Εγωκεντρικά και όχι μόνο

Στο επεισόδιο ενός καθημερινού σίριαλ ακούστηκε μια ηθοποιός να λέει (είχε χωρίσει και συζητούσε με έναν επίσης πρόσφατα χωρισμένο άνδρα): «Δεν μ’ ενδιαφέρει τίποτ’ άλλο τώρα πια παρά να φροντίζω τον εαυτό μου και τα παιδιά μου».

Και ο ώριμος διαζευγμένος άνδρας αντιλαμβάνεται πως έχει να κάνει με μια τόσο ευαίσθητη γυναίκα ώστε έχει κάθε λόγο να θέλει να περιληφθεί και ο ίδιος στον κύκλο που διέγραψε με την απόφανσή της η νεαρή γυναίκα όσον αφορά τα αποκλειστικά της πια ενδιαφέροντα. Θα αναρωτηθεί βέβαια κανείς: «Μα είναι δυνατόν μια κουβέντα που ακούστηκε στο επεισόδιο ενός σίριαλ να έχει τόση σημασία ώστε να αποτελεί κίνητρο για έναν ευρύτερο σχολιασμό, τη στιγμή που τα αυθορμήτως μεγάλα και κρίσιμα θέματα δεν αφθονούν απλώς, αλλά έχουν γίνει και εξαιρετικά επείγοντα;». Λάθος μεγάλο να θεωρούμε ότι δεν αξίζει να σχολιάζεται οτιδήποτε που, αν και επισημαίνεται, θα μπορούσε να έχει περάσει απαρατήρητο, πολύ περισσότερο όταν αναλυόμενο αντανακλά μια νοοτροπία που έχει στοιχίσει στην ανθρωπότητα αμέτρητες συμφορές.

Θα ήταν βέβαια παράλογο μια χωρισμένη, ταλαιπωρημένη επομένως γυναίκα, να ενδιαφερθεί για κάτι περισσότερο πέραν του εαυτού της και των παιδιών της, όταν υπάρχουν. Δεν μπορεί όμως να μη σκεφθεί κανείς πως πρόκειται για μια – πώς αλλιώς να τη χαρακτηρίσει; – «θέση» που ενώ φαινομενικά μοιάζει να λύνει ένα πρόβλημα στην πραγματικότητα το πολλαπλασιάζει. Οταν οι άνθρωποι μεταβάλλουν στο υπ’ αριθμόν 1 θέμα τα προσωπικά τους προβλήματα, θα επιλέξουν για την επίλυσή τους, βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα, τρόπους που θα είναι σε βάρος των άλλων, καθώς το αίσθημα της αλληλεγγύης – ο πιο αποφασιστικός ενδεχομένως παράγοντας για την ύπαρξη μιας κοινωνικής συνεκτικότητας – δεν στομώνει απλώς, εξαφανίζεται ολοκληρωτικά.

Οταν η έγνοια και η αγωνία δεν υπάρχουν παρά μόνο για τους ανθρώπους του περιβάλλοντός του, τραυματίζει κανείς θανάσιμα σχέσεις που υλοποιούμενες θα του εξασφάλιζαν μιαν ανυπολόγιστη ψυχική και σωματική ανάταση.

Οσο περισσότερο οριοθετείς, στενεύοντάς τον, τον χώρο των ενδιαφερόντων σου τόσο πιο ευάλωτος γίνεσαι – για να μη γράψουμε πως τις προκαλείς κιόλας – σε ταλαιπωρίες που προσπαθείς να τις αποφύγεις με αυτού του είδους ακριβώς την εντελώς εγωιστική προσωποπαγή σου οργάνωση.

Οσο κι αν δεν μπορεί να μοιραστεί κανείς τα προβλήματά του με τους άλλους ή να τα λύσει μαζί τους, έστω η συνείδηση πως τα προβλήματα αυτά δεν έχουν προσωπικό χαρακτήρα αλλά τα τροφοδοτεί μια δεξαμενή που μέσα της κολυμπάμε όλοι μας, θα σε έκανε, αν μη τι άλλο, να ντρέπεσαι λέγοντας πως δεν σε ενδιαφέρουν παρά ο εαυτός σου και τα παιδιά σου. Το αξιοπερίεργο είναι πως οι άνθρωποι εξακολουθούν να παραμένουν αμετανόητοι κι ενώ φαντάζονται πως έχουν βρει τους τρόπους για να αντιμετωπίζουν τα αδιέξοδά τους στην ουσία τα κάνουν πιο πνιγηρά. Η καταφυγή ως πανάκεια στο αυτονόητο ενδιαφέρον για τον εαυτό μας και τους δικούς μας μεταβάλλεται, αν θεωρήσει κανείς από κάποια απόσταση τις ιστορικές συνθήκες, στην πιο ακατανόητη και παράλογη επιλογή που θα μπορούσε να υπάρξει.