«Ένας κόσμος αποκομμένος από τις δυσκολίες της αστικής ζωής» – Mια σπάνια έκθεση με σχέδια του Ρενουάρ

Τα φωτεινά χρώματα και η αισθησιακή του πινελιά κοσμούν αμέτρητα κούπες, αφίσες και τσάντες, καθώς και εκθέσεις με μεγάλη επιτυχία. Ωστόσο, η εμπορευματοποίηση του Πιερ-Ογκίστ Ρενουάρ και των συναδέλφων του ιμπρεσιονιστών ζωγράφων έχει παραλείψει κάτι – ο Ρενουάρ ήταν ένας καταξιωμένος σκιτσογράφος που δημιούργησε μια διακεκριμένη αλλά σε μεγάλο βαθμό άγνωστη συλλογή σχεδίων, παστέλ, ακουαρέλων και χαρακτικών.

Παστέλ, κόκκινη και λευκή κιμωλία

Περισσότερα από εκατό από αυτά τα έργα εκτίθενται τώρα σε μια νέα έκθεση, Renoir Drawings, στη Morgan Library & Museum της Νέας Υόρκης. Ακολουθώντας ολόκληρη την πορεία της ζωής και της καριέρας του καλλιτέχνη, είναι η πρώτη έκθεση σε περισσότερα από 100 χρόνια που είναι αφιερωμένη εξ ολοκλήρου στα έργα του Ρενουάρ σε χαρτί.

«Επειδή πρόκειται για έργα σε χαρτί, δεν εκτίθενται μόνιμα σε κανένα ίδρυμα» λέει ο Κόλιν Μπέιλι, διευθυντής του Μόργκαν και επιμελητής της έκθεσης. «Η πρόσβαση σε ακουαρέλες, παστέλ, κόκκινη και λευκή κιμωλία διευρύνει τις γνώσεις σας για τον καλλιτέχνη. Αν και αυτά τα έργα μοιάζουν πολύ με αυτά του Ρενουάρ, είναι λιγότερο γνωστά.

»Επίσης, επειδή παρουσιάζουμε το έργο του ανά δεκαετία, μπορείτε να καταλάβετε πραγματικά πώς εξελίχθηκε και τις διαφορετικές στιλιστικές φάσεις της καριέρας του».

«Στην αρχή ήταν δύσκολο. Όλα τα έργα είχαν μια γλώσσα που σήμερα είναι τόσο αγαπητή και οικεία, αλλά αρχικά ήταν εξαιρετικά παραβατική: ο υψηλός τόνος, η ορατή πινελιά, ακόμη και τα θέματα από τη σύγχρονη ζωή»

Study for Countryside Dance

Το νέο στυλ που επρόκειτο να εμφανιστεί

Γεννημένος στο Λιμόζ της νοτιοδυτικής Γαλλίας το 1841, ο Ρενουάρ μεγάλωσε στο Παρίσι και ξεκίνησε την καριέρα του διακοσμώντας πορσελάνες. Επηρεάστηκε από τον Γκυστάβ Κουρμπέ και γνώρισε συναδέλφους καλλιτέχνες όπως ο Κλοντ Μονέ και ο Αλφρέ Σισλέ, προσωπικότητες που αργότερα θα συνέβαλαν στον καθορισμό του ιμπρεσιονισμού.

Το 1869, ο Ρενουάρ ζωγράφιζε μαζί με τον Μονέ στις όχθες του Σηκουάνα, πειραματιζόμενος με μια πιο φωτεινή παλέτα και μια πιο ελαφριά πινελιά που προμήνυαν το νέο στυλ που επρόκειτο να εμφανιστεί.

Ο πίνακας La Loge (Το Θεωρείο), που εκτέθηκε στην πρώτη ομαδική έκθεση των ιμπρεσιονιστών στο Παρίσι το 1874, και το Luncheon of the Boating Party / Γεύμα της Ομάδας Κωπηλατών (1880-81) έχουν γίνει τα αστέρια του Courtauld Institute of Art στο Λονδίνο και της Phillips Collection στην Ουάσινγκτον, αντίστοιχα.

Ο Μπέιλι, ένας από τους κορυφαίους μελετητές του Ρενουάρ στον κόσμο, λέει: «Στην αρχή ήταν δύσκολο. Όλα τα έργα είχαν μια γλώσσα που σήμερα είναι τόσο αγαπητή και οικεία, αλλά αρχικά ήταν εξαιρετικά παραβατική: ο υψηλός τόνος, η ορατή πινελιά, ακόμη και τα θέματα από τη σύγχρονη ζωή».

«Αυτός και ο Εντγκάρ Ντεγκά είναι επίσης πολύ καλοί φίλοι, εκτός από μια στιγμή, όταν ο Ρενουάρ πουλάει ένα παστέλ που του είχε χαρίσει ο Ντεγκά, επειδή χρειάζεται χρήματα»

Οι «Mεγάλες Lουόμενες», ένα έργο σε λάδι επί καμβά που δημιουργήθηκε μεταξύ 1886-87, είναι ένα από τα πιο γνωστά έργα του Ρενουάρ / Courtesy The Morgan Library & Museum

Σκίτσα για το έργο «Οι Μεγάλες Λουόμενες» του Ρενουάρ / Morgan Library & Museum

Μια πολύ αρκαδική εικόνα

«Ταυτόχρονα, βλέπουμε στην έκθεση ότι, αφού κατάφερε να ταξιδέψει στην Ιταλία και επέστρεψε τη δεκαετία του 1880, άρχισε να ενδιαφέρεται λιγότερο για την κοινωνική ζωή του Παρισιού και περισσότερο για το γυναικείο γυμνό, όπου είναι αναμφίβολα ένας από τους μεγαλύτερους εκφραστές, και για αυτόν τον παρηγορητικό κόσμο των νέων γυναικών, των οικογενειών, της δικής του οικογένειας, όπου υπάρχει μια πολύ αρκαδική εικόνα ενός κόσμου αποκομμένου από τους αγώνες της αστικής ζωής» λέει ο Μπέιλι και καταλήγει:

«Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους είναι τόσο ελκυστικός για το κοινό».

Στην ουσία, η έκθεση εξερευνά μια κρίσιμη στιγμή στην καριέρα του Ρενουάρ – την ανανεωμένη ενασχόλησή του με το προπαρασκευαστικό σχέδιο – όταν ανέπτυξε εκτενείς σειρές μελετών που έθεσαν τα θεμέλια για τις φιλόδοξες, μεγάλης κλίμακας συνθέσεις του.

Τα έργα «Χορός στην Εξοχή» (1883) και «Οι Μεγάλες Λουόμενες» (1886-87) παρουσιάζονται μαζί με τα σχετικά σκίτσα και τις μελέτες μορφών, προσφέροντας μια σπάνια ευκαιρία να δει κανείς τα έργα ζωγραφικής και το προπαρασκευαστικό υλικό μαζί.

Πράγματι, αυτή είναι η πρώτη φορά που ο πίνακας «Οι Μεγάλες Λουόμενες» θα εκτεθεί στη Νέα Υόρκη. Η δανειοδότησή του από το Μουσείο Τέχνης της Φιλαδέλφειας κατέστη δυνατή χάρη σε μια πρόσφατη αλλαγή στους περιορισμούς δανεισμού

Υπάρχουν επίσης οικεία έργα της ύστερης περιόδου του Ρενουάρ, τα οποία απεικονίζουν τη σύζυγό του, Αλίνα, και τους μικρούς γιους τους, αποτυπώνοντας την οικογενειακή ζεστασιά με χαρακτηριστική ευαισθησία.

«Η κρίση του Πάρη, 1914» / Φωτογραφία: Rene-Gabriel Ojeda

Είχαν κι αυτοί οι ιμπρεσιονιστές τα δικά τους

Για τον Μπέιλι, ο οποίος διοργανώνει την πρώτη του έκθεση ως επιμελητής από τότε που ανέλαβε τη θέση του διευθυντή πριν από δέκα χρόνια, ένα από τα αγαπημένα του έργα είναι το παστέλ πορτρέτο του Ρενουάρ με τον φίλο και συνάδελφό του, τον καλλιτέχνη Πολ Σεζάν. Ο ίδιος λέει: «Με τον Σεζάν, είχε μια βαθιά σχέση από την αρχή. Ο Ρενουάρ ταξίδευε στο L’Estaque για να συνεργαστεί με τον Σεζάν. Τον θαύμαζε.

»Αυτός και ο Εντγκάρ Ντεγκά είναι επίσης πολύ καλοί φίλοι, εκτός από μια στιγμή, όταν ο Ρενουάρ πουλάει ένα παστέλ που του είχε χαρίσει ο Ντεγκά, επειδή χρειάζεται χρήματα. Ο Ντεγκά είναι τόσο θυμωμένος που του επιστρέφει ένα έργο που του είχε χαρίσει του Ρενουάρ και δεν μιλιούνται για μερικά χρόνια. Αυτοί οι καλλιτέχνες είναι πολύ στενοί φίλοι στα τέλη της δεκαετίας του 1860 και στη δεκαετία του 1870 και μερικοί από αυτούς παραμένουν στενοί φίλοι καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας τους».

Η έκθεση ολοκληρώνεται με το γλυπτό από γύψο «Η κρίση του Πάρη» (1914), που δημιουργήθηκε σε συνεργασία με τον γλύπτη Ρίτσαρντ Γκουίνο αφού η αρθρίτιδα περιόρισε σοβαρά τη χρήση των χεριών του Ρενουάρ, τα οποία αναγκάστηκε να επιδέσει. Για τον Μπέιλι, αυτό είναι μια απόδειξη της ανθεκτικότητας και της επινοητικότητας του Ρενουάρ.

«Ελπίζω ότι αυτή η ευκαιρία θα ενισχύσει την κατανόηση του κόσμου για την παραγωγικότητα του Ρενουάρ. Είμαι σίγουρος ότι αυτές τις όμορφες ακουαρέλες θα εκπλήξουν τον κόσμο, επειδή μοιάζουν πολύ με τον Ματίς και τον Μπονάρ πριν από την εποχή τους».

Δείτε κάποια από τα μεγαλύτερα έργα του Ρενουάρ

*Η έκθεση «Renoir Drawings» βρίσκεται στη Morgan Library & Museum στη Νέα Υόρκη μέχρι τις 8 Φεβρουαρίου.

*Με στοιχεία από theguardian.com