Η πολιτική δεν είναι Eurovision, ώστε απλώς να εμφανιστείς στη σκηνή και να πάρεις το βραβείο

Παρατηρώ το πώς κινείται η κυβέρνηση.

Την ώρα που είναι σαφές ότι είναι πολιτικά λαβωμένη, με ένα βαθύ ρήγμα στις σχέσεις εκπροσώπησης με ευρύτερα τμήματα της κοινωνίας, γεγονός που πρακτικά καθιστά την αυτοδυναμία στις επόμενες εκλογές άπιαστο όνειρο, εξακολουθεί να μπορεί να ορίζει την πολιτική ατζέντα.

Δηλαδή, να καθορίζει αυτή τα θέματα που θα συζητηθούν και θα πάρουν διαστάσεις, αποφεύγοντας τεχνηέντως να απαντάει επί της ουσίας στην κριτική από την αντιπολίτευση ή τα αιτήματα και τις διαμαρτυρίες της κοινωνίας.

Δείτε για παράδειγμα πώς χειρίζεται το θέμα με την ασφάλεια στα πανεπιστήμια.

Εκμεταλλεύεται κάποια περιστατικά – καταδικαστέα αλλά όχι ενδεικτικά της κατάστασης που επικρατεί στα πανεπιστήμια – για να αρθρώσει μια ρητορική που υποστηρίζει ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα για τα Πανεπιστήμια είναι η «βία και η ανομία» και όχι η υποχρηματοδότηση, η υποστελέχωση και η προκλητική προώθηση των ιδιωτικών σουπερμάρκετ πτυχίων. Δηλαδή, ορίζει μια ατζέντα που τη βολεύει, γιατί αφενός μετατοπίζει τη συζήτηση σε ένα προσφιλές θέμα στα δεξιά ακροατήρια και αφετέρου αποσπά την προσοχή από τα μείζονα πραγματικά προβλήματα της ανώτατης εκπαίδευσης.

Αρωγοί στη προσπάθεια αυτή αρκετά μέσα ενημέρωσης πάντα πρόθυμα να πάρουν το μήνυμα και να το αναπαράγουν. Γιατί εκτός των άλλων είναι μια κυβέρνηση, που -οφείλω να της το αναγνωρίσω- γνωρίζει σε βάθος το παιχνίδι της επικοινωνίας και τον κύκλο της ενημέρωσης, αντιλαμβάνεται πότε υπάρχει «κενό» και «νεκρή ειδησεογραφικά μέρα» ώστε να σπρώξει ένα δικό της θέμα, εξειδικεύεται στο να φτιάχνει αφηγήματα και κυρίως ξέρει να εκμεταλλεύεται την κακοφωνία της αντιπολίτευσης.

Δείτε πώς χειρίζεται τη δημοσιότητα γύρω από τα Τέμπη και το πώς προσπαθεί να περάσει τη «γραμμή» ότι όσοι της αποδίδουν ευθύνη είναι «συνωμοσιολόγοι».

Πώς προωθεί συγκεκριμένα μέτρα και με συγκεκριμένο τρόπο, όπως για παράδειγμα την αξιολόγηση στην εκπαίδευση, στην οποία αντιδρούν οι εκπαιδευτικοί, και προσπαθεί να τους την επιβάλλει αφήνοντας στον ορίζοντα ανοιχτή ακόμη και την κατάργηση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων.

Παρατηρήστε τον μεθοδικό τρόπο που υιοθετεί μια όλο και πιο σκληρή γραμμή στο μεταναστευτικό και το προσφυγικό, παρότι στην πραγματικότητα η κατάσταση είναι σχετικά καλύτερη σε σχέση με προηγούμενα χρόνια, κατά βάση επειδή ξέρει ότι η σκληρή γραμμή σε αυτά τα θέματα κερδίζει ψήφους από την ακροδεξιά.

Θα μπορούσα να αναφερθώ και σε άλλα παραδείγματα, όμως θέλω να μείνω στην ουσία.

Αυτή τη στιγμή η κυβέρνηση κυρίως ασχολείται με το να ορίζει την ατζέντα με προφανή σκοπό να αποπροσανατολίζει μετατοπίζοντας τη συζήτηση στα ζητήματα που θεωρεί ότι την αφορούν και φωτίζοντας τα από συγκεκριμένη οπτική την ευνοούν, με την έννοια ότι «δικαιώνουν» τις επιλογές της. Και ως ένα βαθμό το καταφέρνει.

Την ευνοεί άλλωστε και η κατάσταση που επικρατεί στην αντιπολίτευση. Που μπορεί να βγάζει ανακοινώσεις αλλά αδυνατεί να καθορίσει τη δημόσια συζήτηση και να διατηρήσει ψηλά στην ατζέντα τα πραγματικά κρίσιμα για την κοινωνία θέματα. Ούτε όπως φαίνεται μπορεί να αναλάβει πρωτοβουλίες που να ασκήσουν αισθητή πίεση στην κυβέρνηση υποχρεώνοντάς τη να τοποθετηθεί.

Γιατί είναι κατακερματισμένη και άρα αποδυναμωμένη, με αρχηγούς που παρά τα σαφή μηνύματα του εκλογικού σώματος στον καθρέφτη τους εξακολουθούν να μην διακρίνουν τον ένα και μοναδικό αρχηγό, βάζοντας εμπόδια στις προσπάθειες ανασύνταξης του προοδευτικού χώρου. Γιατί δεν έχει το προγραμματικό βάθος ώστε να πείθει ως εναλλακτική λύση. Γιατί δεν έχει μια ηγετική φυσιογνωμία να τη συσπειρώνει και να αποτελεί σημείο αναφοράς για την κοινωνία. Και γιατί κατά βάθος, όπως προδίδουν οι κινήσεις της, πιστεύει ακόμη στη θεωρία του «ώριμου φρούτου», δηλαδή στο ότι η κυβέρνηση θα πέσει μόνη της.

Όμως, συνήθως καμία κυβέρνηση δεν πέφτει εάν δεν υπάρχει κάποιος να τη ρίξει και να την αντικαταστήσει. Όπως και καμία δημοκρατία δεν λειτουργεί σωστά σε συνθήκες έντονης πολιτικής ανισορροπίας.

Η αντιπολίτευση λειτουργώντας έτσι το μόνο που καταφέρνει είναι να χαρίζει χρόνο στην κυβέρνηση, επιτρέποντας της να ορίζει το γήπεδο και να διαμορφώνει το κλίμα στη δημόσια συζήτηση. ‘Οσο τα κόμματα της προοδευτικής αντιπολίτευσης επιμένουν στο ίδιο δρόμο δύσκολα θα φτάσει στην κοινωνία το μήνυμα για αναγκαίες και απολύτως εφικτές αλλαγές, για έναν εναλλακτικό τρόπο διακυβέρνησης που θα ωφελεί τους πολλούς.

Ακριβώς οι λόγοι αυτοί είναι που καθιστούν πιο επιτακτική την ανάγκη να αναλάβουν πιο ενεργό ρόλο, να κάνουν πιο αισθητή την παρουσία τους όσοι αποδεδειγμένα ο λόγος τους έχει δύναμη και ασκεί επιρροή.

Κοινώς όποιος πραγματικά πιστεύει ότι χρειάζεται να αλλάξει η σημερινή κατάσταση της επίπλαστης κυβερνητικής παντοδυναμίας και μπορεί να συμβάλλει στην ύπαρξη μιας νέας δυναμικής που θα οδηγήσει τη χώρα σε μια άλλη κατεύθυνση, δεν μπορεί απλώς να παρεμβαίνει ή να στηλιτεύει τις πολιτικές της κυβέρνησης και να αποδομεί την επιχειρηματολογία της δοθείσης ευκαιρίας στο περιθώριο άλλων προγραμματισμένων δραστηριοτήτων.

Αντιθέτως προσωπικότητες αναγνωρισμένου κύρους με εκτόπισμα, που έχει αποδειχθεί ότι οι παρεμβάσεις τους μπορούν να δημιουργήσουν «πολιτικό γεγονός», πρέπει να μην αφήνουν ανεκμετάλλευτη καμία ευκαιρία για να αναδείξουν τα κακώς κείμενα, να εκφράσουν την κοινωνική δυσαρέσκεια, να αναγκάσουν την κυβέρνηση σε εξηγήσεις ή να την εκθέσουν εισπράττοντας από την πλευρά της σχόλια που δείχνουν αμηχανία, αν όχι πανικό.

Οφείλουν να δημιουργούν κλίμα αμφισβήτησης της κυβερνητικής πολιτικής και να αναδεικνύουν την ύπαρξη άλλου δρόμου. Οι συζητήσεις και ζυμώσεις για συνεργασίες και καινούριους φορείς αν και αναγκαίες δεν αρκούν για να κινητοποιήσουν την κοινωνική πλειοψηφία που «βράζει», ενώ πάντα υπάρχει το ρίσκο να κουράσουν, να ερμηνευθούν ως έλλειψη αποφασιστικότητας και πυξίδας.

Χρειάζεται συνεχής και συστηματική προσπάθεια, συνέργειες που θα λειτουργήσουν υποστηρικτικά στις κοινωνικές διεργασίες, ώστε όλα να ‘ναι έτοιμα και οι συνθήκες να έχουν ωριμάσει την «κατάλληλη ώρα». Οχι να παρέμβουν την κατάλληλη ώρα, αλλά να είναι καθ’ όλα έτοιμοι για την «κίνηση ματ» την ώρα εκείνη, κυρίως όταν το πλεονέκτημα των κινήσεων σε ότι αφορά τον καθορισμό της το έχει η κυβέρνηση.

Ούτε πρέπει να πέσουν στην παγίδα ότι είναι προτιμότερο να ολοκληρωθεί ένας κύκλος καταστροφής ώστε μετά η όποια παρέμβασή τους να φανεί «σωτήρια».

Γιατί μεταξύ άλλων ελλοχεύει ο κίνδυνος όταν ληφθεί η απόφαση «να γίνει η κίνηση», οι μισοί να απαντήσουν «που ήσουν όταν χρειαζόταν αντίπαλο δέος;» και οι άλλοι μισοί να επισημάνουν ότι «τώρα είναι πολύ αργά και το κλίμα έχει ήδη μετατοπιστεί προς τα δεξιά».

Η πολιτική δεν είναι διαγωνισμός της Eurovision. Δεν εμφανίζεσαι απλώς στη σκηνή και κερδίζεις επειδή θα πεις το καλύτερο τραγούδι την βραδιά του τελικού.

Έχει μεγάλη σημασία και πότε θα βγεις να το πεις. Έχει σημασία να το πεις έγκαιρα και να έχει γίνει ήδη επιτυχία. Με άλλα λόγια τους κανόνες του διαγωνισμού τους ορίζουν οι συνθήκες και οι κοινωνικές ανάγκες. Έχει σημασία να μην αισθάνεται η κοινωνία ότι είσαι απών και απλώς περιμένεις την ευνοϊκότερη για σένα στιγμή. Δύσκολα συγχωρεί την εγκατάλειψη και την ατολμία, εύκολα κατηγορεί για καιροσκοπισμό. Έχει σημασία να σε νιώθει διαρκώς δίπλα της.

Διαφορετικά μπορεί να σου γυρίσει την πλάτη. Ακόμη και εάν εκτιμά ότι είσαι πολύ καλύτερος των άλλων.