Η επιστροφή του Ερντογάν στην Αθήνα μετά από έξι χρόνια – Οι προσδοκίες από τις δύο πλευρές

Η αντίστροφη μέτρηση για την επίσκεψη του Ερντογάν στην Αθήνα έχει ήδη ξεκινήσει. Στις 7 Δεκεμβρίου, συμπληρώνονται έξι χρόνια από την επεισοδιακή επίσκεψη του Τούρκου προέδρου το 2017. Βέβαια, το κλίμα που επικρατούσε τότε, δεν έχει καμία σχέση με το σημερινό. Το ήρεμο κλίμα που εμπεδώθηκε μετά τους σεισμούς του Φεβρουαρίου στη γείτονα χώρα, έχει πλέον βελτιωθεί ακόμα περισσότερο, με τον ερχομό του Τούρκου προέδρου να σηματοδοτεί μία νέα εποχή στις σχέσεις Ελλάδος και Τουρκίας.

Χαρακτηριστικό στοιχείο του θετικού κλίματος που επικρατεί μεταξύ των δύο χωρών,  ήταν οι δηλώσεις που έκανε ο Τούρκος πρόεδρος κατά την ομιλία του στην κοινοβουλευτική του ομάδα. Ο Ερντογάν επισκέπτεται την Ελλάδα με τις παραβιάσεις στον αέρα να έχουν πια σταματήσει, ενώ πλέον κανένας αξιωματούχος της τουρκικής κυβέρνησης δεν προκαλεί την ελληνική πλευρά, όπως γινόταν στο παρελθόν.

Οι επιδιώξεις του Ερντογάν

Αναφερόμενος στις σχέσεις με την Ελλάδα, ο Ταγίπ Ερντογάν ανέφερε «Το ταξίδι μου στην Ελλάδα στις 7 Δεκεμβρίου εύχομαι να φέρει μια νέα σελίδα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις», ενώ χαρακτήρισε τον Νετανιάχου «σφαγέα της Γάζας.»

Στην συνέχεια, ο Τούρκος πρόεδρος ανέφερε ότι «διαφορές είχαμε, έχουμε και θα έχουμε, ωστόσο πρέπει να υπάρχει ήρεμο κλίμα». Πρότεινε δε τη λύση του «καζάν – καζάν» δηλαδή να κερδίσουν και οι δύο πλευρές (win – win).

«Διαφωνίες είχαμε χθες και θα έχουμε και σήμερα»

«Συνεχίζουμε να εφαρμόζουμε την πολιτική μας για την αύξηση των φίλων μας και τη μείωση των εχθρών μας. Δεν βλέπουμε τη διπλωματία ως ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Είναι φυσικό να υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ των χωρών. Το κυριότερο είναι η βούληση για την επίλυσή τους πριν μετατραπούν σε αδιέξοδα. Αυτή είναι η προσέγγισή μας για την επίσκεψη που σκοπεύουμε να πραγματοποιήσουμε στην Ελλάδα στις 7 Δεκεμβρίου. Διαφωνίες είχαμε χθες και θα έχουμε και σήμερα.

Το γεγονός αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να βρούμε κοινό έδαφος ως δύο χώρες που μοιράζονται το ίδιο κλίμα και την ίδια θάλασσα. Υπάρχουν πολλά θέματα στα οποία μπορούμε να βελτιώσουμε τη συνεργασία μας. Ελπίζω ότι το ταξίδι μας θα οδηγήσει στο άνοιγμα μιας νέας σελίδας για τις χώρες μας» ανέφερε ο Ταγίπ Ερντογάν.

Για το μεταναστευτικό και την κλιματική αλλαγή αναμένεται να μιλήσουν μεταξύ άλλων οι δύο ηγέτες

Η ατζέντα της συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν

Το κλίμα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έγινε ακόμα καλύτερο μετά την συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στο Βίλνιους. Ο Τούρκος πρόεδρος αναμένεται να επισκεφθεί τον Έλληνα πρωθυπουργό, ενώ στην ατζέντα των συνομιλιών βρίσκονται και ορισμένες συμφωνίες στον τομέα του μεταναστευτικού και της κλιματικής αλλαγής.

Άλλωστε οι δύο τομείς συζητήθηκαν κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεων που χειρίστηκαν ο ΥΦΥΠΕΞ, Κώστας Φραγκογιάννης και ο ομόλογος του Μπούρακ Ακτσαπάρ. Σε περίπτωση που Ελλάδα και Τουρκία καταλήξουν σε μία συμφωνία για το μεταναστευτικό, αυτό θα έβαζε τέλος σε ένα μείζον πρόβλημα που αποτέλεσε πεδίο σύγκρουσης και οξύτατων αλληλοκατηγοριών μεταξύ των δύο χωρών από τον Μάρτιο του 2020 και την κρίση στον Έβρο και μετά.

Πέρα όμως από το μεταναστευτικό, οι δύο πλευρές βρίσκονται μία ανάσα πριν την υπογραφή μίας συμφωνίας για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών και της κλιματικής αλλαγής. Τα θέματα αυτά έδωσαν το έδαφος στις δύο πλευρές να φανούν αλληλέγγυες η μία απέναντι στην άλλη και να βάλουν τα θεμέλια για την διπλωματική τους επαναπροσέγγιση.

Στόχος της Αθήνας, όπως υπογράμμιζαν κυβερνητικές πηγές, «είναι να εδραιωθεί η ηρεμία και η βελτίωση των διμερών σχέσεων να επισφραγιστεί με συμφωνίες που είναι προς όφελος των δύο χωρών.

Έκθεση της Κομισιόν για τις σχέσεις Άγκυρας – ΕΕ

Σε κοινή έκθεση τους, η Κομισιόν και ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, κάνουν αυστηρές συστάσεις στην Τουρκία σχετικά με το μεταναστευτικό, το Κυπριακό, αλλά και την υποστήριξη που έχει δηλώσει προς τη Χαμάς.

Ως προς το μεταναστευτικό, η Κομισιόν ζητά από την Τουρκία να εντατικοποιήσει τις προσπάθειές της για τον περιορισμό των παράτυπων μεταναστευτικών ροών προς την ΕΕ, με την πρόληψη των αναχωρήσεων και την εξάρθρωση των εγκληματικών δικτύων λαθρεμπορίας και ενισχύοντας την προστασία των συνόρων της.

Στην συνέχεια, η έκθεση αναφέρεται στις σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας, περιγράφοντας την επιδείνωση που υπήρχε μέχρι τις αρχές του 2023  με εχθρική ρητορική, παραβιάσεις του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου, συμπεριλαμβανομένων υπερπτήσεων ελληνικών κατοικημένων περιοχών και απειλητικές δηλώσεις σχετικά με την κυριαρχία των ελληνικών νησιών.  Μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία στις 6 Φεβρουαρίου 2023, σημειώθηκε σημαντική βελτίωση στις σχέσεις. Η Ελλάδα παρείχε γρήγορα ανθρωπιστική βοήθεια και στήριξη στην Tουρκία, ακολουθούμενη από αρκετές τηλεφωνικές κλήσεις και συναντήσεις υψηλού επιπέδου.

Από τον Φεβρουάριο του 2023, οι παραβιάσεις του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου μειώθηκαν δραστικά και δεν αναφέρθηκαν πτήσεις τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών πάνω από ελληνικές κατοικημένες περιοχές. Οι συνεδριάσεις σε υπουργικό επίπεδο και σε επίπεδο ηγετών εντατικοποιήθηκαν. Η Ελλάδα και η Tουρκία συμφώνησαν να αξιοποιήσουν τη θετική δυναμική και ενεργοποίησαν πολλαπλούς διαύλους επικοινωνίας, συμπεριλαμβανομένης της συνεδρίασης του Συμβουλίου Συνεργασίας Υψηλού Επιπέδου, μετά από παύση αρκετών ετών.

Οι έξι δείκτες αναφοράς

Η Κομισιόν αναφέρει πως η Τουρκία  έχει ζητήσει επανειλημμένα την επιτάχυνση της εφαρμογής της δήλωσης του 2016, ιδίως όσον αφορά τα μη μεταναστευτικά στοιχεία της: την επανέναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, τον ταχύ εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης και την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων.

Πάνω στο ζήτημα αυτό, η έκθεση αναφέρει πως εκκρεμούν έξι δείκτες αναφοράς, ενώ οι δείκτες που θεωρείται ότι πληρούνται προσωρινά απαιτούν συνεχή παρακολούθηση. Η Επιτροπή, από κοινού με το Συμβούλιο της Ευρώπης, συνεχίζει να προσφέρει τεχνική βοήθεια στην Tουρκία για την εκπλήρωση των υπόλοιπων προϋποθέσεων.

Τα έξι εκκρεμή κριτήρια αναφοράς είναι: 1) Σύναψη συμφωνίας επιχειρησιακής συνεργασίας με την Εuropol· 2) ευθυγράμμιση της νομοθεσίας για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα με τα πρότυπα της ΕΕ, 3) θέσπιση μέτρων για την πρόληψη της διαφθοράς, 4) παροχή αποτελεσματικής δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ· 5) Αναθεώρηση της νομοθεσίας και των πρακτικών για την τρομοκρατία σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. 6) εφαρμογή της συμφωνίας επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας σε όλες τις διατάξεις της, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν την επανεισδοχή υπηκόων τρίτων χωρών.

Κατά την συνάντηση τους στο Βίλνιους, Μητσοτάκης και Ερντογάν συμφώνησαν τον οδικό χάρτη για την αναθέρμανση των ελληνοτουρκικών σχέσεων

Ποιοι υπουργοί θα συμμετέχουν

Μαζί με τους δύο ηγέτες, στο συμβούλιο, θα συμμετέχουν από την Ελληνική πλευρά, ο υπουργός:

– Εξωτερικών: Γιώργος Γεραπετρίτης (μαζί με Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου & Κώστα Φραγκογιάννη),

– Άμυνας: Νίκος Δένδιας,

– Μετανάστευσης: Δημήτρης Καιρίδης,

– Πολιτισμού: Λίνα Μενδώνη,

– Τουρισμού: Όλγα Κεφαλογιάννη,

– Οικονομικών: Κωστής Χατζηδάκης,

– Παιδείας: Κυριάκος Πιερρακάκης.

Από την πλευρά της Τουρκίας ο υπουργός:

– Εξωτερικών: Χακάν Φιντάν,

– Άμυνας: Γιασάρ Γκιουλέρ,

– Εσωτερικών: Αλί Γερλίκαγια,

– Τουρισμού – Πολιτισμού: Μεχμέτ Νουρί Ερσόι,

– Οικονομικών: Μεχμέτ Σισμέκ,

– Ενέργειας – Τεχνολογίας: Αλπαρσλάν Μπαιρακτάρ,

– Παιδείας: Γιουσούφ Τεκίν.

Το πρόγραμμα του Ερντογάν στην Αθήνα

Διμερείς συναντήσεις στο υπουργείο Εξωτερικών, αλλά και σε άλλα υπουργεία, θα έχουν οι Τούρκοι υπουργοί με τους αντίστοιχους Έλληνες υπουργούς. Παράλληλα, αναμένεται να γίνει η συνάντηση του πρωθυπουργού με τον Ερντογάν στο Μέγαρο Μαξίμου.

Στην συνέχεια, οι δύο ηγέτες αναμένεται να κάνουν κοινές δηλώσεις στον Τύπο. Αργότερα θα συνεδριάσει η ολομέλεια του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας υπό την προεδρία του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τη μορφή γεύματος εργασίας στο Μέγαρο Μαξίμου.

Ιστορικό συνεδριάσεων Ανωτάτων Συμβουλίων Συνεργασίας Αθήνας – Τουρκίας

Τον Μάϊο του 2010 πραγματοποιήθηκε το πρώτο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας και Τουρκίας, από τον τότε πρωθυπουργό, Γιώργο Παπανδρέου και τον Τούρκο ομόλογο του, Ταγίπ Ερντογάν, οι οποίοι μάλιστα υπέγραψαν την ιδρυτική Διακήρυξη του Συμβουλίου.

Στην συνέχεια, η δεύτερη συνεδρίαση πραγματοπιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη τον Μάϊο του 2013 υπό την προεδρία του Αντώνη Σαμαρά και του Τούρκου προέδρου. Η τρίτη συνεδρίαση έγινε τον Δεκέμβριο του 2014 στην Αθήνα υπό τους Αντώνη Σαμαρά και τον τότε πρωθυπουργό της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου.

Τέλος, η τέταρτη συνεδρίαση του Συμβουλίου έγινε πριν επτά χρόνια και συγκεκριμένα τον Μάρτιο του 2016 στη Σμύρνη υπό την προεδρία του τότε πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και του Αχμέτ Νταβούτογλου.