Ανασχηματισμός: Γιατί δεν μπορεί να σώσει μια κυβέρνηση που είναι με την πλάτη στον τοίχο

Η πολιτική ιστορία έχει αποδείξει πως ένας ανασχηματισμός δεν μπορεί να σώσει μια κυβέρνηση που βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Είναι μια πραγματικότητα που ουδείς μπορείς να αμφισβητήσει, κι αυτό επειδή σχεδόν πάντα το πρόβλημα δεν είναι τα πρόσωπα, αλλά οι πολιτικές που ακολουθούνται.

Κατά συνέπεια η φημολογία ότι επίκειται σαρωτικός ανασχηματισμός από τον πρωθυπουργό, στην παρούσα συγκυρία φαίνεται ότι καλείται περισσότερο να εξυπηρετήσει την επικοινωνία και όχι την ουσία.

Ο ανασχηματισμός του Ιουνίου

Είναι χαρακτηριστικό εξάλλου το γεγονός ότι στα σχεδόν έξι χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από τη Ν.Δ. όλες οι αλλαγές που έγιναν σε πρόσωπα δεν προξένησαν εντύπωση. Ακόμα και ο τελευταίος ανασχηματισμός που έλαβε χώρα τον προηγούμενο Ιούνιο λίγο μετά τις ευρωεκλογές και αφού η Ν.Δ. είχε πει ήδη αντίο στα μεγάλα ποσοστά που είχε καταφέρει να πετύχει, -μόλις ένα χρόνο πριν, στις εθνικές εκλογές του 2023- άφησε μια αίσθηση απορίας, καθώς τα στελέχη που αποχώρησαν δεν θα τα χαρακτήριζε κανείς και «πρώτης γραμμής».

Δομικός ανασχηματισμός;

Το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου είναι εάν αυτή τη φορά ο πρωθυπουργός θα προχωρήσει σε δομικό ανασχηματισμό, αφήνοντας εκτός νυμφώνος πρωτοκλασάτα ονόματα και πραγματοποιώντας αλλαγές σε σειρά κομβικών υπουργείων, εκεί που η κυβέρνηση «πονάει». Ζητήματα όπως η ακρίβεια, η δημόσια υγεία, το στεγαστικό, ακόμα και η ασφάλεια αποτελούν στοιχήματα της καθημερινότητας των πολιτών που η κυβέρνηση δείχνει να έχει χάσει.

Εν αναμονή των αλλαγών λοιπόν, ας θυμηθούμε τους ανασχηματισμούς των πρωθυπουργών της Μεταπολίτευσης και πως αυτοί άλλαξαν ή όχι, την πολιτική συγκυρία στην οποία έγιναν.

Ανασχηματισμός «ειδικού σκοπού»

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ως πρώτος πρωθυπουργός της Μεταπολίτευσης συνήθιζε να κάνει ανασχηματισμούς «ειδικού σκοπού», με λίγα λόγια άλλαζε λίγα πρόσωπα σε καίριους τομείς που έκρινε ότι υπάρχει ανάγκη. Κάπως έτσι στις 10 Μαΐου του 1978 τοποθέτησε στην κυβέρνησή του τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη ως υπουργό Συντονισμού και τον Αθανάσιο Κανελλόπουλο ως υπουργό Οικονομικών. Ο κ. Μητσοτάκης είχε νωρίτερα προσχωρήσει στη Ν.Δ. από το Κόμμα των Νεοφιλελεύθερων που είχε ο ίδιος ιδρύσει το 1978.

Σαρωτικός ανασχηματισμός

Σε αντίθεση με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο Ανδρέας Παπανδρέου αποδείχθηκε μαιτρ στους σαρωτικούς ανασχηματισμούς. Είναι χαρακτηριστικό πως στον πρώτο ανασχηματισμό που έκανε ως πρωθυπουργός το 1982, άλλαξε 22 υπουργούς και υφυπουργούς. Ακόμα πιο εντυπωσιακός ήταν ο ανασχηματισμός που έγινε μόλις ενάμιση μήνα μετά τη δεύτερη νίκη του ΠΑΣΟΚ, στις εκλογές του Ιουνίου του 1985. Πιο συγκεκριμένα, τις 26 Ιουλίου, ο Ανδρέας αλλάζει πόστα σε 35 υπουργούς και υφυπουργούς της κυβέρνησης.

Μακεδονικό και Οτσαλάν

Τρεις ανασχηματισμούς περιλάμβανε η τριετία 1990-1993 με τον πατέρα Μητσοτάκη, πρωθυπουργό. Η πιο κραυγαλέα περίπτωση αναδόμησης εκείνης της περιόδου ήταν του Αντώνη Σαμαρά, ως υπουργού Εξωτερικών τότε για το Μακεδονικό.

Στην περίοδο της διακυβέρνησης Σημίτη οι ανασχηματισμοί δεν ήταν συχνοί. Ο πρώτος επί των ημερών του έγινε λίγο μετά την υπόθεση Οτσαλάν, το 1999, όταν η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ήταν στριμωγμένη για τους χειρισμούς της στο συγκεκριμένο θέμα.

Τη… νύφη πλήρωσαν τότε οι υπουργοί Εξωτερικών Θεόδωρος Πάγκαλος, Εσωτερικών Αλέκος Παπαδόπουλος και Δημόσιας Τάξης Φίλιππος Πετσάλνικος. Οι επόμενοι δύο ανασχηματισμοί του Κώστα Σημίτη ήταν «ειδικού σκοπού». Άλλαξε λίγα άτομα σε θέσεις που έκρινε ότι επιβάλλονταν αλλαγές.

Στη λογική του θείου, Κωνσταντίνου, κινήθηκε και ο Κώστας Καραμανλής ως πρωθυπουργός. Οι ανασχηματισμοί που έκανε ήταν λίγοι και στοχευμένοι σε συγκεκριμένα πρόσωπα. Ο Γιώργος Παπανδρέου που τον διαδέχθηκε έκανε επίσης δύο ανασχηματισμούς πριν τελικά αποχωρήσει από τον πρωθυπουργικό θώκο. Είχε αρχίσει ήδη η οικονομική κρίση.

Βαρύ κλίμα

Σε δύο ανασχηματισμούς προχώρησε και ο Αντώνης Σαμαράς, με τον δεύτερο να γίνεται αμέσως μετά τις ευρωεκλογές του 2014, σε μια προσπάθεια ν’ αλλάξει το ήδη βαρύ κλίμα για την κυβέρνησή του. Ήταν η περίοδος που ανέτειλε το άστρο του Αλέξη Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ, σε περίοδο Μνημονίων, κατά συνέπεια η αλλαγή στα πρόσωπα δεν βοήθησε ιδιαίτερα. Λίγους μήνες αργότερα αυτό αποδείχθηκε στην κάλπη.

Ο ανασχηματισμός μιας τραγωδίας

Η τραγωδία στο Μάτι ανάγκασε τον Αλέξη Τσίπρα να προχωρήσει σε αλλαγές προσώπων σε κρίσιμα υπουργεία, ενάμιση μήνα μετά, το καλοκαίρι του 2018. Κάπως έτσι αποχώρησαν τότε από την κυβέρνηση οι υπουργοί Προστασίας του Πολίτη, Εσωτερικών και Δικαιοσύνης. Παρ’ όλα αυτά οι αλλαγές δεν βοήθησαν τότε τον ΣΥΡΙΖΑ.

Επτά χρόνια μετά η κυβέρνηση Μητσοτάκη ζει την τραγωδία των Τεμπών. Η ιστορία έχει αποδείξει πως ο ανασχηματισμός, ουδόλως βοηθάει την εκάστοτε κυβέρνηση να πάρει τα πάνω της σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Μένει να δούμε αν το ίδιο θα ισχύσει κι εδώ.