Δερματικά εξανθήματα: Απλές παθήσεις που όμως χρειάζονται προσοχή

Τα δερματικά εξανθήματα είναι πολύ συνηθισμένες καταστάσεις και μπορεί να οφείλονται σε πολυάριθμα αίτια. Οι περισσότερες δερματικές βλάβες δεν είναι επικίνδυνες και συνήθως αντιμετωπίζονται με τη λήψη απλών μέτρων. Παρ’ όλο που τα δερματικά εξανθήματα τα οποία είναι σοβαρά και ενδέχεται να θέσουν σε άμεσο κίνδυνο την υγεία μας είναι σπάνια, θα πρέπει όλοι μας να γνωρίζουμε πότε ένα εξάνθημα είναι σοβαρό και θα χρειαστεί να αναζητήσουμε άμεσα τη συμβουλή του ιατρού και πότε πρόκειται για κάτι απλό που αντιμετωπίζεται εύκολα με απλά μέτρα στο σπίτι.

Τα εξανθήματα μπορεί έχουν ποικίλη κλινική εικόνα: να είναι σαν κηλίδες, να είναι επηρμένα, να έχουν φυσαλίδες, να συνοδεύονται από κνησμό ή όχι, να είναι εξέρυθρα ή να εμφανίζουν αποχρωματισμό κ.ά. Στο μη εκπαιδευμένο μάτι όλα τα εξανθήματα μοιάζουν ίδια και επικρατεί η πεποίθηση ότι αρκεί μια αλοιφή -η οποία συνήθως περιέχει κάποιο αντιβιοτικό σε συνδυασμό με κορτιζόνη- για να αποκατασταθούν οι δερματικές βλάβες. Ωστόσο, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε όλοι μας ότι η θεραπεία κάθε δερματικού εξανθήματος χρειάζεται να βασίζεται στη σωστή διάγνωση, μέσω της οποίας θα αποκλειστεί ή θα επιβεβαιωθεί το ενδεχόμενο κάποιας πιο σοβαρής πάθησης και θα αποφευχθούν δυσάρεστες επιπλοκές με απρόβλεπτες συνέπειες.

Κοινά χαρακτηριστικά των δερματικών εξανθημάτων που πιθανόν να συνδυάζονται με κάποιο σοβαρό νόσημα

• Ταχεία εξάπλωση του εξανθήματος σε όλο το σώμα ή σε μεγάλη επιφάνειά του.
• Συνδυασμός εξανθήματος με πυρετό.
• Εξάνθημα που εμφανίζεται σε ολόκληρη την επιφάνεια του σώματος και προσβάλλει τόσο το δέρμα όσο και τους βλεννογόνους. Οι βλεννογόνοι είναι οι υγρές επιφάνειες του σώματος όπως το εσωτερικό της στοματικής κοιλότητας και της μύτης, οι επιπεφυκότες των ματιών, η περιπρωκτική περιοχή, η περιοχή της ουρήθρας και του κόλπου.
• Τα εξανθήματα που πιθανόν σχετίζονται με σοβαρές παθήσεις μπορεί να παρουσιάζουν φυσαλίδες. Οι φυσαλίδες που συνοδεύουν συνήθως ένα σοβαρό νόσημα έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά.

Παρατηρούνται σε μεγάλη έκταση του δέρματος και είναι δυνατόν να έχουν μικρό μέγεθος και να είναι πολυάριθμες ή να έχουν μεγάλο μέγεθος και να είναι μικρότερες σε αριθμό. Οι φυσαλίδες στην αρχή είναι γεμάτες υγρό και όταν ραγούν το υποκείμενο δέρμα είναι υγρό και επώδυνο, ενώ στη συνέχεια η επιφάνειά τους ξηραίνεται και επουλώνεται (πιάνει κρούστα). Μπορεί να υπάρχουν και στους βλεννογόνους που αναφέραμε παραπάνω, αλλά να μη γίνουν άμεσα αντιληπτές καθώς σπάνε εύκολα, για παράδειγμα, στο στόμα. Πολλές φορές οι φυσαλίδες στο στόμα είναι ιδιαίτερα επώδυνες και κάνουν δύσκολη την κατάποση τροφής και υγρών.

Τι να μην κάνετε όταν παρατηρήσετε κάποιο δερματικό εξάνθημα

• Μη σπάτε τις φυσαλίδες που δεν έχουν ραγεί αυτόματα.
• Εάν μια φυσαλίδα έχει σπάσει ή ένα δερματικό εξάνθημα εμφανίζει απολέπιση, μην τραβάτε το πρόσθετο δέρμα της περιοχής προσπαθώντας να την καθαρίσετε.
• Αν έχετε πολλαπλές στοματικές άφθες ή έλκη στο στόμα, αποφύγετε να χρησιμοποιείτε αντισηπτικά διαλύματα με δική σας πρωτοβουλία.
• Μη βάζετε σε οποιοδήποτε δερματικό εξάνθημα την αλοιφή που σας πρότεινε κάποιος γνωστός σας ή που έχει ‘ξεμείνει ‘ στο φαρμακείο του σπιτιού σας.
• Μην τοποθετείτε πάνω στις δερματικές βλάβες φυτικά προϊόντα ή άλλα ‘γιατροσόφια’ που έχουν ‘αποδειχθεί σωτήρια’, αλλά που δεν είναι αποδεκτά από την επιστημονική κοινότητα (π.χ., επάλειψη δερματικού εξανθήματος που οφείλεται σε αλλεργική αντίδραση με ξύδι για την ανακούφιση από τον κνησμό).
• Μην ξύνετε το εξάνθημα που σας προκαλεί έντονο κνησμό γιατί μπορεί να δημιουργήσετε εκδορές με κίνδυνο να επιμολύνετε μια απλή δερματική βλάβη (για παράδειγμα, ένα απλό τσίμπημα κουνουπιού). Αν πρόκειται για κάτι τόσο απλό, είναι προτιμότερο να τοποθετήσετε μια πολύ μικρή ποσότητα ειδικής αλοιφής για τον κνησμό ή, αν ο κνησμός είναι πιο γενικευμένος, συμβουλευτείτε τον ιατρό σας
• Μην τοποθετείτε αλοιφές σε μεγάλη επιφάνεια του σώματος. Όταν ένα εξάνθημα είναι γενικευμένο θα χρειαστεί μάλλον να πάρετε αγωγή από το στόμα, καθώς αν χρησιμοποιήσετε τοπικά σκευάσματα δεν μπορεί να υπολογιστεί με ακρίβεια η ποσότητα φαρμάκου που θα απορροφηθεί από το δέρμα σας.
• Μη χρησιμοποιείτε αμέσως αλοιφές που περιέχουν κορτιζόνη για οποιαδήποτε εξάνθημα. Η κορτιζόνη έχει μεν καταπραϋντική δράση αλλά η χρήση της δεν ενδείκνυται για όλες τις δερματικές βλάβες.
• Aποφύγετε τα αντισηπτικά σαπούνια σε καθημερινή βάση, εκτός αν σας τα έχει συστήσει ο ιατρός σας. Συνήθως ερεθίζουν το δέρμα.

Τι να κάνετε

• Φροντίστε να διατηρείτε την περιοχή του δερματικού εξανθήματος καθαρή και στεγνή.
• Καλύψτε τις δερματικές βλάβες με αποστειρωμένες γάζες, ιδίως αν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος επιμόλυνσής τους (π.χ., σε παιδιά με ανοιχτές δερματικές βλάβες τα οποία παίζουν στο ύπαιθρο).
• Να παρακολουθείτε την εξέλιξη της δερματικής βλάβης και να αναφέρετε κάθε μεταβολή της στον ιατρό σας.
• Ενημερώστε τον ιατρό σας άμεσα για κάθε εξάνθημα που εμφανίστηκε μετά τη λήψη κάποιου φαρμάκου.
• Αν έχετε πάθει κάποιο έγκαυμα, φροντίστε με επιμέλεια την υγιεινή της περιοχής και ζητήστε τη συμβουλή του ιατρού σας, διότι υπάρχει η πιθανότητα -ανάλογα με το βαθμό του εγκαύματος- να τη χρειαστείτε.
• Αν έχετε υποστεί ήπιο ηλιακό έγκαυμα (για παράδειγμα, ερύθημα του δέρματος), αποφύγετε την περαιτέρω έκθεσή σας στον ήλιο και το πλύσιμο με σαπούνι μέχρι τα συμπτώματα να παρουσιάσουν πλήρη ύφεση. Επίσης, φροντίστε να ενυδατώνετε καλά το δέρμα σας.
• Αποφύγετε να φέρνετε το δέρμα σας άμεσα σε επαφή με ουσίες που προκαλούν ερεθισμό, π.χ., απορρυπαντικά. Φροντίστε να φοράτε πάντα γάντια για να προστατευτείτε.
• Αν η δερματική βλάβη επιμείνει ή επιδεινωθεί, επισκεφθείτε οπωσδήποτε τον ιατρό σας.

Πότε να καλέσετε τον ιατρό σας

Επισκεφθείτε άμεσα τον ιατρό σας αν εμφανίσετε οποιοδήποτε από τα παρακάτω συμπτώματα:

• Δερματικό εξάνθημα το οποίο επεκτείνεται ταχύτατα σε όλο το σώμα και συνδυάζεται με κνησμό. Αν το εν λόγω εξάνθημα συνδυαστεί με οίδημα γύρω από τα μάτια, το στόμα ή το πρόσωπο ή/και αίσθημα δυσκολίας στην αναπνοή ή/και βράχνιασμα της φωνής, θα πρέπει να μεταβείτε επειγόντως στο εφημερεύον νοσοκομείο, διότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα συστηματικής αλλεργικής αντίδρασης η οποία μπορεί να θέσει σε κίνδυνο ακόμη και την ίδια σας τη ζωή.
• Γενικευμένο δερματικό εξάνθημα που συνοδεύεται από πυρετό.
• Εξανθήματα που αρχίζουν να κάνουν φυσαλίδες σε μεγάλη επιφάνεια του σώματος.
• Εξάνθημα που παρουσιάζεται μετά την έναρξη αγωγής με κάποιο καινούριο φάρμακο.
• Αν εμφανίσετε οποιοδήποτε εξάνθημα λίγο μετά την έναρξη κάποιας ιογενούς λοίμωξης ή λίγο μετά την αποδρομή αυτής.
• Aν παρουσιάσετε απότομα κάποια φλεγμονή των οφθαλμικών επιπεφυκότων η οποία κάνει τα ματιά σας να κοκκινίζουν, να έχουν δακρύρροια και συνδυάζεται με δερματικό εξάνθημα.
• Απολέπιση μεγάλης επιφάνειας του σώματος.
• Στοματικά έλκη που είναι τόσο επώδυνα ώστε να δυσκολεύουν ακόμη και την κατάποση υγρών και να κινδυνεύετε να αφυδατωθείτε (ιδιαίτερα επίφοβο στα μικρά παιδιά).
• Εγκαύματα τα οποία καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση ή εντοπίζονται σε ευαίσθητες περιοχές του σώματος, όπως, για παράδειγμα, το πρόσωπο.
• Μικροτραυματισμοί, εκδορές που αργούν να επουλωθούν και αρχίζουν να πυορροούν ή να εμφανίζουν ερυθρότητα στο παρακείμενο δέρμα και έντονο πόνο συνδυαζόμενο με οίδημα. Όλα αυτά είναι ενδεικτικά σημεία πιθανής επιμόλυνσης και ίσως χρειαστεί ειδική αντιμετώπισή τους.

Να θυμάστε σε κάθε περίπτωση ότι τα δερματικά εξανθήματα είναι μεν συνήθως απλές παθήσεις αλλά μπορεί να υποκρύπτουν κάποια πολύ πιο σοβαρή πάθηση και χρήζουν προσεκτικής και όχι επιπόλαιας αντιμετώπισης.

health.in.gr