Αόρατες συνεργοί: Γυναίκες που βοήθησαν τον Επστάιν και τον Φαγιέντ να διαπράξουν τα εγκλήματά τους

Για δεκαετίες, οι όροφοι του Harrods έκρυβαν ένα μυστικό. Πίσω από τη βιτρίνα της πολυτέλειας, ο Mohamed Fayed, πανίσχυρος ιδιοκτήτης του εμβληματικού πολυκαταστήματος, φέρεται να κακοποιούσε δεκάδες γυναίκες. Όμως δεν ήταν μόνος του. Για να στηθεί αυτό το σύστημα, χρειάστηκαν συνεργοί – άντρες και γυναίκες. Μερικοί ήξεραν και σιωπούσαν. Άλλοι βοήθησαν ενεργά.

Σε πολλές από τις πιο γνωστές υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης των τελευταίων δεκαετιών, πίσω από τον βασικό δράστη υπήρχε πάντα ένα περιβάλλον που επέτρεπε την κακοποίηση να συνεχίζεται. Άνθρωποι που ήξεραν, που διευκόλυναν, που συγκάλυπταν. Κάποιες φορές, ανάμεσά τους και γυναίκες. Ο ρόλος αυτών των «διευκολυντών» παραμένει συχνά αόρατος, αν και κρίσιμος. Όταν το σύστημα προστατεύει τον θύτη, η σιωπή δεν είναι ποτέ ουδέτερη.

Τα θύματα του Mohamed Fayed, του εκλιπόντος ιδιοκτήτη του Harrods, περιγράφουν ένα γνώριμο μοτίβο: γυναίκες που επιλέγονταν από την αφάνεια, προάγονταν από θέσεις στο κατάστημα σε δουλειές στα γραφεία, προσκαλούνταν στο πολυτελές διαμέρισμά του και εκεί υφίσταντο σεξουαλική κακοποίηση ή βιασμό.

O Mohamed Al-Fayed σε κατάστημα Harrods

Περισσότερες από 100 γυναίκες έχουν καταθέσει καταγγελίες εναντίον του Αιγύπτιου δισεκατομμυριούχου, του οποίου η φερόμενη εκστρατεία κακοποίησης λέγεται ότι ξεκίνησε από τη δεκαετία του 1970. Πρώην υπάλληλοι αναφέρουν ότι η συμπεριφορά του Fayed ήταν κοινό μυστικό στο Harrods: κάποιοι λένε ότι ήταν γνωστό πως «έκοβε» βόλτες στον χώρο του καταστήματος αναζητώντας ελκυστικές νεαρές γυναίκες.

Οργανωμένο έγκλημα

Μια τόσο μακροχρόνια και εκτεταμένη εκστρατεία κακοποίησης δεν θα μπορούσε να συμβεί μόνη της. Απαιτούσε συνενοχή από άτομα γύρω του – να καλύπτουν τα ίχνη του, να καταπνίγουν καταγγελίες ή ακόμα και να βοηθούν ενεργά στα εγκλήματά του. Οι δικηγόροι των θυμάτων του έχουν περιγράψει αυτό το καθεστώς ως μια «ακραία και εκτεταμένη επιχείρηση εμπορίας σεξουαλικών υπηρεσιών». Η Σκότλαντ Γιαρντ έχει επιβεβαιώσει ότι ερευνά τον ρόλο τουλάχιστον πέντε πιθανών συνεργών που φέρονται να διευκόλυναν την κακοποίηση. Ένα από τα πρόσωπα που κατηγορούνται είναι, ίσως απροσδόκητα, μια γυναίκα.

Αν και η περίπτωση του Fayed ξεχωρίζει για την πολυπλοκότητα και το εύρος της, η δυναμική που φαίνεται να τη στηρίζει – άνδρας θύτης με γυναίκες συνεργούς – είναι ανησυχητικά συνηθισμένη σε τέτοιες υποθέσεις, όπως εξηγεί ο εγκληματολόγος Dr Joe Sullivan στον Telegraph.

«Ορισμένες γυναίκες εξαναγκάζονται ή χειραγωγούνται ώστε να εμπλακούν σε τέτοια συμπεριφορά, αλλά άλλες το κάνουν με τη θέλησή τους», λέει.

Σε κάποιες περιπτώσεις, μια γυναίκα φέρεται να διευκολύνει ένα βίαιο ή σεξουαλικό έγκλημα επειδή βρίσκεται σε σχέση με τον θύτη. Όταν ο Ian Huntley δολοφόνησε τις μαθήτριες Jessica Chapman και Holly Wells το 2002, η σύντροφός του Maxine Carr είπε επανειλημμένα ψέματα για να του παρέχει άλλοθι. Ωστόσο, κάποιοι τη θεώρησαν επίσης θύμα του Huntley, καθώς υπέφερε από μακροχρόνια ψυχικά προβλήματα.

Το σκάνδαλο Επστάιν

Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση πρόσφατα είναι η υπόθεση του Jeffrey Epstein και της Ghislaine Maxwell. Η Maxwell, πρώην σύντροφός του και συνεργός του, καταδικάστηκε σε 20 χρόνια φυλάκισης για εμπορία σεξουαλικών υπηρεσιών και για τον ρόλο της στη διευκόλυνση της κακοποίησης.

O Jeffrey Epstein με την Ghislaine Maxwell

Η δημοσιογράφος Lucia Osborne-Crowley, που παρακολούθησε τη δίκη για το βιβλίο της The Lasting Harm, πέρασε έξι χρόνια μιλώντας με θύματα της Maxwell. «Σε τέτοια κυκλώματα – που επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά – υπάρχει πάντα ένας θύτης, ένας “μάστερ της χειραγώγησης”, ο οποίος όμως χρειάζεται κάποιον να τον βοηθήσει (συνήθως γυναίκα) ώστε να αποκτήσει πρόσβαση σε παιδιά», εξηγεί.

«Μίλησα με αρκετούς ανθρώπους που υπήρξαν θύματα του Epstein… Δεν θα μπορούσε να τα είχε κάνει όλα μόνος του. Ήξερε τα όριά του, ήξερε πως χρειαζόταν κάποιον που να κερδίσει την εμπιστοσύνη των κοριτσιών». Η Maxwell ήταν πιο κοντά στην ηλικία των θυμάτων και γυναίκα – στοιχεία κρίσιμα για το χτίσιμο εμπιστοσύνης.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι και η ίδια υπέστη συναισθηματική και ψυχολογική κακοποίηση από τον πατέρα της, Robert Maxwell. Μπορεί να αναρωτηθεί κανείς: σε ποιον βαθμό είναι και αυτές οι γυναίκες θύματα – είτε παιδικής είτε ενήλικης κακοποίησης;

«Είναι και περίπλοκο και απλό», λέει η Osborne-Crowley. «Υπάρχουν πολλές ενδείξεις πως η Ghislaine είχε δύσκολα παιδικά χρόνια. Αυτό την έκανε πιο ευάλωτη σε παρόμοιες σχέσεις ως ενήλικη. Όμως: πολλοί που υπέστησαν κακοποίηση στην παιδική ηλικία δεν έγιναν δράστες. Οι πράξεις της Maxwell ήταν επιλογή – και τις επανέλαβε ξανά και ξανά επί χρόνια».

Η συγκάλυψη

Δεν ταιριάζουν όλοι οι συνεργοί σε αυτό το προφίλ. Στην περίπτωση του Fayed, η κακοποίηση φαίνεται να στηριζόταν κυρίως σε άτομα που έκαναν τα “στραβά μάτια” – όχι απαραίτητα σε γυναίκες που εμπλέκονταν ενεργά. Στο δίκτυό του περιλαμβάνονται και γιατροί, όπως η Wendy Snell, γιατρός του Harrods, η οποία φέρεται να υπέγραφε ή να διεξήγαγε γυναικολογικές εξετάσεις σε έφηβες με πρόσχημα την υγεία του γιου του Fayed.

«Η πραγματικότητα της κακοποίησης στο Harrods είναι πως δεν ήταν μόνο οι πράξεις ενός άνδρα», δήλωσε η Anne-Marie, μία από τις επιζήσασες. «Χρειάστηκε μια ομάδα ανθρώπων για να τη διευκολύνει και άλλους για να τη συγκαλύψουν».

Ένα από τα ονόματα που έχουν ακουστεί είναι αυτό της Kelly Walker-Duncalf, πρώην στελέχους του Harrods, η οποία κατηγορείται πως βοήθησε στον εντοπισμό και την προσέγγιση νεαρών γυναικών για λογαριασμό του Fayed. Το 2015, συνελήφθη μαζί με τον Fayed, αλλά η Εισαγγελία έκρινε ότι δεν υπήρχε ρεαλιστική πιθανότητα καταδίκης.

Κάποιες γυναίκες-θύματα λένε ότι στρατολογήθηκαν ακόμη και από παμπ, όπου προσεγγίστηκαν από «λαμπερά» στελέχη του Harrods, που τους υποσχέθηκαν δουλειά και τις οδήγησαν στο ρετιρέ του Fayed στο Park Lane. Δεν υπάρχει ένδειξη ότι μία από αυτές ήταν η Walker-Duncalf.

Ανάλογα φαινόμενα παρατηρήθηκαν και στην υπόθεση Harvey Weinstein, όπου γυναικεία στελέχη έπαιξαν ρόλο στην προσέγγιση και σιωπή των θυμάτων του. Ο τρόπος λειτουργίας τους – εντοπισμός ευάλωτων γυναικών, υπόσχεση επαγγελματικής ανέλιξης, οικοδόμηση εμπιστοσύνης και κατόπιν κακοποίηση – είναι γνωστός και ανατριχιαστικά επαναλαμβανόμενος.

Αν και κάποιες από αυτές τις γυναίκες έχουν υπάρξει και οι ίδιες θύματα, αυτό δεν σημαίνει ότι απαλλάσσονται από την ευθύνη. Όπως λέει η Osborne-Crowley για τη Maxwell: «Ήταν μια επιλογή. Και την έκανε ξανά και ξανά για πολλά χρόνια».