Δέκα χρόνια από την αμερικανική εισβολή στο Αφγανιστάν

Ήταν πριν από δέκα χρόνια, στις 7 Οκτωβρίου 2001, όταν οι ΗΠΑ ξεκίνησαν την επιχείρηση «Διαρκής Ελευθερία» κατά των Ταλιμπάν. Στη διάρκεια του δεκαετούς -και συνεχιζόμενου- πολέμου (του πιο μακροχρόνιου στην αμερικανική ιστορία), δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι και εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια έχουν χαθεί, ενώ τα «οφέλη» που αποκόμισαν οι ΗΠΑ θεωρούνται ελάχιστα.

Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν ξεκίνησαν στον απόηχο των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου, και ενώ οι ΗΠΑ μετρούσαν ακόμη τις πληγές τους στα ερείπια των Δίδυμων Πύργων και του Πενταγώνου.

Οι ΗΠΑ απαιτούσαν από το Αφγανιστάν των Ταλιμπάν την παράδοση του Οσάμα μπιν Λάντεν, ωστόσο, -αρχικά τουλάχιστον- διατείνονταν ότι απορρίπτουν την ιδέα ότι μια συμμαχία με επικεφαλής τις ΗΠΑ θα μπορούσε να επιτεθεί στη χώρα.

Τα σχέδια που κατάρτιζαν τότε Βρετανία και ΗΠΑ βασίζονταν στην ιδέα ότι στρατιωτικές επιθέσεις θα γίνονταν μόνο στο πλαίσιο μιας ευρύτερης, παγκόσμιας «αντιτρομοκρατικής» επιχείρησης που θα περιελάμβανε διπλωματικές, οικονομικές και πολιτικές ενέργειες.

Στις 7 Οκτωβρίου, όμως, οι ΗΠΑ ξεκίνησαν να βομβαρδίζουν θέσεις των Ταλιμπάν. Ακολούθησε επιχείρηση στο έδαφος, στη διάρκεια της οποίας ανετράπη το καθεστώς των Ταλιμπάν.

Η Ουάσινγκτον θεώρησε ότι είχε επιτύχει μία νίκη, η οποία, όμως, αποδείχθηκε εφήμερη. Ενώ είχε στρέψει την προσοχή της στο Ιράκ, η αύξηση της βίας στο Αφγανιστάν (το 2007-2008) την οδήγησε να στείλει νέες δυνάμεις στη χώρα.

Όταν ο Μπαράκ Ομπάμα ανέλαβε την προεδρία αποφάσισε να ενισχύσει τις δυνάμεις στη χώρα, θέλοντας να πλήξει τη δράση των Ταλιμπάν και ελπίζοντας ότι η αποχώρηση των στρατευμάτων θα ξεκινήσει μέχρι το 2014 -κάτι που σήμερα φαντάζει μάλλον απίθανο.

Απογοητευμένοι οι Αφγανοί

Κι ενώ οι εκδηλώσεις για τα δέκα χρόνια του πολέμου είναι ελάχιστες -η Δύση θέλουν το γεγονός να περάσει απαρατήρητο- οι Αφγανοί συλλογίζονται τι συνέβη μέσα σε αυτά τα δέκα χρόνια και τι σημαίνει ο πόλεμος για τη χώρα τους.

«Πέρασαν δέκα χρόνια και δεν υπήρξαν τα αποτελέσματα που επιθυμούσαν οι Αφγανοί, αλλά και οι διεθνείς οργανώσεις αρωγής και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Καλούμε τις κυβερνήσεις να καταλήξουν σε μια ισχυρή συμφωνία για την πορεία που θα πρέπει να ακολουθηθεί, στη διάρκεια της διάσκεψης της Βόννης στις 5 Δεκεμβρίου» επισήμανε σε ανακοίνωσή του ο ACBAR, ένας συνασπισμός αφγανικών και διεθνών μη κυβερνητικών οργανώσεων.

To 2001, 900.000 παιδιά από τα οποία μόνο τα πέντε χιλιάδες ήταν κορίτσια πήγαιναν σχολείο, σήμερα ο αριθμός αυτός φτάνει τα επτά εκατομμύρια, εκ των οποίων το ένα τρίτο είναι κορίτσια, σύμφωνα με την ACBAR (Υπηρεσία Συντονισμού Αφγανικής Βοήθειας).

«Όμως η πρόοδος αυτή είναι άνιση και ανεπαρκής. Το Αφγανιστάν εξακολουθεί να έχει έναν από τους χειρότερους δείκτες υγείας στον κόσμο: 50 γυναίκες πεθαίνουν κάθε ημέρα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του τοκετού και ένα στα πέντε παιδιά δεν φτάνει την ηλικία των πέντε χρόνων. Στο σύνολο των 14.000 σχολείων, σχεδόν τα μισά δεν διαθέτουν κανονικές εγκαταστάσεις» υπογραμμίζεται σε έκθεση του ACBAR.

«Η ανασφάλεια που υπάρχει ακόμα και η αδυναμία του κράτους σε πολλούς τομείς είναι φανερά. Δυστυχώς η ποσότητα πολλές φορές λειτουργεί σε βάρος της ποιότητας» επισημαίνεται.

Υποδομές που υπολειτουργούν, ανειδίκευτοι ή ανίκανοι υπάλληλοι, παραμελημένες αγροτικές περιοχές…

«Είναι σαν να σου προσφέρουν ένα δώρο με λαμπερό περιτύλιγμα και κορδέλες και, όταν το ανοίγεις, να ανακαλύπτεις ότι είναι άδειο» είπε χαρακτηριστικά ένας από τους Αφγανούς, των οποίων η μαρτυρίες συμπεριλαμβάνονται στην έκθεση.

Πολλοί, βέβαια, δηλώνουν ευχαριστημένοι που έφυγε το καθεστώς των Ταλιμπάν. «Ζούσα για ένα χρόνο στην Καμπούλ στη διάρκεια της διακυβέρνησης από τους Ταλιμπάν και έκαναν τη ζωή μας δύσκολη, καθώς απαγόρευαν τα πάντα. Αναγκαστήκαμε να εγκαταλείψουμε την χώρα και να ζήσουμε στο Πακιστάν» δηλώνει ο Αμπντούλ Σαμπούρ, 30χρονος μάγειρας στην Καμπούλ.

Οι περισσότεροι, ωστόσο, θεωρούν ότι ο πόλεμος άφησε πίσω του μια διεφθαρμένη κυβέρνηση, δεκάδες δυτικούς στρατιώτες και ελάχιστες προοπτικές για ειρήνη.

«Από τότε που οι Αμερικάνοι και οι σύμμαχοί τους ήρθαν στο Αφγανιστάν, η κατάσταση της ασφάλειάς μας έχει χειροτερέψει, ενώ (οι ξένες δυνάμεις) έχουν εμπλακεί στις δολοφονίες αθώων Αφγανών πολιτών» λέει ο 30χρονος πωλητής, Χαν Άγκχα.

Την Πέμπτη δεκάδες Αφγανοί κατέβηκαν στους δρόμους, ζητώντας την αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων από αφγανικό έδαφος.

Τα στοιχεία

Επίσημα στοιχεία για θανάτους αμάχων δεν υπάρχουν. Ο αριθμός των νεκρών εκτιμάται ότι κυμαίνεται ανάμεσα σε 24.000 και 34.000. Μόνο τα τελευταία πέντε χρόνια, 10.000 Αφγανοί πολίτες έχουν σκοτωθεί, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ.

Οι απώλειες για τις ξένες δυνάμεις ανέρχονται σε τουλάχιστον 2.500. Οι περισσότεροι από τους στρατιώτες που έχασαν τη ζωή τους είναι Αμερικανοί.

Στο Αφγανιστάν υπηρετούν 130.000 στρατιώτες από 45 χώρες. Περισσότεροι από 20.000 έχουν τραυματιστεί στη διάρκεια των μαχών.

Μέχρι στιγμής, το κόστος του πολέμου έχει ξεπεράσει για τις ΗΠΑ τα 450 δισ. δολάρια.

«Χάσαμε τη μάχη της κοινής γνώμης»

Η προοπτική της αποχώρησης φαντάζει μακρινή, μιας και αμερικανικές δυνάμεις πιστεύεται ότι θα παραμείνουν στη χώρα και μετά το 2014.

Την ίδια ώρα, η πλειοψηφία των Βρετανών πολιτών τάσσεται υπέρ μιας άμεσης αποχώρησης από το Αφγανιστάν.

Ο αρχηγός των βρετανικών Ενόπλων Δυνάμεων παραδέχθηκε ότι «η μάχη της κοινής γνώμης έχει χαθεί», την ώρα που δημοσκόπηση δείχνει πως σχεδόν τα δύο τρίτα των Βρετανών (ποσοστό 71%) πιστεύουν ότι είναι αδύνατο για τους Δυτικούς να κερδίσουν τον πόλεμο στο Αφγανιστάν και ζητούν την αποχώρηση των στρατευμάτων.

Η Βρετανία έχει 9.500 στρατιώτες στο Αφγανιστάν και είναι δεύτερη μετά τις ΗΠΑ στη συμβολή στη διεθνή δύναμη του ΝΑΤΟ (ISAF). Σύμφωνα με το υπουργείο Άμυνας, συνολικά 382 Βρετανοί στρατιώτες έχουν σκοτωθεί από την αρχή της επέμβασης στο Αφγανιστάν.

Παράλληλα, ο απόστρατος αξιωματικός Στάνλεϊ ΜακΚρίσταλ, πρώην διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων το 2009-2010, παραδέχθηκε ότι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ βρίσκονται «μακριά» από τους στόχους τους.

«Δεν γνωρίζαμε αρκετά και ακόμα δεν γνωρίζουμε αρκετά» είπε σε συνέντευξή του σε περιοδικό. «Οι περισσότεροι από μας -ανάμεσά τους και εγώ- είχαμε μια επιφανειακή κατανόηση της κατάστασης και της ιστορίας και είχαμε μια τρομακτικά απλοϊκή αντίληψη της πρόσφατης ιστορίας, των τελευταίων 50 ετών» είπε.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ