Όνειρα γλυκά μωράκι μου

Ένα από τα μεγάλα προβλήματα των πρώτων μηνών της ζωής ενός βρέφους είναι ο ύπνος, που επηρεάζει τόσο το ίδιο όσο και τους γονείς του. Δεν είναι λίγοι εκείνοι οι γονείς που πραγματικά αισθάνονται αβοήθητοι ακούγοντας κατά τη διάρκεια της νύχτας το ασταμάτητο κλάμα του μωρού τους. Οι απόψεις των ειδικών επί του θέματος είναι πολλές και συχνά αντικρουόμενες, πάντως λύση υπάρχει.

Οι διαφορές του ύπνου των βρεφών και των ενηλίκων
Ο ύπνος των βρεφών τους πρώτους μήνες της ζωής τους είναι διακεκομμένος, γιατί ο κύκλος του ύπνου τους είναι σύντομος.
Ο εγκέφαλος και το νευρικό σύστημα του βρέφους δεν είναι αρκετά αναπτυγμένα ώστε να μπορεί να κοιμηθεί καθόλη τη διάρκεια της νύχτας.
Οι ενήλικες περνούν περίπου έξι ώρες σε βαθύ ύπνο και δύο ώρες σε ελαφρύ (REM) ύπνο το βράδυ, συνήθως χωρίς διακοπές.

Όταν βρισκόμαστε σε ελαφρύ ύπνο, μπορεί να ξυπνήσουμε στιγμιαία, αλλά, αντίθετα από τα βρέφη, ξέρουμε πώς να μας ξαναπάρει ο ύπνος.

Τα βρέφη έχουν διπλάσιο αριθμό κύκλων ελαφριού ύπνου απ’ ότι οι ενήλικες, περισσότερο ελαφρύ απ’ ότι βαρύ ύπνο, και, γενικά, οι κύκλοι του ύπνου τους έχουν μικρότερη διάρκεια.

Πέντε λόγοι γιατί τα βρέφη έχουν διαφορετικό στυλ ύπνου
1. Διαφορετικό ταμπεραμέντο
2. Διαφορετική αντοχή στα προσλαμβανόμενα ερεθίσματα
3. Διαφορετικές μεταβατικές περίοδοι
4. Διαφορετικές νυχτερινές ανάγκες
5. Διαφορετικές νυχτερινές απαιτήσεις

Γιατί τα βρέφη ξυπνούν τη νύχτα
Δυσφορία ή πόνος: βγάζει δόντια, πεινάει, λερώθηκε, βουλωμένη μύτη, κρυώνει ή ζεσταίνεται, κλπ
Ιατρικοί λόγοι: κολικοί, πυρετός, αλλεργία, κρυολόγημα.
Εξελικτικά ζητήματα: «εξάσκηση» μιας συγκεκριμένης αναπτυξιακής ικανότητας κατά τη διάρκεια του ελαφριού ύπνου, όπως μπουσούλισμα ή περπάτημα, άγχος του αποχωρισμού (8-12 μηνών) και περίοδοι έντονης εγκεφαλικής ανάπτυξης.
Συναισθηματικοί λόγοι: όταν η οικογένεια περνάει κρίση, υπάρχουν λόγοι στρες, ή όταν η ρουτίνα του βρέφους διακόπτεται.

Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου να κοιμάται το βράδυ;
Καταρχήν, οι γονείς θα πρέπει να αρχίσουν να ελέγχουν και να «διδάξουν» στο παιδί καλές συνήθειες στον ύπνο. Δυστυχώς, τις πρώτες μέρες μετά τη γέννηση του μωρού δεν υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να κάνει κανείς, πέρα από το να οπλιστεί με υπομονή και γνώσεις για το τι πρόκειται να συμβεί στο άμεσο μέλλον (μια που τα προβλήματα του ύπνου λύνονται τελικά).

Αν και το νεογέννητο κοιμάται όταν θέλει και όπου θέλει και αυτό δεν μπορεί να το ελέγξει ο γονιός, οι γονείς μπορούν να θέσουν σε εφαρμογή τα παρακάτω, ήδη από την πρώτη μέρα:

Δώστε στο παιδί ένα «μεταβατικό» αντικείμενο. Αυτό το αντικείμενο, αρκουδάκι, χνουδωτό ζωάκι, μια κουβερτούλα, κλπ, λειτουργεί ως δικλείδα ασφαλείας και αποκτά κατευναστικές ιδιότητες.

Σημαντικό είναι να κρατήσει η μητέρα το συγκεκριμένο αντικείμενο κοντά της, ώστε να αποκτήσει την ιδιαίτερη μυρωδιά της και έτσι να συνδεθεί στην οσφρητική μνήμη του μωρού με την παρουσία της.

Τα μωρά έχουν ιδιαίτερα αναπτυγμένη την αίσθηση της όσφρησης και όταν ξυπνάνε τρομαγμένα, ιδίως μέσα στη νύχτα, η μυρωδιά της μητέρας δίπλα τους μπορεί να είναι ιδιαίτερα καθυσηχαστική και να τα βοηθήσει να ξανακοιμηθούν.

Κάντε σαφή διαχωρισμό ανάμεσα στον ύπνο και στην κατάσταση του μισοκοιμισμένος. Στη βρεφική ηλικία τα μωρά μεταβαίνουν εύκολα από το ένα στάδιο στο άλλο.

Οι γονείς θα πρέπει ν’ αξιοποιούν τις ενδείξεις που τους δίνει το μωρό και όταν αυτό αρχίζει να μισοκοιμάται, οι γονείς θα πρέπει να το μεταφέρουν σε συγκεκριμένο σημείο (το κρεβάτι του, κούνια, κλπ) για να κοιμηθεί.

Όταν το μωρό είναι ξύπνιο, οι γονείς θα πρέπει να το απασχολούν και να εντείνουν την κοινωνικοποίησή του. Με αυτό τον τρόπο, οι γονείς θα βοηθήσουν το μωρό να συνδέσει τον ύπνο με ένα συγκεκριμένο δωμάτιο και θέση ύπνου.

Διαχωρισμός μέρας και νύχτας. Αν και τα μωρά τελικά θα μάθουν να κοιμούνται περισσότερες ώρες τη νύχτα, τα περισσότερα νεογέννητα μπερδεύουν τη νύχτα και τη μέρα.

Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το βρέφος να διαχωρίσει το μεσημεριανό από το βραδινό ύπνο με τη χρήση διαφόρων τελετουργικών. Το βράδυ μπορεί να γίνει η ώρα του μπάνιου, του τραγουδίσματος νανουρισμάτων ή ακούσματος απαλής μουσικής (πχ ήχοι τροπικού δάσου, ήχοι μήτρας, ή άλλοι ηρεμιστικοί ήχοι) και της συσκότισης του δωματίου.

Ο μεσημαριανός ύπνος χρειάζεται διαφορετική ρουτίνα. Και βέβαια, θα πρέπει να έχει μικρότερη διάρκεια.

Τα νυχτερινά γεύματα θα πρέπει να διαφέρουν από αυτά στη διάρκεια της μέρας. Οι γονείς θα πρέπει να κάνουν πιο κοινωνικά τα γεύματα του μωρού στη διάρκεια της ημέρας, με παιχνίδια, γέλια και αλληλεπίδραση των δύο.

Αντίθετα, τα νυχτερινά γεύματα θα πρέπει να είναι ήρεμα και να γίνονται όταν το μωρό αρχίζει να διαμαρτύρεται μισοκοιμισμένο, πριν ξυπνήσει εντελώς. Το βράδυ το φως θα πρέπει να μένει σβηστό ή χαμηλωμένο και να μην μιλάει ο γονιός στο παιδί, ενώ στα γεύματα της ημέρας θα πρέπει να κάνει ακριβώς το αντίθετο.

Ενθάρρυνση προς το μεγαλύτερο βρέφος να κοιμηθεί από μόνο του. Αρχικά τα βρέφη κοιμούνται στην αγκαλιά της μητέρας τους την ώρα του ταΐσματος ή του νανουρίσματος. Σταδιακά όμως, το βρέφος θα πρέπει να μάθει να κοιμάται ανεξάρτητα.

Όταν το βρέφος είναι μισοκοιμισμένο, ο γονιός θα πρέπει να το βάλει στο κρεβάτι. Με αυτή την κίνηση -και καθώς το βρέφος αισθάνεται όμορφα, με αγάπη και ζεστασιά- συνδέει τον ύπνο με αυτά τα συναισθήματα.

Να αφήσουμε το βρέφος να κλαίει ή να μην το αφήσουμε; Ιδού η απορία!
Τι λένε οι ειδικοί

Ο Δρ Richard Ferber προτείνει:
Στρατηγική: οι γονείς θα πρέπει ν’ αντιδρούν στο νυχτερινό κλάμα του μωρού τους σε χρονικά καθορισμένα διαστήματα (5, 10, 15 λεπτά) και να μειώνουν όσο γίνεται περισσότερο τη νυχτερινή αλληλεπίδρασή τους με το βρέφος.

Πότε: μετά τους έξι μήνες.

Τι πρέπει να γίνει: στόχος είναι να μάθει το μωρό να κοιμάται μόνο του. Ο Δρ Ferber συμβουλεύει τους γονείς να μην αφήνουν το μωρό τους εντελώς μόνο του, αλλά να το καθησυχάζουν κατά διαστήματα, δίνοντάς του το μεταβατικό του αντικείμενο, χαιδεύοντάς το στην πλάτη και λέγοντάς του γλυκά λόγια, πριν βγουν από το δωμάτιο.

Το πρώτο βράδυ κλάματος του μωρού, ο γονιός θα πρέπει να περιμένει πέντε λεπτά πριν εμφανιστεί δίπλα στην κούνια του μωρού, το δεύτερο βράδυ θα πρέπει να περιμένει 10 λεπτά, κοκ, αυξάνοντας το χρόνο αναμονής του μωρού για την εμφάνισή του, ώσπου στο τέλος το μωρό θα μάθει να κοιμάται μόνο του. Όμως, ο ίδιος ο Δρ. Ferber επισημαίνει ότι η μέθοδος μπορεί να μην ισχύει για όλα τα βρέφη.

Η Δρ Penelope Leach συμβουλεύει τους γονείς:
Στρατηγική: συμπονετική τακτική σχετικά με το κλάμα του ύπνου, μια που πρεσβεύει ότι αν οι γονείς αφήσουν το μωρό να κλαίει, αυτό θα αισθανθεί εγκατελειμένο, νομίζοντας ότι το εγκαταλείπουν για πάντα και δε θα νιώθει ασφάλεια, αίσθημα που ίσως αναβιώσει αργότερα στη ζωή του.

Πότε: γύρω στους εννέα μήνες τα βρέφη θα πρέπει να αποκτήσουν καλές συνήθειες ύπνου, μια που μέχρι τότε δεν είναι δυνατή η εκμάθησή τους.

Τι πρέπει να γίνει: στόχος είναι να βοηθήσουν οι γονείς το βρέφος να νιώθει ότι η ώρα του ύπνου είναι όμορφη και ασφαλής και ότι μπορεί να πάει για ύπνο μόνο του.

Έτσι, οι γονείς δεν θα πρέπει να το εγκαταλείψουν αμέσως, αλλά θα πρέπει να τηρήσουν τα τελετουργικά του βραδινού ύπνου και αν το μωρό κλαίει θα πρέπει να μπουν στο δωμάτιό του, να το καθησυχάσουν και μετά να ξαναφύγουν. Αυτός είναι και ο μόνος τρόπος, σύμφωνα με τη Δρ Leach, να πειστεί το μωρό ότι ο γονιός θα έρθει στο κλάμα του και ότι δε θα το σηκώσει από το κρεβάτι.

Ο Δρ T. Berry Brazelton, πρεσβεύει τα ακόλουθα:
Στρατηγική: «Με υποστηρικτικό τρόπο, αφήστε το βρέφος να κλαίει». Για να τεθεί σε ισχύ αυτό το πρόγραμμα, και οι δύο γονείς ή άλλα άτομα που εμπλέκονται στη φροντίδα του βρέφους θα πρέπει να το ενστερνιστούν.

Πότε: Εξαρτάται από το μωρό -είτε στους έξι μήνες είτε στα δύο χρόνια. Ο Δρ. Brazelton προτείνει στους γονείς να εξετάσουν τόσο τα δικά τους όσο και τα κίνητρα του παιδιού τους, πριν το ξεκινήσουν.

Τι πρέπει να γίνει: το μωρό δε θα πρέπει να κοιμάται μετά τις 3 το μεσημέρι και θα πρέπει να έχει μια θερμή, γεμάτη αγάπη ρουτίνα βραδινού ύπνου, χωρίς όμως ο γονιός να ταΐζει ή να κουνάει το μωρό για να κοιμηθεί.

Ο γονιός θα πρέπει να βάλει το βρέφος στο κρεβάτι και να παραμείνει μαζί του, παρηγορώντας το και καθησυχάζοντάς το ότι είναι εκεί αλλά ότι θα πρέπει να το πάρει ο ύπνος από μόνο του. Η μητέρα μπορεί να ξυπνήσει το βρέφος πριν κοιμηθεί η ίδια και να το ταΐσει, ώστε να μην την ξυπνήσει αργότερα, αλλά θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη ότι θα πρέπει να ξυπνάει περίπου κάθε τέσσερις ώρες, στην καλύτερη περίπτωση.

Όταν το μωρό αρχίσει να κλαίει, ο γονιός θα πρέπει να το καθησυχάσει γλυκά, χωρίς να του δίνει πολλά ερεθίσματα και το ξυπνήσει πλήρως. Δεν θα πρέπει να σηκώσει το βρέφος από το κρεβάτι ή ν’ αρχίσει να το κουνάει πέρα-δώθε, αλλά θα πρέπει να του μιλάει και να το καθυσηχάζει.

Όταν ο γονιός νιώσει ότι αυτό πάει καλά, δεν θα πρέπει να πλησιάσει το μωρό (σχετικά μεγαλύτερη ηλικίας), αλλά να του δώσει το αρκουδάκι του ή κάτι ανάλογο. Αν συνεχίζεται το κλάμα, ο γονιός θα πρέπει να περιμένει 10-15 λεπτά και να επαναλάβει την ίδια διαδικασία.

Ο Δρ William Sears προτείνει:
Στρατηγική: Οι γονείς θα πρέπει να κοιμούνται με το μωρό ή να υιοθετήσουν άλλες ευαίσθητες τακτικές, γιατί, πρεσβεύει ότι το αποτέλεσμα του να αφήνουν οι γονείς το μωρό να κλαίει είναι μια κουρασμένη μητέρα κι ένα θυμωμένο βρέφος, που τελικά θα εξαντληθεί και θα το πάρει ο ύπνος, αλλά με μεγάλο ψυχικό κόστος για μητέρα και παιδί.

Πότε: από τη βρεφική ηλικία, μέχρις ότου το παιδί είναι έτοιμο για το δικό του κρεβάτι.

Τι πρέπει να γίνει: μια ιδέα είναι να μοιραστούν οι γονείς το κρεβάτι τους με το μωρό τους, τουλάχιστον για τους πρώτους μήνες μετά τη γέννηση. Αν οι γονείς δεν επιθυμούν κάτι τέτοιο, μπορούν ν’ακολουθήσουν τις άλλες συμβουλές του, όπως: να επισημάνουν το λόγο για τον οποίο κλαίει το μωρό και να το παρηγορήσουν και να μοιραστούν η μαμά και ο μπαμπάς τις ευθύνες της παρηγοριάς του μωρού.

Παρόλα αυτά, πριν κανείς υιοθετήσει την οποιαδήποτε τακτική, θα πρέπει να σκεφτεί τι του ταιριάζει καλύτερα σαν προσωπικότητα, σαν γονεϊκό στυλ και τι ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις και ανάγκες της οικογένειάς του, αφού καμία στρατηγική από μόνη της δεν είναι η καλύτερη.

health.in.gr