνολογία; Θεωρείτε πως είναι ένα μέσο εξωστρέφειας και διευκόλυνσης;
«Αν και δίνουμε εντύπωση συντηρητικής σχέσης με την τεχνολογία, λόγω ίσως του πολυτονικού στα κείμενά μας και της αγάπης για τα ματ χαρτιά, πρέπει να σημειώσουμε ότι ήμασταν πάντα πρωτοπόροι στα θέματα της τεχνολογίας, τους πειραματισμούς και τις νέες αναβαθμισμένες τεχνικές δυνατότητες για την εξελιγμένη επεξεργασία των εικόνων, της τυπογραφίας και των υλικών. Βέβαια, ψάχναμε πάντα να παντρεύουμε την τεχνική εξέλιξη με τεχνικές του παρελθόντος και να κρατάμε τα μαθήματα των παλαιοτέρων στους τυπογραφικούς κανόνες και στο σχεδιασμό των γραμμάτων, που η ταχεία εξέλιξη συχνά ποδοπατεί».

Ποιες είναι επόμενες εκδόσεις που ετοιμάζετε;
«Μόλις κυκλοφορήσαμε δύο σπουδαίους συγγραφείς που εκδίδουμε χρόνια, τον Θωμά Κοροβίνη με τον Κατάδεσμο και τον Γιόζεφ Ροτ με τα Βερολινέζικα χρονικά – 1920-1933, αλλά και δύο μικρά διαμάντια μιας σπουδαίας συγγραφέως, της ελάχιστα γνωστής στη χώρα μας Ετέλ Αντνάν: Γράφοντας σε μια ξένη γλώσσα και Το τίμημα που δεν είμαστε διατεθειμένοι να καταβάλουμε για τον έρωτα.

»Άμεσα ετοιμάζονται το «ψυχολογικό» και «σκληρό» μυθιστόρημα του Σιμενόν Μπέττυ, ένα μυθιστόρημα του Γιάννη Μαρή, που είχε κυκλοφορήσει μόνο σε συνέχειες το 1957, με τίτλο Το τέλος του δρόμου, και το Ούτου του Καρύλ Φερέ, που θεωρείται πλέον ο σημαντικότερος συγγραφέας νουάρ στη Γαλλία. Πλάι τους η μυθιστοριοποιημένη βιογραφία από τoν Αμερικανό Ρόμπερτ Λίττελ του διάσημου κατασκόπου Κιμ Φίλμπυ, με τίτλο Ο νεαρός Φίλμπυ – Πορτραίτο ενός πράκτορα σε νεαρή ηλικία.

»Ταυτόχρονα, ετοιμάζουμε έναν τόμο με ανθολόγηση κειμένων του Φρόυντ για τις Καθημερινές σεξουαλικές διαστροφές, έναν τόμο με τη ζωή και τα γραπτά του ποιητή Ανδρέα Καμπά (1919-1965), έναν δεύτερο τόμο Αυτοβιογραφίας του μεγάλου σκηνοθέτη Νίκου Κούνδουρου, το μυθιστόρημα Τ’ Αστέρια του Σιντί Μουμέν του Μαροκινού συγγραφέα Μαχί Μπινμπίν, που πραγματεύεται τη διαμόρφωση άβγαλτων φτωχών χωριατόπαιδων σε τρελαμένους τρομοκράτες, και βέβαια, ένα ακόμη βιβλίο του Ρομπέρτο Μπολάνιο, του συγγραφέα του 2666, με τίτλο Το παγοδρόμιο.

»Σύντομα θα κυκλοφορήσει και η συλλογή διηγημάτων του πρωτοεμφανιζόμενου Θόδωρου Φέστα Ο γέρος που φορούσε ένα καπέλο. Παράλληλα, ετοιμάζουμε τρία εξαιρετικά βιβλία δοκιμιακού τύπου από τους καλύτερους διανοητές του τόπου: της βραβευμένης από την Ακαδημία Αθηνών Μαρίας Δεληβοριά Ο Αγώνας του ’21 και η υπονόμευσή του – Οι σύγχρονες μαρτυρίες και η κρίση του Σολωμού, τη συλλογή δοκιμίων του ποιητή και μεταφραστή του Σαίξπηρ Διονύση Καψάλη Η ταραχή των ανθρωπίνων και τη συλλογή δοκιμίων του διανοητή Σάββα Μιχαήλ Homo Liber.

entertainment.in.gr