Τις πταίει;

Η τραγωδία των πυρκαγιών χτύπησε με φοβερή μανία ξανά την Ελλάδα αφήνοντας πίσω της ολοκληρωτικές καταστροφές σε πολύ μεγάλες εκτάσεις σε πολλά σημεία της χώρας. Πάνω από 550 εστίες μέσα σε μία εβδομάδα, από μικρές έως τεράστιες, αφάνισαν οικοσυστήματα, χιλιάδες ζώα, περιουσίες, υποδομές και, δυστυχώς, δεν έμειναν μόνο σε αυτά: πήραν και ανθρώπινη ζωή. Ετσι άλλοτε καλόπιστα, άλλοτε με δική τους ατζέντα, πολλοί συγκρίνουν τα φετινά γεγονότα με εκείνα στο Μάτι.

Ωστόσο, δεν μπορεί να μη σημειώσει κανείς δύο δεδομένα: πρώτον, ότι το να συγκρίνει κανείς καταστροφές τέτοιου βεληνεκούς για να εξαγάγει και να χρησιμοποιήσει πολιτικά συμπεράσματα δεν είναι απλώς πρόχειρο και πιθανότατα έωλο αλλά είναι σκληρά ανήθικο απέναντι σε όσους τις υπέστησαν. Μετατρέπει τους ίδιους και το δράμα τους σε εργαλεία. Ειδικά όταν μιλάμε για νεκρούς εκεί είναι που ακόμα περισσότερο αυτή η «σύγκριση», από όποια πλευρά και αν επιχειρηθεί, στερείται παντελώς ήθους. Είναι απαράδεκτη η λογική «εσύ είχες τόσους νεκρούς, εγώ τόσους» και άρα το συγκριτικό συμπέρασμα είναι αυτό ή το άλλο.

Το δεύτερο στοιχείο έχει επίσης σημασία: όποιος δεν μπορεί να δει καθαρά ότι το να μην υπάρχουν μαζικά νεκροί είναι το μόνο ευτύχημα σε όλο το κακό πολύ απλά θα έπρεπε να ντρέπεται. Αυτή η σπέκουλα επί πτωμάτων πρέπει επιτέλους να σταματήσει. Και αφού γίνει πρώτα αυτό, πρέπει να γίνει και κάτι άλλο: να ανοίξει, επιτέλους, μια πραγματική συζήτηση για τις ευθύνες, που, και αυτή, να μην έχει σκοπό το να κερδίσουν τα κόμματα πόντους στην πολιτική σύγκρουση. Αλλά να επιχειρήσει να διαπιστώσει τι πραγματικά συμβαίνει και πώς μπορεί η κατάσταση να βελτιωθεί, ώστε όσο το δυνατόν να περιοριστούν οι κίνδυνοι για το άμεσο και όχι μόνον μέλλον. Κάτι πρέπει επιτέλους να αλλάξει ριζικά και οργανωμένα. Και δεν το άλλαξε κανένας μέχρι σήμερα, ενώ όλοι είχαν την ευκαιρία. Ως εκ τούτου, κανένας δεν μπορεί να κουνάει το δάχτυλο.

Είναι πλέον δεδομένο ότι η παράμετρος «κλιματική αλλαγή» είναι κορυφαίας προτεραιότητας για την αντιστροφή αυτών των φαινομένων. Ωστόσο, αυτή δεν αφορά μόνον, ούτε καν κυρίως, κράτη που, λόγω του μεγέθους της παραγωγής και της κατανάλωσής τους, έχουν μικρό αποτύπωμα σε αυτή την επιδείνωση. Η Ελλάδα πρέπει ασυζητητί να κάνει ό,τι μπορεί για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, ό,τι και να κάνει, δεν είναι αυτή που θα αλλάξει την ισορροπία που οδήγησε στη φονική επικράτησή της. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Το στίγμα της είναι αντικειμενικά πολύ περιορισμένο. Μπορεί και πρέπει το ταχύτερο δυνατόν να βελτιώσει, να συμβάλει, να υποστηρίξει μεταβολές, αλλά όχι να κάνει η ίδια την πραγματική διαφορά. Δεν έχει ούτε μακράν τους όγκους για κάτι τέτοιο. Δεν περνάει απ’ το χέρι της. Και δεν μπορούμε άλλο να κρυβόμαστε πίσω της. Γιατί αυτό το επίσης επικίνδυνο και υποκριτικό έχει αρχίσει να επικρατεί.

Η Ελλάδα πρέπει να λύσει τα δικά της ειδικά τεράστια θέματα. Τα τοπικά και συγκεκριμένα. Πριν από 40 χρόνια, όταν έφτανες στον Αγιο Στέφανο δεν υπήρχε πια πόλη. Το ίδιο και στη Βαρυμπόμπη. Ηταν χωριά. Μετά, ήρθαν οι μεγάλες φωτιές. Και στη συνέχεια φύτρωσαν εκεί ολόκληρες πυκνές πόλεις. Πριν από 40 χρόνια, το Μάτι δεν υπήρχε όπως το ξέραμε όταν κάηκε. Και ψηφίστηκαν άπειροι κοινοτάρχες και δήμαρχοι και βουλευτές για να εξασφαλίσουν ότι οι οικιστικές αυθαιρεσίες θα παρέμεναν οριστικά. Δεν αντιμετωπίστηκαν ούτε όταν έγιναν ούτε και μεταγενέστερα.

Ο,τι κι αν συμβαίνει λοιπόν με την κλιματική αλλαγή, αυτά είναι η εύφλεκτη ύλη που καίει τα πάντα στην Ελλάδα. Τα καμένα δάση (και όχι μόνον αυτά) που χτίζονται. Τα ρέματα που μπαζώνονται. Οι χωματερές που συνεχίζουν να υπάρχουν. Οι εμπρηστές που δεν συλλαμβάνονται και δεν φυλακίζονται για χρόνια. Ολα αυτά δεν πρέπει να περιμένουν διεθνείς συμβάσεις αλλά να αντιμετωπιστούν εδώ. Ωστόσο, για να γίνει αυτό, απαιτείται η κοινωνία να αποδεχθεί ότι έχει η ίδια πραγματική ευθύνη. Ευθύνη που, μέχρι στιγμής, ουδείς έχει τολμήσει να αγγίξει. Οσο δεν συμβαίνει, τόσο η Ελλάδα θα καίγεται έτσι όπως καίγεται.