Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024
weather-icon 21o
Πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν – η δύσκολη αλλά συνεχιζόμενη διαπραγμάτευση

Πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν – η δύσκολη αλλά συνεχιζόμενη διαπραγμάτευση

Η επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων στη Βιέννη για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν δείχνει ότι κανένας δεν θέλει να καταρρεύσουν, την ώρα που δεν είναι εύκολη η συμφωνία

Εξαρχής η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα το Ιράν το 2015 ήταν αποτέλεσμα ενός δύσκολου συμβιβασμού και της δυσκολίας να υπάρξει κάποια άλλη κατεύθυνση.

Ας μην ξεχνάμε ότι το ζήτημα δεν ήταν ποτέ αποκλειστικά και μόνο το εάν το Ιράν θα γινόταν η δεύτερη χώρα στη Μέση Ανατολή με πυρηνικά όπλα μετά το Ισραήλ, αλλά το εάν το Ιράν θα παρέμενε σε μια τροχιά ισχυρής περιφερειακής δύναμης. Αυτό θα επικύρωνε η κατοχή πυρηνικού όπλου αν και το Ιράν ούτως ή άλλως τον σημαντικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή τον είχε κατοχυρώσει με τον τρόπο που είχε αντέξει μακροχρόνιες κυρώσεις και το ξεδίπλωμα του «άξονα της αντίστασης» που επέτρεπε μια ικανότητα ευρύτερων συμμαχιών.

Οι ΗΠΑ σε εκείνη τη φάση διαπίστωσαν την ανεπάρκεια των κυρώσεων και την αδυναμία να δοκιμάσουν μια μεγάλης κλίμακας επέμβαση στο Ιράν, σε μια στιγμή που είχαν ήδη αρχίσει να αποχωρούν από το γειτονικό Ιράκ.

Από την άλλη μεριά, η Ιρανική ηγεσία και κυρίως η κυβέρνηση υπό τον «μετριοπαθή» Χασάν Ρουχανί σε εκείνη τη στιγμή θεωρούσε ότι μπορούσε μέσα από τη συμφωνία και την απαλλαγή από τις κυρώσεις να επενδύσει περισσότερο στην οικονομική ανασυγκρότηση.

Αυτό οδήγησε στη συμφωνία – το «Κοινό Συνολικό Σχέδιο Δράσης» (Joint Comprehension Plan of Action (JCPOA) –, την οποία επικύρωσε η απόφαση 2331 (2015) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η λογική της συμφωνίας απλή: το Ιράν ανακουφίζεται από τις κυρώσεις και σε αντάλλαγμα δέχεται περιορισμούς στο πυρηνικό του πρόγραμμα, που επιβάλλονται από τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) και αποβλέπουν στο να το εμποδίσουν να αποκτήσει πυρηνικό όπλο.

Η συμφωνία ήταν ανάμεσα στην ομάδα P5+1, δηλαδή τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Βρετανία, Γαλλία) συν την ΕΕ, και το Ιράν.

Ούτως ή άλλως τόσο η ΕΕ όσο και η Ρωσία όπως και η Κίνα ήταν θετικές στην άρση των κυρώσεων και την εφαρμογή ενός μηχανισμού ελέγχου που θα εξασφαλίζει ότι το Ιράν δεν θα είναι σε θέση να αποκτήσει γρήγορα πυρηνικό όπλο.

Πάντα επικριτικό για τη συμφωνία ήταν το Ισραήλ που στο Ιράν έβλεπε τη μόνη δύναμη στη Μέση Ανατολή που θα μπορούσε δυνητικά να το απειλήσει.

Η προεδρία Τραμπ και η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν

Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε μια διαφορετική αντίληψη για τα πράγματα στη Μέση Ανατολή. Η λογική του – που σε αυτό το θέμα ήταν πολύ πιο ευθυγραμμισμένη με την πολιτική του Ισραήλ – ήταν ότι το Ιράν εξακολουθούσε να αποτελεί απειλή στην ευρύτερη περιοχή  και γι’ αυτό τον λόγο χρειαζόταν η μέγιστη πίεση σε βάρος του και όχι συμφωνίες που το διευκόλυναν.

Γι’ αυτό τον λόγο και αποφάσισε μονομερώς την κλιμάκωση των κυρώσεων στο Ιράν και την έξοδο των ΗΠΑ από το πλαίσιο της συμφωνίας, οδηγώντας την προφανώς σε κατάρρευση, παρά τις αντιδράσεις των υπολοίπων χωρών που συμμετέχουν στην συμφωνία.

Παράλληλα, υπήρξαν και επιθετικές ενέργειες των ΗΠΑ, με πιο χαρακτηριστική ίσως τη δολοφονία τον Ιανουάριο του 2020 του Κασέμ Σολεϊμανί, διοικητή της Δύναμης Κουντς των Φρουρών της Επανάστασης και του αρχιτέκτονα ουσιαστικά του «άξονα της αντίστασης».

Ωστόσο, ούτε η πολιτική αυτή φάνηκε να αποδίδει. Ούτως ή άλλως, το Ιράν έχει δείξει ότι δεν είναι μια χώρα που είναι έτοιμη για «αλλαγή καθεστώτος», την ώρα που δεν είναι εφικτή μια στρατιωτική εισβολή σε αυτό, καθώς και έντονο αίσθημα πατριωτισμού διατηρείται και η υπαρκτή κοινωνική δυσαρέσκεια διαμεσολαβείται ως έναν βαθμό μέσα στους θεσμούς της Ισλαμικής Δημοκρατίας, όπως φάνηκε στις πρόσφατές εκλογές και την εκλογή του «σκληροπυρηνικού» Ραϊσί στη βάση της δυσαρέσκειας με την οικονομική πολιτική και τη διαχείριση τη πανδημίας από την κυβέρνηση Ρουχανί.

Την ίδια στιγμή το Ιράν αποφάσισε να διαλέξει μια επιθετική τακτική, επιλέγοντας να αυξάνει σταδιακά το ποσοστό εμπλουτισμού ουρανίου (στοιχείο που ισοδυναμεί με ανάλογο περιορισμό του χρόνου που θα χρειαζόταν για την απόκτηση επαρκούς σχασίμου υλικού για πυρηνικό όπλο), όσο οι ΗΠΑ δεν επιστρέφουν στην συμφωνία, ενώ παράλληλα άρχισε να εφαρμόζει περιορισμούς στους ελεγκτές της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), η οποία τον περασμένο Αύγουστο ανακοίνωσε ότι το Ιράν εφαρμόζει μεθοδολογία που επιτρέπει τον εμπλουτισμό έως και 60%, πολύ πάνω στο όριο 3,6% που προέβλεπε η συμφωνία και αρκετά κοντά στο ποσοστό 90% που είναι αναγκαίο για την παραγωγή πυρηνικών όπλων. Την 1η Ιανουαρίου η ΙΑΕΑ ανακοίνωσε ότι το Ιράν εμπλουτίζει ουράνιο με πιο εξελιγμένους φυγοκεντρωτές κατά παράβαση της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα.

Η τρέχουσα διαπραγμάτευση

Η νέα αμερικανική κυβέρνηση έχει επιλέξει μια σχετικά διαφορετική τοποθέτηση. Όμως, δεν έχει επιστρέψει και στη θέση του 2015. Ουσιαστικά έχει επιστρέψει στη διαπραγμάτευση για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, όχι όμως στην ίδια τη συμφωνία.

Ουσιαστικά, οι ΗΠΑ δήλωσαν ότι επιστρέφουν στη διαπραγμάτευση για τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Σε αυτό το πλαίσιο ξεκίνησαν ξανά οι συζητήσεις στη Βιέννη στην αρχή του 2021. Όμως, εξαιτίας της διαδικασίας εκλογή του νέου προέδρου του Ιράν, σταμάτησαν για πέντε μήνες και ξεκίνησαν ξανά στις 29 Νοεμβρίου και διήρκησαν μέχρι τις 3 Δεκεμβρίου, για να επαναληφθούν στις 9 Δεκεμβρίου.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατηγόρησαν ξανά το Ιράν ότι συνεχίζει να επιταχύνει το πυρηνικό πρόγραμμα με προκλητικό τρόπο, ενώ το Ιράν επανέλαβε, δια στόματος του νέου Ιρανού ΥΠΕΞ  Χοσεΐν Αμίρ Αμπντολαχιάν ότι η ευθύνη είναι στην πλευρά των ΗΠΑ που πρέπει άρουν όλες τις κυρώσεις, εφόσον αυτές ήταν που αποχώρησαν από τη συμφωνία το 2018.

Από τη μεριά του το Ισραήλ έχει κάνει μια μεγάλη διπλωματική προσπάθεια να πείσει τις ΗΠΑ να κρατήσουν πιο «σκληρή» στάση απέναντι στο Ιράν, ενώ υπήρξαν και δημοσιεύματα στον ισραηλινό Τύπο που ανέφεραν ότι το Ισραήλ παρότρυνε τις ΗΠΑ να αναλάβουν στρατιωτική δράση κατά του Ιράν, όχι απαραίτητα με μια επίθεση σε πυρηνική εγκατάσταση, αλλά με μια επίθεση σε κάποια στρατιωτική βάση π.χ. στην Υεμένη, για να πιεστούν οι Ιρανοί να αλλάξουν στάση στη διαπραγμάτευση (αν και το Ιράν δεν έχει βάση στην Υεμένη).  Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Ναφτάλι Μπένετ ευθέως ζήτησε από τον Μπάιντεν να διακοπούν οι διαπραγματεύσεις, ενώ ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας πένι Γκαντς ευθέως μίλησε και για ενδεχόμενο στρατιωτικής δράσης

Κάθε πλευρά σταθμίζει τις επιλογές της

Η πρώτη φάση των διαπραγματεύσεων θα μπορούσε να θεωρηθεί και αυτή στην οποία και τα δύο μέρη έδειξαν ότι δεν υποχωρούν από τις «κόκκινες γραμμές». Οι ΗΠΑ δεν εμφανίστηκαν έτοιμες να προχωρήσουν σε σημαντικές παραχωρήσεις και από τη μεριά του Ιράν δεν θέλησε να δείξει ότι αυτή τη στιγμή υπαναχωρεί από θέσεις που τις θεωρούσε ως αδιαπραγμάτευτες. Από την άλλη μεριά, το Ιράν έκανε σαφές ότι κατά βάση περιμένει «ένα σημάδι» ότι οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να κάνουν υποχωρήσεις, σημάδι που θα μπορούσε να είχε τη μορφή  μιας απελευθέρωσης ενός μέρους των «παγωμένων» λόγω κυρώσεων πόρων του Ιράν.

Όλα αυτά έχουν να κάνουν και με τον τρόπο που κάθε πλευρά αντιλαμβάνεται τη θέση της. Οι ΗΠΑ έχουν μια γενική κατεύθυνση απεμπλοκής από τη Μέση Ανατολή, όμως την ίδια στιγμή δεν θέλουν να έρθουν σε ρήξη με το Ισραήλ, ή να δώσουν μια εντύπωση ότι γενικά «υποχωρούν». Την ίδια στιγμή οι ΗΠΑ ξέρουν ότι υπάρχουν όρια στις κυρώσεις και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν καθώς το Ιράν εν μέρει μπορεί να τις παρακάμπτει την ίδια ώρα που πλέον ολοένα και περισσότερο μέσα από το συνολικό πλαίσιο των διαφόρων αμερικανικών κυρώσεων διαμορφώνεται το ενδεχόμενο ενός κόσμου όπου χώρες θα μπορούν να έχουν συναλλαγές αποσυνδεδεμένες από τη Δύση. Επίσης, οι ΗΠΑ γνωρίζουν ότι τυχόν στρατιωτικά μέτρα απλώς θα επιταχύνουν το πυρηνικό πρόγραμμα και θα οδηγήσουν σε τυχόν αντίποινα σε βάρος αμερικανικών στόχων και σε μια συνολικότερη ανάφλεξη. Το ίδιο θα συνέβαινε και με τυχόν ισραηλινή στρατιωτική δράση.

Το Ιράν από τη μεριά του εξακολουθεί να θέλει μια συμφωνία, αλλά θεωρεί ότι δεν έχει λόγο σε πρώτη φάση να κάνει υποχωρήσεις, θεωρώντας ότι το διακύβευμα είναι συνολικότερο και αφορά την κατοχύρωση της θέσης του. Άλλωστε, βλέπει ότι το τελευταίο διάστημα αναπτύσσεται και στη Μέση Ανατολή μια δυναμική «συνεννόησης» που ως έναν βαθμό το περιλαμβάνει (ενδεικτικές οι επαφές με χώρες παραδοσιακά «εχθρικές» όπως τα ΗΑΕ). Επιπλέον θεωρεί ότι η τοποθέτησή του είναι νομιμοποιημένη αφού επί της ουσίας ζητά επιστροφή στην αρχική συμφωνία και «συνεκτική» εφόσον προτείνει έναν τρόπο όντως να υπάρχει έλεγχος στο πυρηνικό του πρόγραμμα που σε κάθε άλλη φάση θα κινδυνεύει να χαθεί πλήρως.

Sports in

O Τζόλης των 17 γκολ και η… αδικία του Πογέτ (vids)

Ο Γκουστάβο Πογέτ δεν έκανε σωστή διαχείριση στο ματς με τη Γεωργία και αυτό φαίνεται από τον Χρήστο Τζόλη, που είναι ο πιο φορμαρισμένος Έλληνας παίκτης αυτή τη στιγμή και ήταν εκτός αποστολής.

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ ΜΜΕ Α.Ε.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΦΑΕ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024