Πόνος στον μαστό: πως εμφανίζεται και που οφείλεται

Ένα κοινό πρόβλημα των γυναικών της αναπαραγωγικής ηλικίας, είναι ο πόνος στο μαστό. Συνήθως, δεν είναι ιδιαίτερα έντονος και οι περισσότερες γυναίκες τον αποδέχονται ως φυσιολογικό χαρακτηριστικό των αλλαγών που προκαλούνται από τον εμμηνορρυσιακό τους κύκλο.

Κατά κανόνα, αντιμετωπίζουμε τον πόνο ως μία ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά, ίσως μάλιστα και ότι υπάρχει κάποιο σοβαρό πρόβλημα, ο πόνος στους μαστούς, όμως, σπάνια υποδηλώνει κάτι τέτοιο. Στην πραγματικότητα, ο καρκίνος του μαστού είναι συνήθως ανώδυνος. Παλαιότερα, εθεωρείτο ότι οι γυναίκες που ήταν αγχώδεις ή είχαν κατάθλιψη ήταν πιο επιρρεπείς στη μαστωδυνία, αλλά οι έρευνες έχουν πλέον δείξει ότι δεν υφίσταται τέτοια σχέση.

Τύποι μαστωδυνίας

O πόνος των μαστών μπορεί να χωριστεί σε δύο τύπους:

Κυκλικός. Αυτός ο πόνος είναι εντονότερος ακριβώς πριν από την περίοδο.

Μη κυκλικός. Στην περίπτωση αυτή, δεν υπάρχει συσχετισμός μεταξύ του πόνου και της ημέρας του κύκλου.

Αν δεν είστε σίγουρες για το κατά πόσο η μαστωδυνία σας ακολουθεί ένα τακτικό πρότυπο, μπορείτε να δοκιμάσετε να κρατήσετε ημερολόγιο για δύο μήνες. Μπορείτε να ζητήσετε από τον παθολόγο σας να σας δώσει ένα από τα τυποποιημένα διαγράμματα για την καταγραφή της μαστωδυνίας ή απλώς να φτιάξετε το δικό σας.

Σημειώστε πόσο δυνατός είναι καθημερινά ο πόνος (π.χ. σε μία κλίμακα από 1 έως 5) και καταγράψτε τις ημέρες που έχετε την περίοδό σας. Μπορείτε επίσης να σημειώνετε και άλλες λεπτομέρειες, όπως οποιεσδήποτε διατροφικές αλλαγές, τυχόν στρεσογόνα συμβάντα και ούτω καθεξής. Ύστερα από λίγο καιρό, το ημερολόγιό σας θα σας βοηθήσει να καταλάβετε αν ο πόνος είναι κυκλικός και αν υπάρχουν άλλοι παράγοντες που συντελούν.

Α) Κυκλική μαστωδυνία

Τα συμπτώματα που εμφανίζονται και υποχωρούν ανάλογα με την ημέρα του κύκλου είναι οικείο φαινόμενο στη ζωή πολλών γυναικών. Μπορεί να προσέχετε περισσότερο το στήθος σας, ίσως γιατί το νιώθετε πρησμένο, βαρύ και ενοχλητικό ή γεμάτο σβώλους και ευαίσθητο, συνήθως γύρω στις τρεις με επτά ημέρες πριν από την περίοδό σας.

Oι γυναίκες που είναι συνηθισμένες σ’ αυτή την αίσθηση, επισκέπτονται συχνά τον παθολόγο τους διότι αρχίζουν να νιώθουν πραγματικό πόνο στους μαστούς για πρώτη φορά πριν από την περίοδο. Το πρόβλημα αυτό είναι πιο συνηθισμένο στις γυναίκες στην ηλικία των 30 χρόνων, αλλά μπορεί να παρουσιαστεί και σε μεγαλύτερες γυναίκες, που υποβάλλονται σε θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης.

Η μαστωδυνία εξαφανίζεται συνήθως μετά την εμμηνόπαυση, αλλά η εγκυμοσύνη ή η λήψη αντισυλληπτικών χαπιών την επηρεάζουν ελάχιστα και μπορεί να συνεχίσει να εκδηλώνεται για πολλά χρόνια.

Ενδέχεται να διαπιστώσετε ότι ο πόνος δεν είναι ίδιος κάθε μήνα, αλλά οι περισσότερες γυναίκες τον περιγράφουν ως βάρος ή συνεχή και σταθερό πόνο, κάτι σαν τον πονόδοντο, με το στήθος τους να είναι ευαίσθητο στην αφή. Συνήθως, επηρεάζει το εξωτερικό ήμισυ του μαστού.

Oρισμένες κινήσεις μπορεί να επιδεινώσουν τον πόνο – αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό αν χρησιμοποιείτε καθημερινά πολύ τους βραχίονές σας ή σηκώνετε συχνά πράγματα. Εκτός αν το έχουν νιώσει και οι ίδιοι, πολλοί άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν πόσο δυσάρεστη μπορεί να είναι η μαστωδυνία ή πόσο σοβαρά μπορεί να επηρεάσει τη ζωή σας.

Τι προκαλεί την κυκλική μαστωδυνία;

Παρ’ όλο που η κυκλική μαστωδυνία εμφανίζεται κάθε μήνα πριν από την περίοδο, οι έρευνες δεν έχουν καταφέρει να εντοπίσουν κάποια διαφορά στα επίπεδα των ορμονών μεταξύ των γυναικών που εκδηλώνουν μαστωδυνία και εκείνων που δεν εκδηλώνουν.

Έχει διαπιστωθεί ότι οι γυναίκες που νιώθουν πόνο στους μαστούς, παρουσιάζουν κάποια ανωμαλία στα επίπεδα ορισμένων λιπαρών οξέων στο αίμα. Κάποιο ρόλο μπορεί να παίζουν ορισμένοι παράγοντες που έχουν σχέση με τον τρόπο ζωής – όπως το κάπνισμα, η πρόσληψη καφεΐνης και η διατροφή, αλλά το ποιος μπορεί να είναι αυτός ο ρόλος δεν έχει γίνει ακόμα σαφές.

Μπορεί να θεραπευθεί;

O οικογενειακός ιατρός σας θα θελήσει πιθανότατα να σας εξετάσει διεξοδικά, ώστε να βεβαιωθεί ότι δεν υπάρχει κανένα εμφανές πρόβλημα. Oι περισσότερες γυναίκες με ήπια κυκλική μαστωδυνία δεν χρειάζονται κάποια θεραπεία, αν και καλό είναι να βεβαιωθείτε ότι φοράτε το σωστό μέγεθος και τύπο στηθόδεσμου – ένας γερός, ενισχυμένος στηθόδεσμος, όπως αυτοί που συστήνονται για τα σπορ, μπορεί συχνά να ανακουφίσει από τον πόνο.

O γιατρός σας μπορεί επίσης να σας διαβεβαιώσει ότι η κυκλική μαστωδυνία δεν έχει καμία σχέση με τον καρκίνο του μαστού – κάτι που σκέπτονται κρυφά πολλές γυναίκες και, φυσικά, τις ανησυχεί. Η ήπια ευαισθησία των μαστών που εμφανίζεται ακριβώς πριν από την περίοδο και υποχωρεί μετά το τέλος της περιόδου είναι σπάνια, αν όχι ποτέ, σύμπτωμα κάποιας υποκείμενης ασθένειας.

Έλαιο οινοθήρας της διετούς

Σε ένα μικρό ποσοστό των γυναικών – περίπου το 15% – ο πόνος είναι τόσο έντονος, που αναστατώνει τη ζωή τους και δυσχεραίνει τις καθημερινές δραστηριότητές τους. Αν είστε μία από αυτές, υπάρχουν πολλοί τρόποι καταπολέμησης του πόνου.

Αρχικά, ο γιατρός σας θα σας συστήσει πιθανότατα το έλαιο της οινοθήρας της διετούς. Ένα σχετικά μικρό χρονικό διάστημα είναι αρκετό για να καταλάβει ο γιατρός σας αν ανήκετε στα δύο τρίτα των γυναικών που ανταποκρίνονται στην αγωγή με το έλαιο. Αν επιφέρει, όντως, αποτελέσματα, θα πρέπει να συνεχίσετε να λαμβάνετε την ενδεικνυόμενη δόση για άλλους τρεις μήνες και στη συνέχεια να σταματήσετε να το παίρνετε.

Υπάρχουν 50% πιθανότητες να μην επανεμφανιστεί η μαστωδυνία. Αν, όμως, επανεμφανιστεί, υπάρχουν, πάλι, 50% πιθανότητες να είναι πολύ λιγότερο έντονη από όσο προηγουμένως. Για το άτυχο 25% των γυναικών που διαπιστώνουν ότι ο πόνος στους μαστούς τους δεν έχει βελτιωθεί, μπορεί να χρειαστεί μία δεύτερη εξάμηνη αγωγή με Efamast, όπως είναι το εμπορικό όνομα του σκευάσματος. Oι ανεπιθύμητες ενέργειες του ελαίου είναι πολύ λίγες και σχετικά ασήμαντες.

Τι φαρμακευτικές αγωγές υπάρχουν;

Αν το έλαιο της οινοθήρας της διετούς δεν επιφέρει αποτέλεσμα και ο πόνος είναι έντονος, υπάρχουν και άλλες πιθανές προσεγγίσεις. Στην αγορά, διατίθεται μία ποικιλία φαρμάκων τα οποία ανταγωνίζονται τη δράση των ορμονών στο στήθος. Περιλαμβάνουν τη δαναζόλη, τη βρωμοκρυπτίνη και την ταμοξιφαίνη.

Παρ’ όλο που τα φάρμακα αυτά είναι μερικές φορές πιο αποτελεσματικά από όσο το έλαιο της οινοθήρας της διετούς, έχουν όλα περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες, οπότε είναι σημαντικό να εκτιμήσετε μαζί με τον γιατρό σας τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα, πριν αρχίσετε να λαμβάνετε οποιοδήποτε από αυτά. Αξίζει, πάντως, να θυμάστε ότι οι τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες θα υποχωρήσουν μόλις σταματήσετε την αγωγή.

Δαναζόλη. Το φάρμακο αυτό είναι πολύ αποτελεσματικό για την καταπολέμηση της μαστωδυνίας και συχνά ενεργεί όταν η επίδραση από το έλαιο της οινοθήρας της διετούς έχει περάσει και ο πόνος είναι πολύ οξύς. Η δαναζόλη δρα εναντίον των φυλετικών ορμονών, εμποδίζοντας την απελευθέρωση των δύο ορμονών από την υπόφυση, μειώνει την ποσότητα των οιστρογόνων που κυκλοφορεί στο αίμα και θεωρείται από τις κύριες υπεύθυνες ορμόνες για τη μαστωδυνία. Όπως, ωστόσο, συμβαίνει και με τη βρωμοκρυπτίνη, δεν μπορείτε να παίρνετε αυτό το φάρμακο ταυτόχρονα με το αντισυλληπτικό χάπι και πρέπει να χρησιμοποιείτε μια εναλλακτική μέθοδο, όπως το προφυλακτικό, το σπιράλ ή το διάφραγμα.

Βρωμοκρυπτίνη. Το φάρμακο αυτό χρησιμοποιείται πλέον σπάνια για την καταπολέμηση της μαστωδυνίας, λόγω των ανεπιθύμητων ενεργειών του. Μειώνει την ποσότητα μιας από τις ορμόνες που δρουν στον μαστό – της προλακτίνης, που παίζει ρόλο στην παραγωγή γάλακτος. Στη Μεγάλη Βρετανία κυκλοφορεί τώρα και ένα νεώτερο φάρμακο που μειώνει την ποσότητα της προλακτίνης στο σώμα και ονομάζεται καβεργολίνη. Δεν έχει, ωστόσο, εγκριθεί ακόμα η χρήση του σε περιπτώσεις μαστωδυνίας.

Ταμοξιφαίνη. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί περιστασιακά για την αντιμετώπιση του έντονου πόνου στο στήθος – μόνον, όμως, σε έκτακτες περιπτώσεις. Η ταμοξιφαίνη ανταγωνίζεται τη δράση των οιστρογόνων, εμποδίζοντάς τα να φθάσουν στα κύτταρα-στόχους. Έχει, κατά συνέπεια, τα ίδια αποτελέσματα με τη δαναζόλη και μειώνει τον πόνο στους μαστούς.

Ποιες άλλες φαρμακευτικές αγωγές μπορεί να βοηθήσουν;

Παρ’ όλο ότι έχουν δοκιμαστεί κατά το παρελθόν, έχει αποδειχθεί ότι τα αντιβιοτικά, τα διουρητικά και η βιταμίνη Β6 δεν μπορούν να καταπολεμήσουν τη μαστωδυνία.

Αν και κανένα συγκεκριμένο αντισυλληπτικό χάπι δεν έχει συνδεθεί με τη μαστωδυνία, ορισμένες γυναίκες διαπιστώνουν ότι η αλλαγή σε μία άλλη μάρκα με μικρότερη περιεκτικότητα σε προγεσταγόνα τις βοηθά. Αλλες διαπιστώνουν ότι ο πόνος υποχωρεί όταν σταματήσουν να παίρνουν αντισυλληπτικά χάπια και αρχίσουν να χρησιμοποιούν κάποια άλλη μέθοδο αντισύλληψης.

Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης μπορεί, μερικές φορές, να προκαλέσει μαστωδυνία καθώς και την αίσθηση ότι οι μαστοί είναι γεμάτοι ογκίδια. Συνήθως, τα συμπτώματα αυτά υποχωρούν έπειτα από λίγο καιρό, σε ορισμένες γυναίκες, όμως, μπορεί να επιμείνουν. Συχνά, οι γυναίκες αυτές βρίσκουν πολύ χρήσιμο το έλαιο της οινοθήρας της διετούς.

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε τον εαυτό σας;

Σημειώνετε σε ένα ημερολόγιο τις ημέρες που εμφανίζεται και υποχωρεί ο πόνος, καθώς και όλους τους παράγοντες που φαίνεται να παίζουν κάποιο ρόλο. Δοκιμάστε με τη σειρά τις τακτικές που περιγράφονται στη συνέχεια, για να δείτε αν σας βοηθούν. Αν τις δοκιμάσετε όλες συγχρόνως, δεν θα ξέρετε ποια υποβοηθεί για κάθε βελτίωσή σας.

Βεβαιωθείτε ότι φοράτε το σωστό μέγεθος στηθόδεσμου. Αγοράστε έναν καλό αθλητικό στηθόδεσμο και, όταν το στήθος σας πονάει, φοράτε τον μέρα-νύχτα.

Αρχίστε να κάνετε τακτικά κάποια αεροβική άσκηση.

Αν καπνίζετε, προσπαθήστε να το κόψετε.

Πειραματιστείτε με τη διατροφή σας: ορισμένες γυναίκες διαπιστώνουν ότι η αποφυγή τηγανητών και λιπαρών τροφών και ποτών που περιέχουν καφεΐνη, καθώς και η μείωση της κατανάλωσης άλατος μπορεί να συμβάλλουν στην ανακούφιση της μαστωδυνίας.

Β) Μη κυκλική μαστωδυνία

Oι γυναίκες που εκδηλώνουν αυτού του είδους τη μαστωδυνία τείνουν, σε γενικές γραμμές, να είναι μεγαλύτερες από εκείνες που εκδηλώνουν κυκλική μαστωδυνία, με μέσο όρο ηλικίας τα 43 χρόνια. O πόνος της μη κυκλικής μαστωδυνίας μπορεί να πηγάζει από τον ίδιο τον μαστό, από τους μυς και τα πλευρά κάτω από τους μαστούς ή από περιοχές πέραν των μαστών.

Μπορεί να τον αισθάνεσθε ως ένα ή περισσότερα ευαίσθητα σημεία πάνω από τα πλευρά σας, πλάι στον μαστικό ιστό ή δίπλα, ακριβώς, από το στήθος. Μπορεί να είναι παρών διαρκώς, αλλά, συνήθως, έρχεται και φεύγει χωρίς να ακολουθεί κάποιο τακτικό πρότυπο. Oι γυναίκες περιγράφουν συνήθως τον πόνο αυτό ως κάψιμο ή τράβηγμα, αλλά μπορεί μερικές φορές να εκδηλώνεται με σουβλιές.

Μπορεί να βοηθήσει κάποια θεραπεία;

Πριν σας προτείνει ο γιατρός σας κάποια αγωγή, θα πρέπει να εντοπίσει την ακριβή πηγή του πόνου. Αν η πηγή του πόνου είναι μία συγκεκριμένη περιοχή στα θωρακικά τοιχώματα, όπως συμβαίνει συχνά, μπορεί να σας δώσει μία αντιφλεγμονώδη κρέμα ή ζελέ ή να σας κάνει μία ένεση τοπικού αναισθητικού και ενός στεροειδούς φαρμάκου.

O μη κυκλικός πόνος που πηγάζει από το ίδιο το στήθος ανακουφίζεται συχνά με ένα απλό παυσίπονο, όπως η ιβουπροφαίνη. Μπορεί επίσης να σας βοηθήσει ένας ενισχυμένος στηθόδεσμος με καλή εφαρμογή, που θα φοράτε μέρα-νύχτα. Αν αυτά τα απλά μέτρα δεν αποδώσουν, ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει μία αγωγή με έλαιο της οινοθήρας της διετούς. Παρ’ όλο που δεν δρα το ίδιο επιτυχώς όσο στις γυναίκες με κυκλική μαστωδυνία – μόνο το 25% ανταποκρίνεται στην αγωγή – έχει πολύ λίγες ανεπιθύμητες ενέργειες.

Σε ακραίες περιπτώσεις, μπορεί επίσης να δοκιμαστούν τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την κυκλική μαστωδυνία, όπως η δαναζόλη, η αλήθεια, όμως, είναι ότι δεν έχουν αποτέλεσμα τόσο συχνά όσο στην κυκλική μαστωδυνία και έχουν, φυσικά, περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες από όσες το έλαιο της οινοθήρας της διετούς.

health.in.gr