Ημέρα παιδικού βιβλίου και η σημασία του διαβάσματος για τα παιδιά

Τι είναι ο «Χάρι Πότερ και η Αναζήτηση της Φιλοσοφικής Λίθου» και ο
«Αρχοντας των Δαχτυλιδιών», εκτός από μεγάλες κινηματογραφικές επιτυχίες; Μα, φυσικά, παιδικά ή -σωστότερα- νεανικά βιβλία! Aυτό βέβαια οι περισσότεροι δεν το γνωρίζουν, αφού η αμεσότητα της εικόνας (είτε της τηλεοπτικής είτε της κινηματογραφικής) έχει παραμερίσει σε μεγάλο βαθμό το γραπτό λόγο και την αφήγηση.

Στις 2 Απριλίου γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα του Παιδικού Βιβλίου. Μέρα γιορτής λοιπόν και πολλοί ενήλικες κατηγορούν τα διάφορα ηλεκτρονικά μέσα ότι έχουν παραγκωνίσει το βιβλίο από τη ζωή των παιδιών και επικρίνουν την αδιαφορία που τα παιδιά επιδεικνύουν για το διάβασμα γενικότερα. Ωστόσο, τέτοιες γενικεύσεις είναι άδικες και δεν λαμβάνουν υπόψη την ευθύνη που έχουν οι ενήλικες στη ζωή ενός παιδιού, όσον αφορά στην ενασχόλησή του με το διάβασμα. Αλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το να διαβάζει κάποιος εξωσχολικά βιβλία δεν είναι γενετικά προκαθορισμένο, αλλά αποτελεί μια τέχνη που αποκτιέται!

Ήδη, από πολύ μικρή ηλικία τα παιδιά έρχονται σε επαφή με το γραπτό λόγο, όπως αυτός αποτυπώνεται σε συσκευασίες τροφίμων, παιχνιδιών, εντύπων, βιβλίων κ.λπ. Οι γονείς στην προσπάθειά τους να γνωρίζουν στα μικρά παιδιά τον κόσμο, συνδυάζουν το γραπτό και τον προφορικό λόγο με τα καθημερινά βιώματα· ως αποτέλεσμα, τα παιδιά συνειδητοποιούν ότι τα γραπτά σύμβολα «λένε» κάτι. Αλλά και το παράδειγμα των γονιών, σε καθημερινή βάση, είναι σημαντικό για τη σχέση που θα έχει το παιδί με το διάβασμα. Το μη λεκτικό παράδειγμα του γονιού που διαβάζει την εφημερίδα του αποτελεί ένα ανεξίτηλο μήνυμα προς το παιδί για την αξία του διαβάσματος. Το λεκτικό παράδειγμα του γονιού που σχολιάζει μπροστά στο παιδί του την ώρα που βρίσκονται σε ένα σούπερ μάρκετ «τι τα θέλεις τα βιβλία, παραμύθια σκέτα είναι και πεταμένα λεφτά!» δίνει ένα εντελώς διαφορετικό μήνυμα στο παιδί. Και όταν μια τέτοια λεκτική στάση συνοδεύεται και από αντίστοιχη συμπεριφορά, δηλαδή έλλειψη οποιουδήποτε έντυπου υλικού στο σπίτι, τότε είναι καθοριστικός παράγοντας για την αρχική τουλάχιστον προδιάθεση του παιδιού απέναντι στο διάβασμα.

Τι θεωρείται διάβασμα παιδικών βιβλίων; Από πότε πρέπει να αρχίσουν οι γονείς να αγοράζουν βιβλία στα παιδιά τους; Ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς για να αρχίσουν οι γονείς να διαβάζουν βιβλία στα παιδιά. Ήδη από τη βρεφική ηλικία χρειάζεται να αγοράζουν οι γονείς βιβλία στα παιδιά τους, προκειμένου να εξοικειωθούν με αυτή την πηγή γνώσης αλλά και ευχαρίστησης! Υπάρχουν βιβλία που απευθύνονται αποκλειστικά στο βρεφικό κοινό, αφού είναι φτιαγμένα από αδιάβροχο ύφασμα ή πλαστικό, έχουν μικρό σχήμα για μικρά χεράκια και μέγεθος και υλικό κατάλληλα και για μασούλημα! Αυτά συνιστούν ένα πρώτο σύνολο οπτικών και αντιληπτικών ερεθισμάτων για τα παιδιά. Τα έντονα χρώματα, τα οικεία σχήματα και αντικείμενα που απεικονίζονται σε αυτή την πολύ βασική μορφή του βιβλίου ανταποκρίνονται στις ανάγκες της συγκεκριμένης ηλικίας.

Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν αλλάζουν και οι ανάγκες τους, έτσι από την ηλικία των δύο ετών και πάνω μπορούν να ευχαριστηθούν απλές ιστορίες με ωραία εικονογράφηση αλλά και ιστοριούλες που έχουν ομοιοκαταληξία και ρυθμό. Μολονότι ακόμα δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν κανονικές, μεγάλες ιστορίες, συνήθως απορροφούνται από τον ήχο της φωνής του γονιού και από ορισμένα σημεία του παραμυθιού που τους κάνουν εντύπωση. Τα τρίχρονα και τετράχρονα παιδάκια συχνά μαθαίνουν τα αγαπημένα τους παραμύθια απέξω, και αν κάποιος κάνει το λάθος να παραλείψει μια σελίδα ή μια παράγραφο, θα τον επαναφέρουν στην τάξη! Εάν τα παιδιά αυτής της ηλικίας επιμένουν να τους διαβάζει ο γονιός το ίδιο παραμύθι ή το ίδιο σημείο πολλές φορές, δεν είναι κάτι κακό, αντίθετα, είναι κάτι που ο γονιός θα πρέπει να επιδιώκει και να ενισχύει.

Ας μην ξεχνάμε ότι το διάβασμα γίνεται κυρίως για την ευχαρίστηση του παιδιού και κατά δεύτερο λόγο του γονιού! Το διάβασμα από το γονιό προς το παιδί χρειάζεται να προϋποθέτει τη συμμετοχή του παιδιού. Όταν δηλαδή το παιδί διακόπτει τη ροή της ανάγνωσης για ρωτήσει κάτι, να ζητήσει μια διευκρίνηση, να εκφράσει τη γνώμη του, να κάνει ένα σχόλιο ή ένα συσχετισμό με κάτι που ήδη ξέρει, ο γονιός θα πρέπει να το αφήνει να εκφραστεί και να εκλαμβάνει τις διακοπές αυτές ως θετικό σημάδι, αφού καταδεικνύουν ότι το βιβλίο έχει κεντρίσει την περιέργεια και την αντίληψη του.

Βέβαια, πρέπει να επισημάνουμε ότι για να διευρυνθούν οι πνευματικοί ορίζοντες του παιδιού δεν απαιτείται αποκλειστική ενασχόληση και ανάγνωση βιβλίων «τεχνικού» ή καθαρά πληροφοριακού χαρακτήρα. Το παιδί μαθαίνει και μέσα από τα παραμύθια, ή σχεδόν οποιοδήποτε ανάγνωσμα προσφέρεται στην ηλικιακή ομάδα του. Στις μικρές ηλικίες μια καλή ώρα ανάγνωσης είναι λίγο πριν από τον ύπνο -με αυτό τον τρόπο ενθαρρύνεται η διανοητική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και δημιουργούνται δεσμοί ανάμεσα στο γονιό και στο παιδί.

Το διάβασμα στην προσχολική ηλικία είναι ζωτικής σημασίας για τη μετέπειτα ενασχόληση του παιδιού με αυτό. Στην προσχολική ηλικία δεν χρειάζεται οι γονείς να πιέζουν το παιδί να μάθει να διαβάζει, γιατί δεν είναι αυτός ο αποκλειστικός σκοπός του διαβάσματος. Η καλλιέργεια του πνεύματος και της ψυχής του παιδιού πρέπει να είναι ο κυρίαρχος στόχος του γονιού και οποιαδήποτε παρέμβαση, όπως, για παράδειγμα, «δες εδώ, αυτό είναι το γράμμα Χ, όπως και το πρώτο γράμμα στο όνομά σου», χρειάζεται να είναι καλοπροαίρετη.

Το διάβασμα βιβλίων είναι μία από τις καλύτερες επενδύσεις χρήματος, χρόνου και κόπου που μπορεί να κάνει ένας γονιός, αφού αυτό θα θέσει τα θεμέλια για μια συνολικότερη ανάπτυξη των νοητικών και συναισθηματικών ικανοτήτων του παιδιού.

health.in.gr