Εκδρομή στην Όσσα

Η Όσσα είναι ένας ορεινός παραδοσιακός οικισμός στα σύνορα της αρχαίας Μυγδονίας και Βισαλτίας. Δεν είναι βέβαιο εάν τοπογραφικά ταυτίζεται με την αρχαία Όσσα. Από τις ανασκαφές που έγιναν από την ΙΣΤ΄ Εφορία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στη θέση Κουρί ήρθε στο φως ένας αξιόλογος γεωργοκτηνοτροφικός οικισμός στις δυτικές υπώρειες του όρους Βερτίσκου. Χρονολογείται στην Ελληνιστική Περίοδο (3ο-2ο αιώνα π.Χ.) και ταυτίζεται, σύμφωνα με τους ιστορικούς, με το ομώνυμο όρος πάνω από τις λίμνες Μικρή και Μεγάλη Βόλβη.
Κάποτε ο πληθυσμός της Όσσας ξεπερνούσε τους 2.500 κατοίκους, ενώ σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι είναι μόνο τριακόσιοι και ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Οι περισσότεροι είναι Μακεδόνες, αλλά υπάρχουν και λίγοι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη και τη Ρωμυλία. Σήμερα η Όσσα παράγει κεράσια, και κάθε καλοκαίρι, τον Ιούνιο, γίνονται στην περιοχή πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Ο οικισμός της Όσσας χωρίζεται στην άνω και την κάτω αγορά. Στην άνω αγορά βρισκόταν κάποτε το εμπορικό κέντρο του χωριού, αλλά σήμερα υπάρχουν δύο παντοπωλεία, δύο κρεοπωλεία, ένα καφενείο και ένα εργαστήρι αγιογραφίας. Στην κάτω αγορά λειτουργεί ένα καφενείο και απέναντι ακριβώς είναι το κτίριο στο οποίο στεγάζεται ο πολιτιστικός σύλλογος της Όσσας «Η Αγία Κυράννα». Τα παλιά σπίτια του οικισμού έχουν χτιστεί πριν από το 1900 και τα κύρια δομικά υλικά τους είναι η πέτρα και το ξύλο. Πρόκειται για διώροφες, ορθογώνιες κατοικίες με εσωτερικό μπαλκόνι πάνω και κάτω, το λεγόμενο χαγιάτι. Το σχήμα τους είναι συνήθως Π, η στέγη τους τετράριχτη, κατασκευασμένη από ξύλινα δοκάρια, ενώ στο εσωτερικό η επικοινωνία μεταξύ των ορόφων γίνεται με σκάλα, η οποία ξεκινά από το χαγιάτι και καταλήγει στο ανώι.

Η Όσσα έχει δύο εκκλησίες: την Αγία Κυράννα, που είναι η πολιούχος του χωριού, και το Ναό των Παμμεγίστων Ταξιαρχών. Η μνήμη της Αγίας γιορτάζεται στις 8 Ιανουαρίου. Σύμφωνα με κτητορική επιγραφή, ο ναός εγκαινιάστηκε στις 12 Δεκεμβρίου του 1868, ενώ προϋπήρχε ναΰδριο το οποίο κατασκευάστηκε λίγο μετά το μαρτύριο της αγίας. Ο άλλος ναός, των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, είναι παλαιότερος από τον πρώτο και όπως μαρτυρεί η εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στη νότια είσοδό του ανακαινίστηκε το 1804. Είναι μια ξυλόστεγη βασιλική που περιλαμβάνει περίτεχνες μεταβυζαντινές εικόνες, ξυλόγλυπτο τέμπλο και άμβωνα και θαυμάσια λιθανάγλυφα.

Το οινοποιείο της Όσσας
Ο αμπελώνας της Όσσας καταλαμβάνει έκταση 246 στρεμμάτων και είναι μια βιολογική καλλιέργεια. Πρόκειται για τον αμπελώνα του Ανέστη Μπαμπατζιμόπουλου, ο οποίος με πολύ μεράκι καλλιεργεί ποικιλίες ασύρτικο, αθήρι, μαλαγουζιά, ροδίτη, μοσχάτο, μοσχοφίλερο, ξινόμαυρο, νεγκόσκα, cabernet, syrah, merlot και cabernet sauvignon.
Στην Όσσα οι κάτοικοι και στο παρελθόν καλλιεργούσαν αμπέλια και παρήγαν κρασί και τσίπουρο για τις οικογενειακές τους ανάγκες. Στη συνέχεια η αμπελοκαλλιέργεια εγκαταλείφθηκε και η προσπάθεια αναβίωσής της ξεκίνησε το 1974, όταν ο Ανέστης Μπαμπατζιμόπουλος έφτιαξε στις πλαγιές του Βερτίσκου τον πρώτο δοκιμαστικό αμπελώνα, περίπου 70 στρεμμάτων, με την οικονομική ενίσχυση του προγράμματος Leader. Το 1998 ολοκλήρωσε τη φύτευση και σήμερα το οινοποιείο έχει δυνατότητα να επεξεργαστεί και να κάνει κρασί περίπου 300-400 τόνους σταφύλια.
Στο οινοποιείο, σε ειδικά διαμορφωμένες αίθουσες, διοργανώνονται διαλέξεις και σεμινάρια, με θέμα τη γαστρονομία και το συνδυασμό κρασιών και εδεσμάτων. Στην υπόγεια κάβα λειτουργεί χώρος γευσιγνωσίας, ενώ στον προθάλαμο της κάβας εκτίθενται κρασιά, εργαλεία χρηστικά για το κρασί, βιβλία μαγειρικής, τυροκομίας και οδηγοί κρασιού.

Πληροφορίες
Η Όσσα απέχει 40χλμ. από τη Θεσσαλονίκη και 590 χλμ/ από την Αθήνα.
Οινοποιείο Ανέστη Μπαμπατζιμόπουλου: τηλ. 2310 519705/722309, φαξ: 2310 511465
Πολιτιστικός σύλλογος «Η Αγία Κυράννα»: τηλ. 2310 606032/620140

Περιοδικό «Αγροτουρισμός»