Καρδιά: Η πρόληψη είναι ο καλύτερος σύμμαχος

Για μια ακόμη χρονιά η τελευταία Κυριακή του Σεπτεμβρίου είναι αφιερωμένη στο πολυτιμότερο όργανο του ανθρώπινου σώματος, την καρδιά. Δυστυχώς όμως ο σύγχρονος άνθρωπος δεν φροντίζει για τη σωστή λειτουργία της με αποτέλεσμα να κινδυνεύει από τα λεγόμενα καρδιαγγειακά νοσήματα. Το Health.in.gr μίλησε με τον καθηγητή Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Λάμπρο Ανθόπουλο για το θέμα.

Health.in.gr: Κύριε Ανθόπουλε όταν χρησιμοποιούμε τον όρο «καρδιαγγειακά νοσήματα» σε τι ακριβώς αναφερόμαστε;
Λ. Ανθόπουλος: Αναφερόμαστε σε νοσήματα της καρδιάς και των αγγείων. Η καρδιά, ως κεντρική αντλία μαζί με τα αγγεία συνιστούν το λεγόμενο κυκλοφορικό σύστημα. Άρα αναφερόμαστε στα νοσήματα του κυκλοφορικού συστήματος που αλλιώς ονομάζονται καρδιαγγειακές παθήσεις.
Στον όρο αγγεία περιλαμβάνουμε τις αρτηρίες που παίρνουν το αίμα από την καρδιά και το πηγαίνουν περιφερικά στα διάφορα όργανα, τις φλέβες που επιστρέφουν το αίμα από τη περιφέρεια στην κεντρική αντλία δηλαδή την καρδιά, ενώ υπάρχουν και τα λεμφαγγεία που περιέχουν τη λέμφο ένα ειδικό υγρό που κυκλοφορεί μέσα στο σώμα και έχει σαν ενδιάμεσους σταθμούς τους λεμφαδένες. Αυτά όλα συνιστούν το κυκλοφορικό σύστημα. Πάντως όταν λέμε καρδιαγγειακά νοσήματα δεν περιλαμβάνουμε τα νοσήματα των λεμφαδένων.
Οι επίκτητες καρδιαγγειακές παθήσεις (υπάρχουν καρδιαγγειακές παθήσεις με τις οποίες κάποιος γεννιέται, αυτές είναι οι συγγενείς) κύριος εκπρόσωπος των οποίων είναι η αθηροθρομβωτική νόσος, όπως λέγεται επιστημονικά ή αρτηριοσκλήρυνση μπορεί να προκαλέσουν έμφραγμα και αιφνίδιο θάνατο ενδεχομένως, εγκεφαλικό επεισόδιο, αναπηρία και θάνατο, ανεύρυσμα, νεφρική ανεπάρκεια και αιφνίδιο θάνατο εξαιτίας ρήξης της αορτής.

Health.in.gr: Που θα κατατάσσατε την Ελλάδα σήμερα ως προς τα καρδιαγγειακά νοσήματα;
Λ. Ανθόπουλος: Απ’ αυτής της πλευράς η χώρα μας εντάσσεται στις λεγόμενες προηγμένες ή δυτικού τύπου κοινωνίες. Από πλευράς συχνότητας και σοβαρότητας των καρδιαγγειακών νοσημάτων διαιρούμε τον κόσμο στις τριτοκοσμικές χώρες (τις λίγο ανεπτυγμένες χώρες, με χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα, φτωχή σίτιση) και στις προηγμένες χώρες (οι κάτοικοι των οποίων ζουν πλουσιοπάροχα, ασκούνται λίγο, τρώνε πολύ, καπνίζουν πάρα πολύ, είναι υπέρβαροι). Η Ελλάδα, λοιπόν βρίσκεται στην ίδια και ίσως και χειρότερη θέση απ’ ότι όλες οι άλλες χώρες του δυτικού κόσμου.

Health.in.gr: Με δεδομένη λοιπόν την ένταξη της χώρας στο δυτικό κόσμο και ότι συνεπάγεται ο δυτικός τρόπος ζωής και με βάση τα επιδημιολογικά στοιχεία πως φαίνεται να διαγράφεται το μέλλον των Ελλήνων αναφορικά με τα καρδιαγγειακά νοσήματα;
Λ. Ανθόπουλος: Θα πρέπει να πούμε ότι σε χώρες του δυτικού κόσμου, πιο προηγμένες από την Ελλάδα, η Πολιτεία ασχολείται με τη διαφώτιση του πολίτη γιατί οι καρδιαγγειακές παθήσεις είναι προλήψιμες.
Στην Αμερική προ 15ετίας η θνησιμότητα από τα καρδιαγγειακά νοσήματα ήταν κατά 40% υψηλότερη απ’ ότι είναι σήμερα. Με την ενημέρωση όμως του πολίτη κατάφεραν να πετύχουν αυτή τη σημαντική μείωση.
Στην Ελλάδα λοιπόν, ατυχώς, είτε διότι υπάρχει πλημμελής ενημέρωση του πολίτη από την Πολιτεία, είτε διότι μας διέπει αυτός ο «ωχαδερφισμός» και λέμε εντάξει το ίδιο παρατηρείται και σε άλλες χώρες, δεν εφαρμόζουμε την πρόληψη από νεαρή ηλικία. Διότι ο νέος άνθρωπος δεν θέλει να ασχοληθεί με το πως θα είναι η υγεία του ή αν θα ζει ή δεν θα ζει μετά από 20 ή 30 χρόνια.
Ωστόσο η αθηροθρομβωτική νόσος ξεκινάει από την παιδική ηλικία και σχετίζεται με το άγχος, την παχυσαρκία, το κάπνισμα, την υπέρταση και τον διαβήτη. Για όλα αυτά τα θέματα (εκτός από τον διαβήτη που είναι νόσημα), το παιδί διαπαιδαγωγείται από την οικογένεια και το σχολείο. Αν λοιπόν η Πολιτεία και στη συνέχεια η οικογένεια διαπαιδαγωγήσει σωστά το παιδί πραγματικά θα ελαττωθούν οι καρδιοπάθειες.
Και θα σας αναφέρω το παράδειγμα της Φινλανδίας από τη μελέτη των Επτά Χωρών, στην οποία συμμετείχε η χώρα μας και ξεκίνησε το 1954. Όταν βγήκαν τα πρώτα στοιχεία τη δεκαετία του ’70, διαπιστώθηκε ότι η χοληστερόλη των Φινλανδών κατά μέσο όρο ήταν διπλάσια απ’ ότι των μεσογειακών λαών. Με μια καλή εκστρατεία ενημέρωση έχουν καταφέρει πλέον να αλλάξουν τον τρόπο σίτισης, να ελαττώσουν τη μέση τιμή της χοληστερόλης τους και τελικά οι θάνατοι από καρδιαγγειακά νοσήματα έχουν ελαττωθεί σημαντικότατα.
Εμείς εδώ βαυκαλιζόμαστε ότι έχουμε τη μεσογειακή δίαιτα και νομίζουμε ότι μπορούμε να καπνίζουμε και να τρώμε όσο θέλουμε και δυστυχώς το ποσοστό των ατόμων που πάσχουν από αθηροθρομωτική νόσο ακολουθεί ανοδική πορεία.
Ωστόσο, κάποια πρόσφατα στατιστικά δεδομένα δείχνουν ότι τα καρδιαγγειακά νοσήματα στην Ελλάδα αρχίζουν να παρουσιάζουν ελαφρά μείωση και αυτό οφείλεται στο ότι διάφοροι οργανισμοί και ιατρικές εταιρίες έχουν αρχίσει να διαφωτίζουν τον κόσμο.
Το προλαμβάνειν κρείτον του θεραπεύειν έχει απόλυτη εφαρμογή, όταν μιλάμε για την καρδιά. Υπάρχουν μελέτες, οι οποίες πέρα από κάθε αμφισβήτηση έχουν καταδείξει ότι η σωστή εφαρμογή προληπτικών μέτρων αποδίδει.
Τώρα από κει και πέρα απομένει σε εμάς τους Νεοέλληνες να τα εφαρμόσουμε. Άρα νομίζω ότι κυρίως με την πρόληψη πρέπει να ασχοληθούμε. Εξάλλου συμφέρει και την Πολιτεία, διότι θα ξοδέψει λιγότερα χρήματα για τα προληπτικά μέτρα απ’ ότι για πρόωρες συντάξεις σε καρδιοπαθείς.

Health.in.gr: Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς είναι αφιερωμένη στην γυναίκα, διότι λανθασμένα θεωρούμε ότι τα καρδιαγγειακά νοσήματα αφορούν μόνο τους άνδρες.
Λ. Ανθόπουλος: Πολύ σωστά η φετινή παγκόσμια ημέρα είναι αφιερωμένη στη γυναίκα, η οποία έχει μια φυσική ορμονική προστασία έναντι των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Αν πάρουμε ως κύριους εκπρόσωπους των καρδιαγγειακών νοσημάτων τη στηθάγχη, το έμφραγμα και τα εγκεφαλικά επεισόδια, για κάθε επτά περίπου άνδρες που παθαίνουν ένα τέτοιο συμβάν υπάρχει μόνο μια γυναίκα.
Όμως αυτή η αναλογία και αυτή η χαριστική μεταχείριση της γυναίκας συνεχίζεται μόνο μέχρι την εμμηνόπαυση. Μετά απ’ αυτή αρχίζει πλέον και η γυναίκα να κινδυνεύει.
Ωστόσο επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι και γυναίκες κάτω των 50 ετών κινδυνεύουν από τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι γυναίκες υιοθέτησαν πλέον ανδρικές συνήθειες, δηλαδή καπνίζουν πολύ και δεν προσέχουν την διατροφή. Απ’ την άλλη η προσπάθεια συνδυασμού περισσότερων του ενός ρόλου τη γέμισαν άγχος.
Προς θεού κανείς δεν θέλει να της αρνηθεί αυτά που με κόπο απέκτησε, αλλά μπορεί να είναι μια καλή επαγγελματίας χωρίς να καπνίζει και να αφήνει την υγεία της στην τύχη. Πρέπει να ασχολείται με τον οργανισμό της, να ασκείται και κυρίως να μην καπνίζει. Και αν έχει και άλλους παράγοντες κινδύνου όπως είναι η πίεση και η χοληστερόλη να λαμβάνει τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα.
Επομένως ορθά η συγκεκριμένη παγκόσμια ημέρα είναι αφιερωμένη στη γυναίκα κυρίως για να πληροφορηθεί ότι η μεταχείρισή της από τις καρδιαγγειακές παθήσεις είναι μεν ευνοϊκή και διαφορετική μέχρι όμως το μέσον περίπου της ζωής της.

Health.in.gr: Η ιατρική επιστήμη εξελίσσεται συνεχώς. Νέες διαγνωστικές μεθόδοι και θεραπευτικά σχήματα εφαρμόζονται αναφορικά με τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Μπορούμε να αισθανόμαστε αισιόδοξοι;
Λ. Ανθόπουλος: Πρέπει όχι απλά να είμαστε αισιόδοξοι αλλά τουλάχιστον εμείς οι λειτουργοί της υγείας πρέπει να είμαστε και ευγνώμονες προς την τεχνολογία. Η τεχνολογία και η βιομηχανία ιατρικών μηχανημάτων και φαρμάκων, ομολογουμένως, έχουν κάνει και συνεχίζουν να κάνουν θαύματα.
Σε τι να αναφερθεί κανείς, στις διάφορες μορφές χρήσεις των υπερήχων, την αξονική και τη μαγνητική τομογραφία ή στις δυνατότητες που μας δίνει πλέον η μαγνητική αντήχηση να μελετάμε τη λειτουργία των ιστών και των οργάνων.
Η πρόοδος τόσο για τη διάγνωση όσο και για τη θεραπεία δεν είναι δυνατόν να περιγραφεί στην παρούσα συζήτηση. Και φυσικά τη σωστή διάγνωση την ακολουθεί η σωστή, ταχύτερη και αποτελεσματικότερη θεραπεία χωρίς παρενέργειες.
Όλα τα σύγχρονα μέσα διάγνωσης και θεραπείας διατίθενται πλέον και στην Ελλάδα. Κατά συνέπεια δεν έχουμε να ζηλέψουμε τίποτα, πλην σπανιοτάτων εξαιρέσεων.

Health.in.gr: Ένας ταχύτατα αναπτυσσόμενος κλάδος της ιατρικής είναι η γενετική. Τι έχει να προσφέρει σε διαγνωστικό και θεραπευτικό επίπεδο αναφορικά με τα καρδιαγγειακά νοσήματα;
Λ. Ανθόπουλος: Κατ’ αρχήν σε διαγνωστικό επίπεδο φαίνεται ότι, τώρα που έγινε η πλήρης ανάλυση και αναδόμηση του ανθρώπινου γοιδιώματος και ξέρουμε πλέον κάθε γονίδιο, υπάρχουν γονίδια που καθορίζουν αν κάποιος θα πάθει μια συγκεκριμένη αρρώστια.
Από πλευρά διαγνώσεως λοιπόν έχουμε προχωρήσει αρκετά και υπάρχει τουλάχιστον μια εκατοντάδα καρδιαγγειακών νοσημάτων που συνδέονται με κάποια ανωμαλία σε συγκεκριμένο γονίδιο.
Υπάρχουν επίσης και περιπτώσεις, όχι τόσες πολλές στον άνθρωπο, που μπορέσαμε και κάναμε γονιδιακή θεραπεία. Πήραμε δηλαδή κάποια συγκεκριμένα γονίδια τα τροποποιήσαμε και στη συνέχεια τα εισαγάγαμε στον οργανισμό του πάσχοντα και αναχαίτισαν τη νόσο ή την θεράπευσαν.
Βεβαίως βρισκόμαστε απ’ αυτή την πλευρά ακόμα σε στάδιο πειραματικό, αλλά αισθάνομαι ότι μέσα στην προσεχή 20ετια θα είναι πολύ συνηθισμένο πλέον χρησιμοποιώντας τα γονίδια και ακριβέστερη διάγνωση να κάνουμε και πρόληψη καλύτερη να κάνουμε.

health.in.gr